‘Hiçbir şey olmasa bile bir şeyler oldu’, ağustosta tüketici güveni arttı

Hayatımıza 2019 yerel seçimlerinden sonra giren ‘”Hiçbir şey olmasa bile bir şeyler oldu” sözü karşılaştığımız olaylarla sık sık önümüze çıkıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) tüketici güven endeksi ağustos verileri ve ortaya çıkan pembe tablo “hiçbir şey olmasa bile bir şeyler olduğu”nu gösteriyor. TÜİK ve Merkez Bankası (TCMB) işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi temmuz ayında 75,9 iken ağustos ayında yüzde 0,6 oranında artarak 76,4 oldu. Yüksek faizle birlikte ekonomide başlayan soğumanın temmuzda üşüttüğü tüketici ağustosta maddi durumunu iyileştirecek bir ücret zammı almamasına veya fiyatlarda düşüş olmamasına rağmen birden çok iyimser hale geldi. Temmuzda bir önceki aya göre yüzde 3,1 düşen tüketici güveni hazirandaki düzeyine ulaşamamış olsa da ağustosta önemli ölçüde iyileşti.

TÜİK’in verileri tüketici güveninin alt endekslerinde de artan konkordato ve işten çıkarma haberlerine, temmuzda artan enflasyona ve işsizlik oranına rağmen ciddi oranda toparlanma olduğunu gösteriyor. Temmuzda yüzde 5,4’lik düşüşle dibe vuran tüketicinin mevcut dönemde hanesinin maddi durumu ile ilgili beklentisi ağustosta nedeni bilinmez şekilde yüzde 4,5 oranında artarak 63,1 oldu. Bu arada verilerin ortaya koyduğu bir başka gerçek ise anketlerde enflasyon beklentisinin TCMB’nin hayli üzerinde olduğu ortaya çıkan tüketicinin temmuzda umudunu kestiği gelecek konusundaki beklentilerinin de olumluya dönmeye başladığı. Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi alt grubunda endeks temmuzda bir önceki aya göre gözlenen yüzde 4,2’lük düşüş yerini ağustosta yükselişe bıraktı. Ağustosta ise bu alt endeks yüzde 0,9’luk artışla yüzde 76,6’ya ulaştı. Hanesinin durumuyla ilgili beklentisi iyileşmeye başlayan vatandaşın genel ekonomik durum beklentisinde de benzer bir düşünce değişikliği içine girdiği görülüyor.  Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi alt grubunun endeks değeri temmuzda bir önceki aya göre yüzde 7 gibi pek de rastlanmayan oranda bir düşerken, ağustosta ise yüzde 1 arttı. Ancak tüketicilerin temmuz ayında toparlanan dayanıklı tüketim malı satın alma düşüncesini ağustosta yeniden düşüşe geçti. Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi ağustosta  bir önceki aya göre yüzde 2,3 düşüşle 94,3 oldu.

Sorun bakalım ne olmuştu?

2023 Mayıs seçimleri öncesinde iktidarda kalmak isteyen hükümetin uyguladığı genişlemeci politikalar nedeniyle 91,1 ile zirveye çıkan tüketici güven endeksi o tarihten sonra hızla düşmeye başladı. Artırılan vergiler nedeniyle iğneden ipliğe her ürüne zam gelen 2023 Temmuz’undan sonra aynı yılın ağustos ayında 68 ile dip yaptı. Ardında tırmanışa geçen endeks inişli çıkışlı bir seyir sonrası 2024 Mayıs ayında yönünü yine aşağı çevirdi. Tüketici güveni haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 2,7, temmuzda ise  yüzde 3,1 oranında düşmüştü.

TÜİK’in web sitesindeki bilgiye göre tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. Buna göre  tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor. Buna göre ağustos ayı verileri Türkiye’de tüketici güveninin hem genelde hem de tüm altı gruplarda nedeni bilinmez şekilde toparlanma içine girdiği görülmekle birlikte hazirandaki düzeyin hayli altında seyrettiğini gösteriyor.

Tüketicinin güveni temmuzda erimiş, gelecekten ise umudu kalmamış

Tüketici güveni verisi AK Parti’nin kaybedeceğinin işaretini vermişti