Merkez: Gıdada fiyat artışları gücünü korudu
Faizi yüzde 35’e çıkaran Merkez’e övgü yağdı
Merkez Bankası, Hafize Gaye Erkan yönetimindeki beşinci PPK toplantısında politika faizini 500 baz puan artışla yüzde 35'e çıkardı. Böylece 5 ayda faiz 2650 baz puanlık artışla dörde katlanmış oldu. Ekonomistler faizde frene basmayan Merkez Bankası'nı tebrik etti.
Merkez Bankası, politika faizini 250-500 baz puan olan beklentilerin üst sınırından artırdı. Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) hazirandan beri uyguladığı sıkı para politikasından taviz vermedi, Hafize Gaye Erkan yönetimindeki beşinci toplantısında politika faizini 500 baz puan artırarak yüzde 35’e çıkardı. Beklentiler faizin 250-500 baz puan artırılması yönündeydi. Böylece 5 ayda faiz 2650 baz puan artışla dörde katlandı.
TCMB’den yapılan açıklamada “Enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırma gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir” denildi ve kademeli faiz artışlarının devam edeceği mesajı verildi. Bankadan yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
Jeopolitik risk vurgusu
“Para Politikası Kurulu (Kurul) politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 30’dan yüzde 35 düzeyine yükseltilmesine karar vermiştir. Kurul, dezenflasyonun en kısa sürede tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için parasal sıkılaştırma sürecinin devamına karar vermiştir. Enflasyon yılın üçüncü çeyreğinde öngörülenin üzerinde gerçekleşmiştir. Son dönemde etkili olan ücret ve kur kaynaklı maliyet yönlü baskılar ile vergi düzenlemelerinin enflasyona geçişi önemli ölçüde tamamlanmıştır. Yurt içi talepteki güçlü seyir, hizmet fiyatlarındaki katılık ve enflasyon beklentilerindeki bozulma ise enflasyonda yukarı yönlü baskı oluşturmaya devam etmektedir. Bu çerçevede, enflasyonun yıl sonunda Enflasyon Raporu’ndaki (Rapor) tahmin aralığının üst sınırına yakın seyredeceği öngörülürken, aylık enflasyonun ana eğiliminde düşüş gözleneceği de değerlendirilmiştir. Öte yandan, jeopolitik gelişmeler, enflasyon görünümünde petrol fiyatları kaynaklı risk oluşturmaktadır. Kurul, parasal sıkılaştırma adımlarının etkisiyle, dezenflasyonu 2024 yılında Rapor’daki patika ile uyumlu şekilde tesis etmekte kararlıdır. Doğrudan yabancı yatırımlar, dış finansman koşullarındaki dengeli seyir, rezervlerde süregelen artış, talepteki dengelenmenin cari işlemler hesabına desteği ve Türk Lirası varlıklara yurt içi ve yurt dışı talebin artması fiyat istikrarına güçlü katkıda bulunacaktır. Politika faizi, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 hedefine ulaştıracak parasal ve finansal koşulları sağlayacak şekilde belirlenecektir. Enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırma gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir. Kurul, mevcut mikro- ve makroihtiyati çerçeveyi, piyasa mekanizmalarının işlevselliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek şekilde sadeleştirmektedir. Sadeleşme süreci, etki analizleri dikkate alınarak kademeli olarak ilerlemektedir. Bu kapsamda, Türk Lirası mevduat payının artırılmasına yönelik ilave adımlarla parasal aktarım mekanizması güçlendirilmeye devam edilecektir. Kurul, faiz artırımının yanı sıra, parasal sıkılaştırma sürecini destekleyecek seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma kararları almayı sürdürecektir. Enflasyon ve enflasyonun ana eğilimine ilişkin göstergeler yakından takip edilecek ve Kurul, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Kurul, kararlarını öngörülebilir, veri odaklı ve şeffaf bir çerçevede almaya devam edecektir. Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti beş iş günü içinde yayımlanacaktır.”
