Rus gazı tatlı geldi, Shell söz vermesine rağmen alımdan vazgeçmedi

Dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz üreticilerinden Shell, Mart 2022’de Ukrayna’yı işgalinden sonra Rusya’dan 100 bin metrik ton ham petrol aldığı için özür dilemesinin, Rusya’dan gaz ve petrol alımını da “mümkün olan en kısa sürede” tamamen durduracağını açıklamasının üzerinden 1 yılı aşkın süre geçmesine bu ülkeyle ticaret yapmaya devam ediyor.

1993 yılında kurulmuş ve dünya çapında doğal kaynak kullanımı, çatışma, yoksulluk, yolsuzluk ve insan hakları ihlalleri arasındaki bağlantıları kırmak için çalışan uluslararası bir sivil toplum kuruluşu olan Global Witness’e göre analizine göre İngiltere ve Hollanda ortaklı şirket, 2022’de Rusya’nın deniz yoluyla yaptığı ihracatın yaklaşık sekizde birinin alıcısı oldu.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelensky’nin danışmanlarından Oleg Ustenko, Shell’i “kan parası” kabul etmekle suçlarken, Shell alım satımların “uzun vadeli sözleşme taahhütlerinin” sonucu olduğunu ve yasaları veya yaptırımları ihlal etmediğini söyledi.

Shell bir yılda 42 milyar dolar kâr etti

Shell kargoyu yolda satın aldı

Shell, Mart 2022’de Rus petrol ve gazından çekilmeyi planladığını söylemesinin üzerinden 1 yıldan fazla süre geçmesine rağmen Rusya’nın Yamal ve Sahalin limanlarından sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) almaya devam ediyor.

BBC’deki habere göre 9 Mayıs’ta, 160 bin metreküpten fazla LNG taşıma kapasitesine sahip büyük bir tanker Rusya’nın uzak kuzeyindeki Yamal yarımadasında bulunan Sabetta limanından yola çıktı. Kargo nihai varış noktası olan Hong Kong’a doğru giderken yolda Shell tarafından satın alındı.

Global Witness tarafından analiz edilen Kpler veri tabanındaki verilere göre, Shell’in bu yıl Yamal’dan satın aldığı 8 LNG kargosundan biri oldu. Sivil toplum kuruluşunun hesaplamalarına göre Shell, Rusya çıkışlı LNG’nin ilk beş büyük alıcısı arasına girdi ve geçen yıl bu ülkenin deniz yoluyla yaptığı LNRG ihracatının yüzde 12’sinin alıcı oldu.

Batılı şirketlerin Rusya’dan çıkışı devam ediyor

Projelerden çekildi ama uzun vadeli sözleşmelere uyuyor

Shell, 28 Şubat 2022’deki açıklamasında, Rusya’daki petrol ve gaz projelerden çekilme, tüm benzin istasyonlarını kapatma kararı aldığını duyurmuştu.

Sahalin gaz projesinde azınlık ortak olan Shell, hisselerinin geçen yıl Eylül ayında Rus hükümeti tarafından bir Rus şirketine devredilmesinin ardından buradan hiç gaz almadı.

Ancak Reuters haber ajansına göre Shell, Novatek ve Yamal’dan 2030’lara kadar yılda 900 bin ton satın almasını zorunlu kılan sözleşmeye hâlâ uyuyor.

Shell geçen yıl yaptığı açıklamada Rusya’dan çıkma kararının şirkete 5 milyar dolara mal olacağını belirtmişti.

‘Putin’in cebine para koyuyor’

Shell’in, ödediği vergilerle Rus devlet bütçesine önemli katkı sağlayan ülkenin ikinci büyük gaz şirketi Novatek ile ticarete devam etmesi eleştirilere neden oluyor. Ukrayna cumhurbaşkanı danışmanlarından Oleg Ustenko, Shell’i şöyle eleştiriyor:

“Shell, Rus gazı ticaretine devam ederek Putin’in cebine para koyuyor ve Rusya’nın Ukrayna halkına karşı vahşi saldırısını finanse etmesine yardımcı oluyor. Shell ve tüm petrol endüstrisinin Rusya’da kazandığı büyük paralar, hissedarlarının ceplerini doldurmak yerine Ukrayna’nın yeniden inşasına fon sağlamak için kullanılmalı.”

LNG pazarı alarm veriyor

‘Yasalara ve düzenlemelere uygun’

Eleştirilerin odağında olan Shell ise konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Shell, spot piyasadan Rus LNG’si almayı durdurdu, ancak hâlâ bazı uzun vadeli sözleşme taahhütleri var. Bu, yaptırımlara, faaliyet gösterdiğimiz ülkelerin yürürlükteki yasalarına ve düzenlemelerine tamamen uygun” dedi.

Rusya- Ukrayna savaşı nedeniyle Rus hükümetine baskı yapmakla istikrarlı ve güvenli enerji arzını sağlamak arasında ikilem olduğunu belirten Shell, bu zorlu kararın hükümetler tarafından alınması gerektiğini söyledi.

Milyarlarca dolar kâr etti

Dünyanın LNG ticareti yapan en büyük şirketi olan Shell, AB yaptırımları kapsamında bulunmayan bu emtiadan geçen yıl milyarlarca dolar kâr etti. Geçen yıl boru hatlarıyla doğalgaz satışını azaltan Rusya aralarında Avrupa’nın da bulunduğu pazarlara deniz yoluyla daha çok LNG gönderdi.

İngiltere bir yoldan uzun süredir Rusya’dan gaz ithal etmezken, AB’li politikacılar da bloğun yaptığı ithalatı azaltmaya çalışıyorlar. Mart ayında AB Enerji Komiseri  Kadri Simson, üyelere çağrı yaparak Rus gazı almayı durdurmalarını ve yeni anlaşmalar imzalamamalarını istemişti.

Global Witness’in kıdemli kampanya yöneticisi Jonathan Noronha-Gant da ‘Putin’in enerji gelirlerini hedeflemek sembolik önlemlerle yapılamaz. Onun gücünü perçinleyen fosil yakıt alımının tümüyle durdurulması gerekir’ diyor.