Prof. Dr. Hakan Kara: Enflasyon emeklileri silindir gibi ezip geçmiş
İstanbul'da dört kişilik bir ailenin yaşam maliyeti 42,539 liraya ulaşarak Türk-İş'in yoksulluk sınırını geride bıraktı. Ağustos ise yaşam maliyetindeki yüzde 9,69'luk artışla 2023'en en zor ayı oldu.
İstanbul’un bilimsel çalışmalar ışığında, farklı disiplinlerden uzman, akademisyenlerin katkıları ve İstanbulluların katılımıyla planlanması için İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı olarak kurulan İstanbul Planlama Ajansı’nın araştırmasına göre Türkiye’nin en büyük şehrinde yaşamanın maliyeti ağustosta geçen yılın aynı ayına göre yıllık bazda yüzde 80,59 arttı. Bu artış sonucu İstanbul’da dört kişilik bir ailenin ortalama yaşam maliyeti 42.593 liraya yani net 11.402 TL olan net asgari ücretin yaklaşık 4 katına ulaştı. Türk-İş ‘in gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer harcamaların toplam tutarı (yoksulluk sınırı) ise ağustos ayında 39,733 liraydı.
İstanbul’da yaşamanın maliyeti yani tüketici enflasyonu ağustos ayında İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) olduğu gibi İstanbul Planlama Ajansı’nın hesaplamasında da çok yüksek çıktı. İstanbul Planlama Ajansı’nın yüzde 9,69’luk verisi ağustosu 2023’in temmuzdan sonra en pahalı ikinci ayı yaparken bir önceki yılın Aralık ayına (8 aylık enflasyon) göre ise artış yüzde 54,3’e ulaştı. İstanbul’da yaşam maliyetinin en az arttığı ay ise yüzde 2,24 ile mayıs oldu.
2023’e yüzde 102,82 gibi yüksek oranlı yıllık yaşam maliyeti artışıyla başlayan İstanbul seçimler öncesi düşüş trendine giren enflasyonla mayıs ayına ulaştı. Yıllık artışın yüzde 63,86’ya gerilediği mayıs ayının ardından haziranda başlayan ve temmuzda yoğunlaşan zam yağmuru yaşam maliyetinin hızla yükselmesine neden oldu. Temmuzda yüzde 23,24’e ulaşan yıllık artış oranı vergi artışlarının ve zamların etkisiyle ağustosta zirve yaptı.
İstanbul Planlama Ajansı’nın hesaplamasına göre ağustos ayında İstanbul’da dört kişilik bir ailenin ortalama yaşam maliyeti önceki aya göre 3.765 lira artarak 42.593 liraya ulaştı. Yılbaşında 29,429 lira ile başlayan yolculuğunda yaşam maliyeti özellikle seçimlerden sonra aylarda çok daha hızlı arttı.
Hanelerin sık kullandığı bazı ürünlerin bir önceki yılın Ağustos ayına göre fiyat artışlarına bakıldığında en çarpıcı gelişmenin hükümetin fiyatları düşürmek için kısa süre önce ithalatını yasakladığı zeytinyağında yaşandığı görülüyor. Bir yıllık sürede zeytinyağındaki fiyat artışı yüzde 144,37 oldu. Temizlik ürünleri ise KDV’nin ciddi oranda arttırılması ve bunun da fiyatlara yansıması nedeniyle son bir yılın en çok zam gören ikinci ürün grubu oldu.