Kişi başı milli gelir muamması: 13.110 dolar mı yoksa 9.600 dolar mı?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 29 Şubat’ta Türkiye’nin 2023 yılı büyüme rakamlarını açıkladı. Buna göre ekonomimiz geçen yıl yüzde 4,5 büyüdü, üretim yöntemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasılamız da (GSYH) 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 75 artarak 26 trilyon 276 milyar 307 milyon TL, dolar cinsinden tutarı da yüzde 23,5 artışla 1,11 trilyon dolar oldu.

Kişi başı GSYH yine cari fiyatlarla 307 bin 952 TL, dolar cinsinden 13 bin 110 (yaklaşık 411 bin 129 TL) olarak hesaplandı. Yani Türk vatandaşlarının cebine her ay yaklaşık 34 bin 260 lira para girdi.

Ancak bu hesap yapılırken Türkiye’ye sığınan göçmenlerin ve ABD enflasyonunun hesaba katılmaması rakamın doğru olmadığı tartışmalarını başlattı. Bu konuda fitili ateşleyen ise Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara oldu.

Kara, TÜİK’in büyüme rakamlarını açıklamasının ardından X hesabından yaptığı grafikli paylaşımda kişi başı mille gelirde 10 yıl öncesini yakaladığımızı söyledi.

Kişi başı milli gelirde 10 yıl öncesini yakaladık. pic.twitter.com/vzQJIJDhpu

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) February 29, 2024

Kara’nın tweet’i bir yandan hükümete yakınlığıyla bilinen hesaplar ve troller tarafından hızla paylaşılmaya başlayınca ve paylaşımın altına ekonomistlerin de aralarında bulunduğu kişiler tarafından göçmenleri ve ABD enflasyonunu hesaba katmadığı yönünde eleştiriler gelince Kara tweet’ini alıntılayarak yeni bir paylaşım yapma ihtiyacını hissetti. Kara bu kez göçmenleri sayarsak ve dolar enflasyonunu da hesaba katarsak gelir dağılımının 10 yıl öncesine göre daha bozuk olduğu yorumunu yaptı:

Aşağıdaki paylaşıma iki temel yorum geldi:

1) Göçmenleri sayarsak kişi başı milli daha düşük
2) Dolar enflasyonunu da hesaba katmak gerekir.

İkisinin de kısmen haklı yanları var.

Ben de bir üçüncüsünü ekleyeyim: Gelir dağılımı 10 yıl öncesine göre daha bozuk. https://t.co/kffAnrnIIl

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) February 29, 2024

Hakan Kara, tartışmanın büyümesi üzerine bir gün sonra da ilk tweet’inin tamamen tersi bir anlam ifade eden aşağıdaki paylaşımı yaptı:

Grafiğin anlamı: 10 yıl kaybettik. https://t.co/kffAnrnIIl

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) March 1, 2024

Emre Akçakmak: Kişi başına milli gelir 9,600 dolar

Hakan Kara’nın ilk tweet’inin altına uyarı yorumunu yapan East Capital portföy danışmanı Emre Akçakmak da 1 Mart’ta yaptığı paylaşımda göçmen ve ABD enflasyon verisiyle düzeltme yapılırsa kişi başına milli gelirin 9,600 dolar (aylık 25 bin TL) olduğunu hesapladı.

Kisi basina duzen milli gelire biraz daha karsilastirilabilir bakmak icin 2 duzeltme yaparsak

1) Gecici korunma statusundeki nufus eklendi (2012-2023, 2023 ortasi 3.3mn)
2) Yillik GSYH ortalama Amerikan enflasyonuna göre duzeltildi (2013=100)

2013’te USD 12.500 olan kisi basi… pic.twitter.com/5djppF1ljP

— Emre Akcakmak (@akcakmak) March 1, 2024

Mahfi Eğilmez ve İris Cibre’ye göre 11,300 dolar

Tartışmalara aynı gün finansal piyasalar uzmanı İris Cibre ve Hazine eski Müsteşarı ve ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez de dahil oldu. İris Cibre, X hesabından yaptığı paylaşımda kişi başı milli gelir hesaplamasının yanlış olduğunu yazdı.

Dün bildiğiniz üzere 2023 kişi başı gelir 13.100 USD olarak açıklandı

Bu rakam yıllık.
Yani aylık kişi başı 1091 USD’a ve bugünkü kurla 34bin TL’ye denk gelir

Asgari ücretli, yani 2023 te 11,4bin TL ile çalışan, ücretlinin 50% si
Kalan 22,6bin TL’niz, hükümetin beterodoks…

— İris Cibre 🐦 (@iriscibre) March 1, 2024

Cibre’nin paylaşımına yorum yapan Mahfi Eğilmez de hesaba sığınmacıların da eklenmesi gerektiğini vurguladı.

Sevgili İris Hanım biliyorsunuz ayrıca orada sığınmacılar nüfus olarak yok sayılıyor. Yani sığınmacıların yaptığı üretim GSYH’ye giriyor ama kişi başı hesabında nüfusa bölünürken sığınmacılar yok sayılıyor. Dolayısıyla kb gelir olması gerekenden yüksek çıkıyor.

— Mahfi Eğilmez (@mahfiegilmez) March 1, 2024

İris Cibre de sığınmacı ve kaçak nüfusun da dahil edilmesiyle kişi başı milli gelirin 11,300 dolara (yaklaşık aylık 29 bin 530 TL) düştüğünü belirtti, Mahfi Eğilmez de kendisinin bulduğu rakamın bu olduğunu söyledi.

Hocam, bu konuda kesinlikle sizinle hem fikirim
Açıklanan ve açıklanmayan sığınmacı ve kaçak nüfus, dün hesapladım (13 mio alarak aldım) 11.300 USD’a düşüyor kişi başı gelir

— İris Cibre 🐦 (@iriscibre) March 1, 2024

Siz cebinizde artışı hissettiniz mi bilemeyiz ama bu tartışmanın daha çok su götüreceği kesin…

Türkiye büyüdü mü, neyle büyüdü?

Türkiye 2023’te tüketim ve inşaatla büyüdü, sanayi hız kesti, kişi başı gelir 13 bin doları aştı