Çin’in ultra hızlı moda devi Londra’da ‘en büyük halka arz’a hazırlanıyor

Çin’de kurulan ve ülkelerin dış ticaretteki bürokrasiyi azaltmak için yaptıkları düzenlemeler sayesinde bu pazarlara ulaştırdığı ucuz ürünlerle inanılmaz cirolara ulaşan Çinli ultra hızlı moda devi Shein “yasalarda kaynaklanan engeller ve ABD’li siyasetçilerden gelen tepkiler” nedeniyle New York’ta halka açılma planından vazgeçerek Londra’nın yolunu tutacağa benziyor.

Ultra düşük fiyatlı giysi tedarikçisi olan ve TikTok pazarlama anlayışıyla tanınan şirket New York’ta halka arz için geçen yılın kasım ayında ABD’nin Sermaye Piyasası Kurulu Securities and Excahange Comission’a  başvurduğunda Wall Street’teki en büyük halka arzlardan birini yapacağından umutluydu.

Goldman Sachs, JPMorgan ve Morgan Stanley gibi dev yatırım bankaları da halka arzda underwriter olmayı kabul etti. Shein’in Los Angeles merkezli yönetim kurulu başkanı Donald Tang şirketin lobi faaliyetlerini yönetmek üzere Washington’a taşındı.

Amerikalı siyasetçiler sıkı direndi

Ancak işler Shein’in umduğu gibi gitmedi. En önemli direniş siyasetten geldi. Hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi siyasetçiler insan haklarını çiğnemekle suçladıkları Shein’in Çin’deki tedarik zincirindeki binlerce fabrikada çalışma koşullarının araştırılmasını istedi ve şirketin pamuğu nereden tedarik ettiği konusunda daha fazla bilgi talep etti. Bu arada ABD İç Güvenlik Bakanlığı “de minimis” hükmü kapsamında denizaşırı ülkelerden doğrudan ABD’li tüketicilere gönderilen düşük değerli paketleri incelemeyi derinleştirdi. De minimi düzenlememesine göre Shein gibi şirketlerin Çin’deki deposundan doğrudan tüketicinin adresine gönderilen ve değeri 800 doları aşmayan paketlerden gümrük vergisi alınmıyor. Son dönemde gümrük yetkilileri de işleri zorlaştırıcı bir tavır içine girdi.

Ancak SEC’in başvuruyu henüz onaylamamış olması ve iki ülke arasında gerilen ilişkiler nedeniyle Shein halka arz da odağına Londra’yı aldı. Analistler Shein’in halka arzının Londra Borsası’nda (LSE) daha sıcak karşılanacağından emin. Nedeni de LSE’nin yıldızının son yıllarda  hızla sönmeye başlamış olması. Zirveye 2005’te ulaşan Londra Menkul Kıymetler Borsası o yıl küresel çapta halka açılan her beş şirketten yaklaşık birinin yani yüzde 20’sinin sermaye piyasalarına açıldığı kapı olmuştu. 2023 yılında bu oran yüzde 1’e düştü.

Bloomberg’e göre LSE halka arzlarda 2023’te son on yılların en düşük rakamı olan 1 milyar dolar topladı. Şirketler aynı yıl Nasdaq ve New York Borsası’ndaki halka arzlarda ise 24,1 milyar dolar kaynak sağladı.

Londra Borsası bu düşüşü durdurmak için halka açılmada kuralları gevşeterek hala rekor halka arzlar için tercih edilir bir mekan olduğunu göstermek istiyor. Londra Borsası’nın hızlı büyüyen şirketlerin halka arzlarına ihtiyacı var ama tartışmalı şirketler için bir çöplük olarak görülmek de istemiyor. Shein halka açık şirket haline geldiğinde bugünkünden farklı olarak mercek altına gireceğini biliyor. Her iki taraf da birbirinin yıldızını parlatmayı umuyor ama yıldızların sönmesi de bir risk. Bir analist “Bu kötü bir şeylerin olması için verimli bir ortam” diyor.

