Karısına bankadan iş verdi, köpeğine kart bastırdı, el attığı üç bankayı da batırdı

Republic First ABD’de son iki yılda artan faizler nedeniyle batan dördüncü banka oldu. Hepsinin kendine özgü hikayesi, hesabını bilmeyen yöneticileri var ama hiç kimse Republic First’ün önce danışmanı sonra kaptanı olan Vernon Hill’in eline su dökemez. Hill bugüne kadar üç bankayı ya kurmuş ya kuruluşunda bulunmuş ya da “bankayı büyütürüm” diyerek direksiyona geçmiş. Ve hepsini de zora sokmuş. Biri hem sahip hem isim değiştirmiş, İngiltere’de kurduğu el değiştirmiş ve ayakta durmaya çalışıyor, biri de kısa bir süre önce battığı için rakibine satılmış. The Wall Street Journal da bu bankalardan tasarımcı karısına şube tasarımı işi paslayan ve Yorkshire teriyer cinsi köpeği Sir Duffield’e kartvizit (business card) bastıran Vernon Hill’in sonu hep kötü biten bankacılık öyküsünü anlatmış:

“Vernon Hill’in Commerce Bancorp’u 2001 yılında New York’taki ilk şubesini açmak üzereyken eşi Shirley arayıp köpeklerin içeri alınıp alınamayacağını sordu. Çünkü tasarımcı ve iç mimar olan Shirley Hill’in Yorkshire teriyeri Sir Duffield’i diğer bankalara sokması engellenmişti.

Anlatılanlara göre bunu “aptalca bir banka kuralı” olarak nitelendiren bankanın kurucusu ve genel müdürü Vernon Hill köpeklerin Commerce’i ziyaret etmelerini teşvik için bir kampanya başlatmış.

Şu anda 78 yaşında olan Hill pek çok bankacılık kuralının aptalca olduğunu düşünüyordu. Geçen 50 yıl boyunca yönettiği üç farklı bankada müşterilerin hizmet alma şeklini  değiştirmek istedi.

Bankalarını pazar günleri açık tuttu, müşteriler ve çalışanlar için abartılı partiler düzenledi, banka şubesi olarak en iyi yerleri satın aldı. Şubeleri köpek mamaları ve müşterilerin bozuk paralarını yatırabileceği oyun benzeri “Sihirli Para Makineleri” ile donattı. Commerce ABD’nin en hızlı büyüyen bankalarından biri haline geldi ve bazı uygulamalarını taklit etmeye çalışan kimi büyük bankaların başına bela oldu.

Ancak kuralları unutmuştu. Bankaları denetleyen kamu kuruluşunun eşinin tasarım şirketine mimarlık ve pazarlama hizmetleri için milyonlarca dolar ödemek dahil birçok konuda çıkar çatışması içinde olduğunu tespit etmesiyle Commerce’den kovuldu. Bir muhasebe skandalı patlak verdiğinde ise İngiltere’de daha sonra kurduğu Metro Bank’tan ayrılmak zorunda kaldı.

Son projesi Philadelphia’daki Republic First Bancorp’a da hissedarların bankayı kurtarmak için son bir çabayla Hill’i görevden almasının ardından önceki hafta sonunda devlet elkoydu.

Orta Atlantik bölgesinde Republic Bank olarak faaliyet gösteren Republic First 2023 yılının başından bu yana yaşanan dördüncü önemli banka batışı oldu. Silicon Valley Bank, Signature Bank ve TC Merkez Bankası eski başkanı Hafize Gaye Erkan’ın bir dönem yönettiği benzer şekilde adlandırılan First Republic’in başarısızlıklarının ardından Republic First de aynı yanlış adımlardan bazıları nedeniyle zora girdi.

Bu bankaların her biri hızla büyümeye çalıştı ancak Federal Rezerv faiz oranlarını yükselttikçe risklere çok açık hale geldiler. Satın aldıkları sabit faizli menkul kıymetlerin değeri düşerken müşteri de daha yüksek faiz veren bankalara gitti.

Hill 2022’de hissedarlar tarafından kapı önüne kondu ancak yeni liderler onun stratejisinin bankanın bilançosunda açtığı delikleri kapatmak için gereken parayı toplayamadı. Banka iflas etti ve bölgesindeki en büyük rakibi Fulton Financial’a satıldı.

