Dünyada pirinç kıtlığı bekleniyor; bizde ithal stoğu sağlam, fiyatlar zaten zirvede

Fitch Solutions’ın son raporuna göre bu yıl pirinç üretiminde yaklaşık 8.7 milyon tonla son 20 yılın en büyük açığı yaşanacak. Bu, 18,6 milyon ton açığın yaşandığı 2003/2004’ten bu yana en büyük ikinci açık olarak tarihe geçecek. Pirinç üretimindeki düşüş zaten bir süredir yükselen fiyatların 2024 yılına kadar yüksek seviyelerde seyretmesine neden olacak.

Uluslararası Hububat Konseyi’nin verilerine göre de, bu yıl normalde 511 milyon ton olarak gerçekleşen pirinç üretiminde 11 milyon tonluk düşüş olacak. Üretimdeki düşüşte Ukrayna’da devam eden savaşın yanı sıra Çin ve Pakistan gibi pirinç üreticisi ekonomilerdeki hava koşullarının etkisi var. Arzın düşük olması da, pirincin yüzde 90’ını tüketen Asya-Pasifik başta olmak üzere dünya genelinde çoğunluğunu yoksulların oluşturduğu yaklaşık 3,5 milyar insan için fiyatların daha da artması anlamına geliyor.

Dünyada üretilen yıllık 511 milyon ton pirincin yüzde 90’ını, çoğunu yoksulların oluşturduğu Asya-Pasifik bölgesinde yaşayan 3,5 milyar insan tüketiyor.

Fitch Solutions Emtia Analisti Charles Hart CNBC’ye verdiği demeçte, “Küresel düzeyde, küresel pirinç açığının en belirgin etkisi 10 yılın en yüksek pirinç fiyatları oldu ve olmaya da devam ediyor” dedi. Hart, “Pirincin Asya’daki birçok pazarda temel gıda maddesi olduğu göz önüne alındığında, fiyatlar, özellikle en yoksul haneler için gıda fiyat enflasyonunun ve gıda güvenliğinin önemli bir belirleyicisi” dedi.

Tarımda üretici enflasyonu durdurulamıyor, gıdaya yeni zamlar kapıda

Gümrük vergisi sıfırlandı, 200 bin ton pirinç ithal etti

Türkiye’de ise bu yıl sorun yaşanıp yaşanmayacağı henüz belli değil. Çünkü ekim mayıs sonunda yapılacak, ağustos sonu başlayacak ekim ise eylül-ekime kadar sürecek. Yıllık çeltik üretimi 1 milyon tonu bulan Türkiye’de yerli pirinç üretimi 650 bin tona ulaşıyor. Yılda yaklaşık 750 bin ton olan yıllık tüketimin geri kalanı ise ithalatla karşılanıyor. Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, 13 Aralık 2022 tarihli Cumhurbaşkanı kararı ile çeltik, kahverengi pirinç ve pirinç ithalatında sırasıyla yüzde 34, yüzde 36 ve yüzde 45 oranlarında uygulanan gümrük vergilerinin 31 Ağustos 2023’e kadar sıfırlandığına dikkat çekerek, “O nedenle çoğu düşük kaliteli 200 bin ton ithalat yapıldı. Bu nedenle bizde hasata kadar herhangi bir sıkıntı yaşanmak” diyor. Türkiye’de çeltik üretiminin son 30 yılda arttığını belirten Reis, şunları söylüyor:

‘Hindistan’dan 12-13 liraya pirinç ithal edildi’

“Türkiye’de 30 yıl önce pirincin beşte üçü ithal ediliyordu. Çeltik ekimindeki artış nedeniyle bu oran şu anda beşte bir düzeyinde. Maliyetlerdeki artış nedeniyle baldo pirincin fiyatı tarlada 37,5 liraya yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun son raporunda da var; son bir yıl içinde çeltik üretiminin maliyeti yüzde 158 arttı. Devlet de maliyetlerdeki artışın üreticileri olumsuz etkilememesi için yüzde 200 destek veriyor. Pirinç ithalatında gümrük vergisinin sıfırlanmasından sonra Türkiye’ye başta Hindistan olmak üzere 12-13 liraya pirinç girdi. Şu anda yerli pirincin toptan fiyatı 28-37 lira arasında değişirken, ithal pirinçte ise fiyatlar 12-17 lira arasında değişiyor. Tabii market kârını da ekleyince ithal ve yerli pirincin fiyatı oldukça yükseliyor. Türk halkı şu anda dünyanın en pahalı pirincini yiyor.”

Şu anda zincir marketlerde yerli pirincin (baldo ve osmancık) kilosu 31 ile 70,90 lira arasında değişirken, ithal pirinç (yasemin, basmatı vb) ise 19,50 ile 69,90 lira arasında satılıyor.

Küresel gıda fiyatları 1 yıldır düşüyor, bizde 31 aydır yükselişte