Shein’e muhalefetten de ‘muhalefet’ gelmeyeceği açık

Birleşik Krallık finans yetkilileri halka arz müşterilerini New York’a kaptırmaktan rahatsız ve borsalarında çok az sayıda hızlı büyüyen teknoloji şirketi olmasından endişe ediyorlar. 2023’ün son aylarında dönemin hükümetinin Maliye Bakanı Jeremy Hunt desteğini göstermek için yönetim kurulu başkanı Tang ile görüşmüştü. Hunt’ın bugün de gölge maliye bakanı olduğu düşünüldüğünde Shein’e bugün muhalefetten de “muhalefet” gelmeyeceği açık. Shein son yatırım turunda 66 milyar dolarlık değerlemeye ulaştı. Bazı analistler Shein’in Londra’daki arzının 5 milyar ila 10 milyar dolar arasında fon sağlayabileceğini ve bunun da borsanın tarihindeki en büyük halk arz olacağını düşünüyor.

Bloomberg’e göre dünya çapında 150’den fazla ülkede satış yapan hızlı moda markası Shein halka arz başvurusunda yaklaşık 90 milyar dolarlık değerlemeyi hedefliyor. Londra Borsası’nın verileri doğru kabul ettiği 1995’ten gerçekleşen en büyük halka arz Rus petrol şirketi Rosneft Oil’inki. Ruslar o yıl Rosneft Oil’i 38 milyar £ piyasa değerinden halka açarak 6 milyar £ kaynak sağlamıştı. Bu da Shein’in halka arzının gerçekleşmesi durumunda tacın el değiştireceği anlamına geliyor.

Ancak Londra’da yeşil ışık yakılsa bile Shein’in Pekin’deki düzenleyicilerinin de ikna etmesi gerekiyor. Şirket 2022 yılında merkezini Nanjing’den Singapur’a taşıdı ve Çin’deki müşterilere satış yapmıyor. Ancak Shein’in binlerce tedarikçisinin çoğu Çin’de olduğu için şirketin offshore kotasyonu için Çin Menkul Kıymetler Düzenleme Komisyonu’ndan onay alması gerekiyor.

İngiltere’nin mali gözlemcisi Financial Conduct Authority (FCA) tarafından 11 Temmuz’da açıklanan yeni kurallar bu ay yürürlüğe girecek. Birçok konunun yanı sıra New York’taki teknoloji halka arzlarının  standart özelliği olan ve kuruculara daha güçlü oy hakkı veren imtiyazlı hisseler üstündeki kısıtlamalar gevşetiliyor. Ayrıca şirket alış ve satışlarında hissedarlardan önceden onay alma zorunluluğu da kaldırılıyor.

FCA reformlarının daha fazla risk içerdiğini kabul ediyor. Örneğin şirketlerden halka arzlarda son üç yıllık mali sonuçlarını sunmaları istenmiyor. Bağımsız araştırma şirketi The Analyst’in kurucusu Mark Hiley “Bu durum yatırımcılara halka arzların kaliteyi garanti ettiğini varsaymak yerine ne satın aldıklarını bilme sorumluluğu yüklüyor” diyor. Ancak düzenleyiciler değişikliklerin yakın geçmişte Londra’ya sırtını dönen türden hızlı büyüyen teknoloji girişimlerini çekeceğini umuyor.

Shein’in halka arzı diğer Çini şirketlere de örnek olabilir

Son yatırım turundaki gibi 51 milyar £ (66 milyar $) değer biçilebilecek bir Shein halka arzı piyasanın emeklilik fonu yöneticileri dışındaki oyuncularında da heyecan yaratacağa benziyor. LSE’nin ana şirketi London Stock Exchange Group’un eski piyasa direktörü Martin Graham “Genç nesiller kriptoya yatırım yapıyor ve futbol maçına bahis oynuyor” diyor. Dünyanın en çok aranan moda perakendecisinin ve az bulunan türden bir yüksek teknoloji şirketinin madenciler, tütün şirketleri ve bankalarla dolu bir borsadaki varlığının daha fazla insanı hisse senetlerine çekmeye yardımcı olabileceği ifade ediliyor.