Kredi kartı ve ticari kredi faizlerinde üst limitler arttı
TCMB’nin politika faizini yüzde 35’e yükseltmesi sonrasında kredi kartı ve ticari kredi faizlerinde de üst limitler arttı. Referans faiz oranı aylıkta yüzde 3,16’ya (yıllık bileşik yüzde 46,1) yükselirken kredi kartı gecikme faizi de aylıkta yüzde 3,71’e (yıllık bileşik yüzde 55,9) yükseldi. Nakit çekimde de faiz aylıkta yüzde 4,02’den yüzde 4,47’ye (yıllıkta yüzde 70,3) yükseldi. Kart üye işyeri komisyonu da aylık yüzde 3,16’dan yüzde 3,61’e (yıllık bileşik yüzde 54) yükseldi. Ticari kredi faizlerinde de üst limit, 1,8’lik kat sayıya göre yüzde 69,3’ten yüzde 83’e yükseldi. İhracat ve yatırım kredileri için de sınır yıllık oran olarak yüzde 53,9’dan yüzde 64,5’e yükseldi. 70 bin TL üzeri ihtiyaç kredilerinde de faiz üst sınırı yüzde 77’den yüzde 92,2’ye yükseldi.
Ekonomistler kararı beğendi, yapısal reform istedi
TCMB’nin faiz kararı sosyal medyada ekonomistlerden olumlu yorumlar aldı. Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, kararın doğru olduğuna dikkat çekerek şöyle dedi:
Bugünkü toplantı çok kritikti. Merkez Bankası net bir iletişimle doğru bir karar aldı. Emeği geçenleri kutluyorum. https://t.co/rV9n835Qug
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) October 26, 2023
Hazine eski Müsteşarı ve iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez ise “İlke olarak irrasyonellikten rasyonelliğe geçişte faizin böyle tedrici artırılması doğru ama beklentilerin olumlu yönde gelişmesi için bu kararın yapısal reformlarla desteklenmesi lazım” değerlendirmesini yaptı.
TCMB faizi 5 puan artırarak % 35’e yükseltti. İlke olarak irrasyonellikten rasyonelliğe geçişte faizin böyle tedrici artırılması doğru ama beklentilerin olumlu yönde gelişmesi için bu kararın yapısal reformlarla desteklenmesi lazım.
— Mahfi Eğilmez (@mahfiegilmez) October 26, 2023
Ekonomist Uğur Gürses de “Erdoğan’ın dünkü Hamas çıkışı, ekonomi yönetimine para politikasına daha fazla bir önem atfetme zorunluluğu getiriyor” yorumunu yaptı.
Merkez Bankası politika faizini 5 puan artırdı.
CB Erdoğan’ın dünkü Hamas çıkışı, ekonomi yönetimine para politikasına daha fazla bir önem atfetme zorunluluğu getiriyor.
(Daha fazla yorumu abonelerime yazdım.)— Uğur Gürses 🌞 (@ugurses) October 26, 2023
‘Merkez Bankası 2,5 yıl önce vatan haini ilan edilmişti’
Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent de X hesabından şu paylaşımı yaptı:
2,5 yıl önce faizi yüzde 19’a çıkaran Merkez Bankası yönetimi neredeyse vatan haini ilan edilmişti. https://t.co/Vadu7vW8Kn
— Cem Başlevent (@cbaslevent) October 26, 2023
İktisatçı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ise “TCMB enflasyon ile ekonomik durgunluk arasında sıkışmıştı. 500 puanlık artışla tercihini ekonomide durgunluktan yana yaptı. Metinden 2 Kasım Enflasyon Raporu’nda 2024 yılı yüzde 33 enflasyon hedefinin korunacağı anlaşılıyor. Özellikle kredi kartı ve bireysel kredi faizleri can yakacak” dedi.
TCMB enflasyon ile ekonomik durgunluk arasında sıkışmıştı.
500 puanlık artışla tercihini ekonomide durgunluktan yana yaptı.
Metinden 2 Kasım Enflasyon Raporu’nda 2024 yılı %33 enflasyon hedefinin korunacağı anlaşılıyor.