‘Öne perakendeci, sonra bankacıyım’

Bankalardan çok Burger King gibi fast-food zincirlerinin iş modellerinden etkilenen Hill 2012’de yayınladığı “Hayranlar! Müşteriler Değil: Büyümenin Olmadığı Bir Dünyada Büyüyen Şirketler Nasıl Yaratılır?” adlı kitabına göre kendisini “önce perakendeci, sonra bankacı” olarak tanımlıyor.

Virginia’da bir emlakçının oğlu olan Hill mütevazı bir şekilde yetiştirildiğini söylemiş. Pennsylvania Üniversitesi Wharton School’dan 1967 yılında ekonomi diplomasıyla mezun olduktan sonra New York’taki bir bankadan gelen iş teklifini reddetmiş. Bunun yerine McDonald’s ve diğer şirketler için dükkanlar inşa eden bir gayrimenkul geliştirme şirketi kurmuş.

Hill bankacı olduktan sonra bile, belki de bu nedenle kendini bankacı olarak görmemiş. 1973’te New Jersey’de kurduğu Commerce’in o dönemde ülkedeki diğer 14.000 banka gibi görünmemesi ve işlememesi için her şeyi yapmış.

Köpeği Sir Duffield’i yatırımcı yemeğine getirdi

Diğer bankalar küçülürken o en iyi yerlerde kırmızı-mavi temalı gösterişli şubeler inşa etmiş. Kendi deyişiyle”mağazalar” olan şubeler şeffaflığı temsil etmek için cam duvarlıydı. Yatırımcı konferanslarına kırmızı bir “C” maskotuyla geldi ve banka amblemli hediyeler dağıttı. Lehman Brothers’ta yatırımcı yemeğine “köpek şefi” ilan ettiği teriyeri Sir Duffield’i bir çanta içinde getirdiği oldu.

Commerce sonraki otuz yıl boyunca hızla büyüdü ve Kuzeydoğu ve Florida’nın bazı bölgelerinde yüzlerce şube aracılığıyla düşük maliyetli mevduat toplamaya başardı. Hisse fiyatı çift haneli büyüdü. “Saldırı modeli” adını verdiği bir model uygulayan Hill, JPMorgan Chase, HSBC ve Toronto-Dominion Bank gibi diğer bankaların stratejileriyle açıkça alay etti.

Şube tasarımlarını karısının şirketine yaptırdı

Yazdığı kitapta da ”Bankacılar bana her zaman politikalarımın saçma olduğunu söyler. Bence asıl saçma olan kendileri” diyordu.

New Jersey’de kapısı Shirley tarafında tasarlanan 2,200 metrekarelik bir malikane inşa ettirdi. Villa Collina adı verilen İtalyan tarzı malikanede 2015 vergi beyanına göre bir şarap mahzeni, masaj odaları, birkaç süs havuzu ve narenciye ağacı yetiştirmek için iki katlı bir “limon odası” bulunuyor.

Hill ayrıca Philadelphia’daki düzinelerce Burger King ve Atlantic City dışındaki Galloway National Golf Kulübü de dahil olmak üzere başka işlerin de sahibiydi.

Banka şubelerinin planlama ve tasarımı için  eşi Shirley’nin mimarlık ve tasarım şirketi InterArch’ı tuttu. Commerce Bank ayrıca Hill’den ve ailesine bağlı şirketlerden mülk kiraladı.

TD Bank yedi milyar dolara satın aldı

Ancak film 2007’de devletin Hill ve Commerce ile ilgili çıkar çatışması olduğu suçlamasıyla devreye girmesi üzerine koptu. Yönetim kurulu Hill’i kovdu ve banka da yedi milyar dolara TD Bank’a satıldı.

Davada savunma yapan avukatlarına göre devlet asılsız iddialara dayanarak Hill’i Commerce’den uzaklaştırma rotası belirlemişti ve zaten karısı Shirley’nin şirketi InterArch ile sözleşme yapıldığını herkes biliyordu.

Yeni bir başlangıç yapmak isteyen Hill, Birleşik Krallık’a Commerce tarzı bir banka getirmek için kolları sıvadı. 2010 yılında Londra’da Metro Bank’ı açtı. Destekçileri arasında hedge fonu patron Steve Cohen ve şirket avcısı Ken Moelis gibi isimler de bulunuyordu.

Sonraki on yıl içinde düzinelerce şube açtı ve Metro 2016 yılında Londra Borsası’nda halka açıldı. “Meydan okuyan banka” statüsünün tadını çıkardı. Köpeği Sir Duffield’i bankanın maskotu yaptı ve ona kartvizit bastırdı (Hills yıllar içinde üç farklı Sir Duffield’e sahip oldu).

