BM’den ‘Tahıl Koridoru olmazsa, gıda fiyatları artar’ uyarısı

Birleşmiş Milletler (BM), Rusya’nın Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nı sonlandırma kararının küresel gıda fiyatları ve gelişmekte olan ülkeler üzerinde geniş çaplı etkisi olacağı konusunda uyararak, Moskova’ya anlaşmaya dönme çağrısında bulundu. BM Güvenlik Konseyi’nde Rusya’nın tahıl anlaşmasını sonlandırma kararının etkileri ele alındı.

Konsey’de bir konuşma yapan BM Siyasi ve Barış İnşası İşlerinden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo, Rusya’nın kararının ardından küresel gıda fiyatlarının artmaya başladığına dikkati çekti. DiCarlo, bunun en kırılgan toplumları etkileyen mevcut tarım, enerji ve mali krizleri derinleştirdiğine işaret etti.

Rusya’nın Ukrayna’daki limanlara yönelik saldırısının ise gıda güvenliğine ilave darbe vurduğuna işaret eden DiCarlo, saldırıların aynı zamanda sivil can kaybına yol açtığını belirterek “Karadeniz’de seyir halindeki sivil gemilerin hedef alınabileceğine ilişkin tehditler kabul edilemez.” dedi.

Halihazırda çok tehlikeli olan durumu daha fazla tetikleyecek söylem ve faaliyetlerden kaçınılması gerektiğinin altını çizen DiCarlo, “Karadeniz’de bir askeri hadisenin yol açabileceği çatışmayı önlemek için her önlem alınmalı. Aksi halde bunun sonuçları hepimiz için korkunç olur.” uyarısında bulundu.

Ukrayna’dan tahıl sevkiyatı için geçici hat önerisi: Rusya Ukrayna’ya giden gemileri askeri amaçlı sayacak

‘Milyonlarca insanı etkiliyor’

BM İnsani İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı ve Acil Yardım Koordinatörü Martin Griffiths ise Rusya’nın kararının halihazırda çok zor durumda olan milyonlarca insanı etkilediğini belirtti. Geçen sene 22 Temmuz’da imzalanan anlaşmaların tarihi önemi olduğunu anımsatan Griffiths, Rusya’nın sonlandırma kararının büyük hayal kırıklığı yarattığını ifade etti.

Griffiths, son günlerdeki gelişmelerin ise “alarm verici” olduğunu belirterek, “Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlangıcından bu yana çarşamba günü tahıl fiyatlarının en fazla arttığı gün olarak kayıtlara geçti. Bu şaşırtıcı değil, söz konusu etkiyi tahmin ediyorduk.” diye konuştu.

BM’nin tahıl ihracatını gerçekleştirmek için çabalarını sürdüreceğini aktaran Griffiths, bunun için uluslararası destek ve diplomasiye ihtiyaç olduğunu ifade etti. Birçok kişinin Rusya’nın kararıyla ilgili üzüntü ve hayal kırıklığı duygularını dile getirdiğini anımsatan Griffiths, “Ancak 362 milyon için bu bir üzüntü meselesi değil. Bu, onların, çocuklarının, ailelerinin geleceğiyle ilgili. Onlar üzgün değil kızgınlar ve endişeliler, bazıları aç kalacak, bazıları da açlık yüzünden ölecek.” dedi.

Ukrayna savaşında diyalog umudu azalıyor: Stratejik öneme sahip Kerç Köprüsü vuruldu, Rusya Tahıl Koridoru Anlaşması’ndan çekildi

Tahıl Koridoru anlaşması neden bozuldu?

Tahıl Koridoru anlaşmasından çekilen Rusya’nın iki temel itirazı var. Bunlardan birincisi anlaşmanın asıl amacına ilişkin. Rusya, anlaşmanın Afrika başta olmak üzere açlık tehlikesi yaşayan yoksul ülkelerin yararlanması için başlatıldığını ancak Karadeniz’den sevk edilen ürünlerinin çok azının bu bölgelere gittiğini belirtiyor.

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın 17 Temmuz’daki açıklamasına göre 22 Temmuz 2022’den yani bir yıldan bu yana taşınan 32,8 milyon tahılın yüzde 70’lik kısmı yani 26.3 milyon tonu yüksek gelirli ülkelere satıldı. Etiyopya, Yemen, Sudan, Somali ve Afganistan gibi en fakir ülkeler ise satıştan sadece 922 bin ton yani yüzde 3’lük pay aldılar.

Rusya tahıl ihraç edemiyor

Rusya’nın ikinci itirazı ise başta tahıl ve gübre olmak üzere kendi ürünlerini ihraç edememesi. Gıda ürünlerinin satışı yaptırım kapsamına girmemesine karşın gemicilik, sigorta ve ödemeler gibi alanlardaki yaptırımlar Rusya’nın ihracatını imkansız hale getiriyor. Yani Tahıl Koridoru yalnızca Ukrayna’nın rahatça tahıl ihraç etmesini sağlayan bir mekanizma haline dönüştü.

Gemilerinin yaptırımlar nedeniyle Akdeniz limanlarına giremediğinden ve sigorta yaptıramadıklarından yakınan Moskova yönetimi, bu ve bunun gibi sorunların aşılmasını içeren koşullarını BM ve Türkiye aracılığıyla uluslararası toplumun dikkatine getirmişti. Bu koşullar arasında Rusya Tarım Bankası’nın uluslararası para transfer sistemi SWIFT’e yeniden bağlanması, tarım makine ve yedek parçalarının ithaline yeniden izin verilmesi ve Rusya’nın Togliatti kentinden Ukrayna’nın Odessa kentine giden amonyak boru hattının yeniden işletime açılması yer alıyor. Bu koşullarla birlikte Rus ürünlerinin satışının sağlanması Moskova’nın temel hedefleri arasında yer alıyor. BM Genel Sekreteri Guterres, ödemelerin gerçekleşebilmesi için Rusya Tarım Bankası’nın SWIFT sistemine dönmesi için yoğun çalışmalar yapmış ama tam bir sonuç elde edememişti.