Türk ekonomisinin 2021 ve 22’de yaşadığı kur krizleri ve yüksek enflasyonun yan etkilerinden biri, kiracılarla ev sahiplerini karşı karşıya getiren kira artışları oldu. ‘Enflasyonun geçici’ olduğuna inanan iktidar o dönemde kira artışlarını yüzde 25’le sınırlayan bir yasa çıkardı. Oysa enflasyon bir ara yüzde 85’e kadar tırmandı, halen de yüzde 50 seviyesinde.
Kira artışlarını sınırlayan bu yasanın süresi temmuz ayında doluyor. TRT Haber’in konuğu olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, kiradaki artışı yüzde 25 ile sınırlayan ve temmuz ayında sona erecek düzenlemenin uzatılacağını söyledi. Ancak uzatma için Ak Parti ve müttefiki MHP’nin Meclis’te çoğunluk elde etmesi gerek.
Konut kira artışını sınırlayan düzenlemenin 2023’ün 7’nci ayına kadar geçerli olduğunu hatırlatan Kurum, 7’nci aydan sonra bunu uzatacaklarını, piyasa şartlarının üzerinde bir ortalama söz konusuysa vatandaşları koruyacaklarını söyledi.
Kiralık konutlardaki fiyat artışlarıyla da ilgili konuşan Bakan Kurum, bu durumun, talep doğrultusunda arz artırıldığı zaman dengeleneceğini ifade eden Bakan Kurum, TOKİ’nin buradaki rolüne dikkati çekerek şöyle konuştu: ” Deprem riskini bertaraf etmek için ve vatandaşın konut sahibi olması için sosyal konut üretiyoruz. Bir taraftan da aslında piyasayı dengeliyoruz. 250 bin sosyal konutla da ilk evini alacaklara kredi imkanı tanıyoruz. Bunların hepsi arzı artırmaya yönelik çalışmalar.”
Kiracısına dava açan ev sahibi depremden sonra çark etti: Ev çürük çıkamazsınız
Erdoğan da ‘fırsatçılık’ demişti
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kısa süre önce büyükşehirlerdeki kira artışı konusunda açıklama yapmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasında, “Bu vicdani, ahlaki, insani değil. Bu bir fırsatçılıktır. Bu fırsatçılığa da yasal düzenlemelerle kesinlikle izin vermeyeceğiz” demişti.
Erdoğan büyükşehirlerde kira sorunları olduğunu gördüklerini belirterek şöyle konuşmuştu:
“Büyükşehirlerde kira sorunlarını görüyoruz. Bu fırsatçılığa asla izin vermeyeceğiz. Seçimden sonra yasal zeminde adımlar atacağız. Seçimden sonra üzerine gideceğiz. Kiraların büyükşehirlerde ciddi manada yükseltildiğini görüyoruz. Bu vicdani, ahlaki, insani değil. Bu bir fırsatçılıktır. Bu fırsatçılığa da yasal düzenlemelerle kesinlikle izin vermeyeceğiz.”
Sorunu çözdü mü?
Enflasyonun 2022 Mayıs ayında yüzde 73.5 olarak gerçekmesinin hemen ardından 8 Haziran’da TBMM’de kabul edilen 7409 sayılı kanunla Borçlar Kanunu’na kiraya 1 yıl süreyle yüzde 25 zam sınırlaması getiren geçici bir madde eklendi. Daha önce kira artışı 12 aylık TÜFE ortalaması kadar olabiliyordu. İktidar bu uygulamanın ‘enflasyonu azdırdığı’ iddiasındaydı.
Ardından enflasyonun yüzde 100’e doğru yolculuğu başladı. Bu süreçte az da olsa kira artış sınırına uyan ev sahipleri olmasına mal sahibi ve kiracılar arasında anlaşmazlıklar yoğun şekilde arttı. Bu nedenle çok sayıda dava açıldı. Bazı durumda taraflar kiraya TÜFE oranında zam yapıp anlaşma yoluna gittiler. Ancak 5 yılı dolduranlar için kira tespit davaları, 10 yılı dolduranlar için tahliye davaları arttı. Kira kontratlarında başta alınan tahliye taahhütnamesi, doğrudan tahliye davalarıyla yargıda yoğunluk oluşturdu.
Arabuluculuk zorunlu oldu
Bu sorunu çözmek için de zorunlu arabuluculukla ilgili yasal düzenleme yapıldı. Kiracı ile ev sahibi arasındaki ilişkiye yönelik hükümleri de içeren “İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”a göre ira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar, Kat Mülkiyeti Kanunu’ndan kaynaklanan uyuşmazlıklar, komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce ara bulucuya başvurulmuş olması şartı aranacak.
74 bin kira uyuşmazlığı arabulucuya gidecek
Bu uyuşmazlıklarda 1 Eylül’den itibaren taraflar dava açmadan önce arabulucuya başvuracak. Müracaatlar, adliyelerdeki arabuluculuk bürolarına ücretsiz yapılacak. Başvurularda, yargı gideri, harç, tanık, bilirkişi ücreti gibi bir ödeme yapma zorunluluğu bulunmayacak. Arabuluculuk görüşmeleri üç hafta içinde tamamlanacak. Zorunlu durumlarda arabulucu tarafından bu süre en fazla bir hafta daha uzatılabilecek.
Böylece yılda yaklaşık 74 bin kira uyuşmazlığının arabulucuya gitmesi hedefleniyor. Ayrıca kira uyuşmazlığıyla birlikte kat mülkiyeti, komşu hakkı ve ortaklığın giderilmesinden kaynaklı yılda yaklaşık 126 bin uyuşmazlığın arabuluculukla çözüme kavuşturulması hedefleniyor. Görüşmeler sonrasında anlaşma sağlanamaması halinde dava açılabilecek.
Kimler arabuluculuk yapabilir?
Türkiye’de sadece en az 5 yıllık mesleki deneyimi olan hukuk fakültesi mezunları arabuluculuk yapabilir. Adalet Bakanlığı siciline kayıtlı arabulucu olabilmek için bakanlıkça lisanslanan eğitim kurumlarından teorik ve pratik en az kırk sekiz saat eğitim alınması gerekir.
Kiracısını çıkarmak için tavanı deldi, müşterilerin üzerine yağ ve sarımsak döktü
Oyunlar ve Bulmacalar