2019 yılında Metro kullandırdığı bazı kredilerin risk sınıflandırmasında hatalar olduğunu açıkladı ve hisse fiyatının serbest düşüşe geçmesine neden olan bu açıklamanın ardından Hill istifa etti. Devlet bankaya ve eski yöneticilere ceza verdi, ama Hill bu kez de yara almadan kurtuldu.

Ancak işin ilginç yanı Metro’nun Birleşik Krallık banka denetleyicilerinin Hill hakkındaki soruşturmalardan haberdar olduğu ve bu konuda ABD’li denetçilerle uzun görüşmeler yaptığı dönemde bankacılık lisansı almasıydı. Hill kitabında lisansın ülkenin İngiliz bankacılık karteli dışında seçeneğe ihtiyaç duyması nedeniyle verildiğini belirtiyordu.

Hill 2021’de analistlerle yaptığı bir görüşmede “Metro’nun başına gelenlerin bizim iş modelimizle hiçbir ilgisi yok” dedi. “Bunun İngiltere’deki bankacılık sistemi ve Avrupa bankacılık sistemiyle ilgisi var.”

Hill, daha Metro’dan ayrılmadan önce üçüncü girişimine başlamıştı. Commerce’den kovulduktan bir yıl sonra, 2008’de Republic First’e yatırım yaptı ve CEO’su Harry Madonna ile Republic First’ü Commerce’in  daha yeni bir versiyonuna nasıl dönüştüreceği konusunda danışmanlık yapmak için el sıkıştı. Republic First, Commerce’in başının derde girdiği federal yetkililer tarafından değil eyalet yetkilileri tarafında denetlendiği için kendisine orada bir kapı bulması mümkün oldu.

Commerce’ün faaliyetlerinin durdurulmasına ve TD Bank’a satılmasına karar veren Office of the Comptroller of the Currency adlı kamu kurumunda o zamanlar özel denetimden sorumlu denetçi yardımcısı olan John Quill “Yönetişim açısından bakıldığında herhangi bir bankanın (Republic First) böyle bir anlaşma yaparken çok dikkatli olması gerekirdi” diyor.

Hill yeni sloganı “Kırmızının Gücü Geri Döndü!” ve karısı Shirley’nin şirketinin tasarımıyla  2016’da başkan ve 2021’de CEO olduğunda eski hesapları kapatmaya yemin etti. Yeniden kaptan köşküne çıkmayı başarmıştı ve kitabında amacının elinden alındığını düşündüğü Commerce Bank’ın pazar payını bankanın yeni sahibi TD’den geri almak olduğunu anlatıyordu.

Republic First, Commerce Bank’ı andıran kırmızı-mavi şubeleriyle tam da onun istediği gibi hızla büyüdü. Banka özellikle müşterilerin Covid-19 salgını sırasında harcamaları azaltması ve devlet yardımları nedeniyle nakte boğulduğu dönemde mevduat olarak topladığı kaynağı ABD Hazine bonosu gibi sabit faizli menkul kıymetlere yönlendirdi. Ancak faiz oranları yükseldiğinde bu yatırımların değeri düştü. Bu arada dijital çağ Republic First’ün şube takıntılı kültürünü daha az etkili hale getirmişti.

Yatırımcılar, hatta Commerce’de Hill ile çalışmış olanlar bile kârdan ve modası geçmiş bir strateji olduğunu düşündükleri yönetim tarzından memnun değildi. 2022 yılında New Jersey’li George ve Philip Norcross kardeşler ile eski TD yöneticisi Gregory Braca liderliğindeki bir grup Hill’in görevden alınmasını sağladı. Daha sonra bankaya 35 milyon dolar yatırım yapmak için anlaştılar ancak iş mart ayında dağıldı. Devlet de birkaç hafta sonra bankaya elkoydu.

Bankayı ayağa kaldırma çabası başarısız olan gruptan Braca “Buranın yeni bir sermaye akışına, yeni yeteneklere ve modern stratejilere ihtiyacı vardı” diyor. Bakalım bu ihtiyacı bankanın yeni sahibi Fulton Financial sağlayabilecek mi?

Hill yönetim kademelerinden ayrılmış ve kapı önüne konmuş olsa bile önceki bankalarında etkisi devam ediyor. Yıllarca önce kovulduğu eski bankası Commerce’ü satın alan TD Bank, Hill’in o dönemde bulduğu sloganı kullanmaya devam ediyor: “Amerika’nın En Kullanışlı Bankası.”