Ayrıca Shein halka arzı Londra Borsası’nın halka arz planlayan şirketler ve özellikle de bir grup arasındaki profilini yükseltmeye yardımcı olacak. Shein 2012 yılında Çin’de kuruldu, ancak genel merkezini 2021 yılında Singapur’a taşıdı. Linklaters adlı hukuk şirketinde Hong Kong merkezli bir avukat olan John Xu’ya göre bu halka arz offshore varlıklarını Londra’da halka açmak isteyen  Çinli şirketler için örnek olacak. Bir zamanlar Wall Street’e akın eden Çinli girişimciler artık Pekin ve Amerika arasındaki gergin ilişkiler nedeniyle bunun neredeyse imkansız olduğunu yakından görüyor. Hong Kong Borsası da Çin ekonomisi hız kestikçe yavaşladıkça cazibesinin bir kısmını kaybetti.

Ancak Shein ile iş yapmanın tehlikeleri de var. Yüksek miktarlarda ucuz giysi satışına dayanan hızlı modanın çevresel etkilerine karşı çıkanlar artıyor. Kâr amacı gütmeyen bir yayın olan Rest of World tarafından yapılan araştırmaya göre Temmuz ve Aralık 2021 arasında Shein aplikasyonuna her gün 10.000 ürün ekledi. Şirket 2030 yılına kadar tedarik zincirindeki karbon emisyonlarını dörtte bir oranında azaltma sözü verdi.

Shein ayrıca Çin ile olan bağlantıları nedeniyle de şüphe uyandırıyor. Şirket kendi ülkesiyle bağlantılarını önemsiz göstermeye çalışıyor: Çin’de müşterisi yok ve kendisini küresel bir şirket olarak tanımlamaktan hoşlanıyor. Ancak yine de Çin’le kesin ilişkisi hakkındaki sorulardan kurtulmakta zorlanıyor. Çinli şirketlerin devletin istihbarat kurumlarıyla işbirliği yapmasını gerektiren yasalar tümünde kuşku yaratıyor.

Şirketin sattığı ürünlerin büyük kısmını Çin’den tedarik etmesi daha spesifik başka endişeleri de beraberinde getiriyor. Shein devletin Uygurların haklarını ihlal ettiği Sincan bölgesinden ürün tedarik ettiği endişesini gidermek için adli teknoloji şirketi Oritain’den yardım istedi. Oritain Ağustos 2022 ile Kasım 2023 tarihleri arasında Shein numuneleri üstüde 2.762 test yaptı. Sonuçta Oritain’in diğer ürünlerinde ortalama yüzde 6 olan “onaylanmamış bölgelerden” gelen pamuk kullanım oranı Shein ürünlerinde yüzde 1,7 çıktı.

Shein’in Türkiye’de de tedarikçileri bulunuyor

İthalatta kuralların daha da sıkılaşmasının şirketin karlarını olumsuz etkileyebileceği belirtiliyor. Dünyanın dört bir yanındaki politikacılar Shein gibi perakendecilerin küçük paketleri depolar yerine doğrudan tüketicilere göndererek gümrük vergilerinden kaçınmasına olanak tanıyan “de minimis” vergi boşluklarını kapatmak istiyor. Bir perakendeci olan Gap 2022 yılında Amerika’ya yaptığı toplu sevkiyatlar için 700 milyon dolar gümrük vergisi ödedi. Bu rakam Shein’in geçen yılki net kârının yarısından biraz azına denk geliyor. Shein’in yönetim kurulu başkanı Donald Tang “De minimis kuralları ve farklı bölgelerdeki tarifeler başarımızın temelini oluşturmuyor” diyor. Şirket Amerika, Avrupa ve başka yerlerde depolar açıyor; Türkiye ve Brezilya’da tedarikçiler ekliyor.

Shein ile ilgili tüm bu endişeler Londra borsasında halka arz standartlarının düşmesiyle ilgili endişeleri körüklerken halka arzın neden gerçekleşmesi gerektiğine dair argüman oluşturmaya da yardımcı olacak. Shein piyasaların denetimi kendisiyle ilgili şüphelerin bir kısmını ortadan kaldırmak için istediğini iddia söylüyor. Donald Tang “Başarımızın temel unsurunun benzersiz iş modelimiz olduğunu açıkça belirtmek istiyorum” diyor. LSE için asıl sınav Shein’i Londra’da listelemeye ikna etmekle kalmayıp onu doğru şekilde mercek altına almak olacak.

Çin kökenli iki şirket, Amerikan tekstil ve perakende pazarını nasıl ele geçirdi?

İnterneti reklama boğan Çinli Temu ABD’de vites yükseltti