Özellikle KK ve bireysel kredi faizleri can yakacak.— Hayri Kozanoğlu (@HayriKozanoglu) October 26, 2023
‘TCMB yüzde 40’ta durabilir’
Yabancı ekonomistler de yaptıkları açıklamalarda TCMB’nin kararlılığına dikkat çekerek, belli bir noktaya ulaştıktan sonra faiz artışlarının durabileceğini belirtti. In Touch Capital Markets Kıdemli FX Analisti Piotr Matys, bu büyük faiz artırımının TCMB’nin enflasyonu kontrol altına alma ve enflasyon beklentilerini yeniden sabitleme konusunda kararlılığını sürdürdüğünü doğruladığını kaydetti.
Bununla birlikte, yüzde 35’lik politika faizinin liraya önemli bir destek sağlamıyor gibi göründüğünü aktaran Matys, nominal açıdan TL’nin nispeten cazip yüksek getirisi olan bir para birimi olsa da yüksek enflasyona göre bakıldığında daha az cazip hale geldiğini dile getirdi. Matys, enflasyon tepe noktasına çıkıp oradan inene kadar TL’nin kalıcı bir değer kazanmada zorluk yaşayabileceğine dikkati çekti.
‘TCMB, politika faizi yüzde 40’a ulaştıktan sonra politika faizine ara verebilir’
Medley Advisors Piyasa Araştırma Başkanı Nick Stadtmiller, TCMB’nin bankaların ödediği mevcut mevduat faiz oranlarına yakınlaşmak için politika faiz oranını artırmaya devam ettiğini belirtti. TCMB’nin 500 baz puanlık daha artırıma gideceği öngörüsünde bulunan Stadtmiller, politika faizi yüzde 40’a ulaştıktan sonra bankanın para politikasında en son yapılan sıkılaştırmaların etkilerini görmek için faiz artırımlarına ara verilebileceğini ifade etti.
Stadtmiller, bu yılki parasal sıkılaşmanın gecikmeli etkilerinin ilkbahara kadar hissedilmeyebileceğini dile getirerek, yetkililerin gelecek yıl büyüme üzerinde çok büyük bir etki bırakabilecek olan aşırı sıkılaştırmaya karşı temkinli davranabileceğini söyledi.
Bluebay Varlık Yönetimi Gelişen Piyasalar Kıdemli Stratejisti Timothy Ash ise yıl sonuna kadar iki adet 500 baz puanlık artış daha yapılabileceğini değerlendirdi.
Kademe kademe artış
TCMB, haziran ve temmuz aylarında toplam 900 baz puanlık faiz artışıyla yüzde 8,5 olan politika faizini yüzde 17,5’e çıkarmış, enflasyon görünümünde belirgin düzelme olana kadar kademeli sıkılaşmanın devam edeceğini açıklamıştı. Ancak yapılan faiz artışı, vergi artışları ve TL’nin değer kaybı sebebiyle yükselen enflasyonun yanında beklentilerin oldukça altında kalmış, bunun üzerine TCMB faiz kararlarını sıkılaştırma içeren diğer adımlarla desteklemişti.
TCMB beklentilerin altında kalan 900 baz puanlık faiz artışının ardından Cevdet Akçay, Fatih Karahan ve Hatice Karahan’ın da katıldığı yenilenen kadrosuyla ağustos toplantısında gaza basmıştı.
Enflasyondaki hızlanma üzerine TCMB, 24 Ağustos’taki toplantısında 750 baz puanlık rekor artışla faizi yüzde 25’e yükseltmiş, 21 Eylül’deki toplantıda da 500 baz puanlık artışla politika faizi yüzde 30’a çıkarmıştı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bu ay Fas’ta düzenlenen Dünya Bankası ile IMF’nin yıllık toplantısında, pozitif reel faizin enflasyon beklentilerini dizginlemek için olmazsa olmaz bir konumu olduğunu ve Türkiye’nin pozitif reel faize yaklaştığını söylemişti.
Oyunlar ve Bulmacalar