Gitmek mi zor, kalmak mı zor: İş yerine sadakatin çalışana yararı var mı?

Yıllardır tartışılan bir konu. Bazıları işini ve iş yerini sevdiği gerekçesiyle adeta koltuğuna zamkla yapıştırılmış gibi on yıllarca aynı yerde çalışır, hatta emekli olur. Bazıları da ya gelen teklifleri değerlendirmek ya da maaşını yükseltmek için bir iş yerinde en fazla 5 yıl kalır. Kimileri ise aynı yerde sıkıldığını söyleyerek birkaç yılda bir kendini başka bir iş yerinde bulur. Peki, günün sonunda kârlı çıkan kim olur? İngiliz The Economist dergisinde bu konuyu irdeleyen bir makale yayınlandı. Kendisine sık sık bu soruyu soranlar için aynen yayınlıyoruz:

İş görüşmeleri, bağlılıkların gerçek zamanlı olarak değiştiğini görmek için bir fırsattır. Bir aday, mülakatın başında işveren adayına genellikle “siz” diye hitap eder. Ancak zaman zaman zamir değişir. (“Çizgi altı pazarlama yaklaşımımız hakkında daha fazla düşünmeliyiz. Pardon, yani ‘siz’ düşünmelisiniz”). Bu “biz”, birisinin kendisini yeni bir şirketin çalışanı olarak hayal etmesine, yeni bir kimlik oluşturmasına ve bağlılıkların aktarılmasına dair küçük, zaman yolculuğu yapan bir bakış açısıdır.

Sadakat bir erdemdir ama çalışan için de öyle midir?

Sadakat çoğu durumda arkadaşlar, aile ve futbol taraftarları arasında bir erdem olarak görülür. Ancak çalışan sadakati daha karmaşıktır. Daha çok işlemseldir. Arkadaşlar birbirlerine performans değerlendirmesi yapmaz ya da maliyet nedeniyle birbirlerini işten çıkarmazlar. Bir çalışan bir şirkete bağlılık hissedebilir ve bir şirket ise tam olarak çalışanına karşı hiçbir şey hissetmeyebilir. (Bu yüzden insanlar genellikle ekip üyelerine ve patronlarına kurumlarından daha sadık hissederler). Ve bunun çok fazlası yüksek maliyetler getirebilir.

Sadakat güzeldir, pazarlık gücü de öyle

Ücret artışları ve kariyerler insanların iş değiştirmesi üzerine kurulmuştur. Amerika’daki ücret artışını takip eden Atlanta Merkez Bankası’na göre, nisan ayında iş değiştirenlere bir yıl öncesine göre yüzde 7,6 daha fazla ödeme yapılırken, iş değiştirmeyenler ise sadece yüzde 5,6 daha fazla ödeme aldı. Avustralya’da bir Hazine yetkilisi olan Nathan Deutscher tarafından hazırlanan bir makale, Avustralya’nın yerel işg ücü piyasalarında daha yüksek oranda iş değiştirmenin, hem iş değiştiren hem de değiştirmeyen işçiler için daha hızlı ücret artışı ile ilişkili olduğunu ortaya koyuyor. Sadakat güzeldir ama pazarlık gücü de öyle.

Köpekler sadakatleriyle bilinir ama beyinleriyle değil

Çok fazla sadakat işçilere başka şekillerde zarar verebilir. Duke Üniversitesi’nden Matthew Stanley ve ortak yazarları tarafından bu yılın başlarında yayınlanan bir araştırma, patronların sadık çalışanlar hakkında ne düşündüklerini test etti. Araştırmacılar yöneticilere John adında hayali bir çalışandan ücret almadan fazla mesai yapmasını istemeye ne kadar istekli olduklarını sordular. John sadık olarak tanımlanırsa, patronlar ona daha fazla iş yüklemekten daha mutlu oldular. Bunun tersi de geçerliydi: Ödül almadan daha fazla iş yapan çalışanların yöneticiler tarafından sadık olarak tanımlanma olasılığı daha yüksekti. Köpekler sadakatleriyle bilinir, ama beyinleriyle değil.

İşverenler sadakati neyin sağladığı konusunda net olma eğilimindedir. Çalışanını elde tutma primleri, en iyi çalışanların kalmaları için biraz dürtülmeye ihtiyaç duyabileceklerinin bir itirafıdır. Gerçek sadakat ise değersiz ödüller alma eğilimindedir: 25 yıllık hizmet için bir haftalık ekstra tatil mi? Netflix, açık piyasadaki değerlerini bilmeleri ve karşı tekliflerle yanıt verebilmesi için çalışanlarını işe alım uzmanlarıyla konuşmaya teşvik eder (En yüksek maaşı ödemeye hazır olduğunuzda daha mantıklı olan ve kâr amacı gütmeyen bir sektördeyseniz daha az mantıklı olan bir yaklaşım).

Rakibe katılmak ne ihanettir ne de sapkınlık

Şirketler yine de sadakat fikrine bağlı kalabilirler. 1950’lerde Fairchild Semiconductor’ı kurmak için Shockley Semiconductor Laboratuvarı’ndan ayrılan bir grup çalışan “hain sekiz” olarak adlandırılmıştı. Bu tutumun bazı yerlerde hâlâ devam ediyor. Ancak bir mafya üyesi ya da din adamı olmadığınız sürece, bir rakibe katılmak ne ihanet ne de sapkınlıktır. Aslında, bumerang işe alımlar -bir işverenden ayrılıp sonra geri dönen kişiler- bilinen nicelik ve yeni becerilerin değerli bir karışımını sunabilir.

Bazılarına göre ise çalışan sadakatinin aşırı olması durumunda toplum zarar görebilir. Chicago Üniversitesi’nden James Dungan ve ortak yazarları tarafından 2019’da yayınlanan ihbarcılık üzerine bir makale, çalışanların yanlışları kurum dışındaki insanlara bildirme olasılıklarının sadakatle motive olmaları durumunda daha az olduğunu ortaya koymuştur. Diğer araştırmalar, rekabetçi durumların bir grubun sadık üyelerini diğerini geçmek için hile yapmaya teşvik edebileceğini öne sürmektedir.

İş yerine sadakat ahlaki değil kişisel çıkarlara yönelik bir karardır

Çalışan sadakati bazen de harika olabilir. Şirketler kendilerine bağlı hisseden, ellerinden gelenin fazlasını yapmaya hazır olan ve bir anda rakiplerine katılmayan çalışanlar isterler. Çalışanlar bir firmaya inanmak ve ait olmak isterler, bu firmanın dünyadaki sınırlı zamanlarının bir kısmını garanti ettiğinden emin olurlar. Çalışanların, daha iyi bir teklif almadıkları için değil, kurumlarına yatırım yaptıklarını hissettikleri için yerlerinde kalmaları, iş tatmini ve performans açısından her açıdan daha iyidir. Ancak işyerinde sadakat ahlaki değil, kişisel çıkarlara yönelik bir karardır; iyi muamele görmeye bağlı olmalıdır, kırılması zorlaşan bir alışkanlık değil. Bulunduğunuz yeri sevdiğiniz için orada kalın, ayrılmak ahlaksızlık olacağı için değil.