Suudi Arabistan’ın parası azaldı, çölde yapılacak dev bina projesi küçülüyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın ülkenin ekonomisini petrole bağımlılıktan kurtarmak için desteklediği “Vizyon 2030” planının iddialı parçalarından olan “şeffaf şehir” projesinin başı dertte. Bloomberg’in haberine göre aynalarla kaplı çöl metropolü kurmanın amaçlandığı “Line” projesinin planında küçülmeye gidildi.

Toplam 170 kilometre uzunluğunda olması planlanan projenin 2030 yılına kadar ancak 2.4 kilometresinin tamamlanması bekleniyor. 2030 yılına kadar Line’da 1.5 milyon insanın yaşaması bekleniyordu, ancak şimdi bu sayı 300 bine kadar geriledi.

Maliyetinin 1.5 trilyon dolar olması beklenen proje kent tasarımında dönüşüm olarak lanse edilmişti. Tanıtım filmlerinde Akabe Körfezi’nden Tabuk bölgesi içlerine doğru uzanan alanda bilim kurgu romanlarından fırlamış gibi bir yapı görmüştük.

Bir hat üstündeymiş gibi görünen şehir, potansiyel sakinlerine dünyanın en hızlı trenlerinden biriyle birbirine bağlanmış semtler (bir uçtan diğer uca gitmek 20 dakika sürecek) ve sosyal alanlara beş dakikalık yürüme mesafesinde olması gibi imkanlarla geleceğin şehir planlaması olarak sunulmuştu.

Washington Post muhabiri Cemal Kaşıkçı’nın 2018 yılında İstanbul’daki Suudi Arabistan büyükelçiliğinde öldürülmesinde parmağı olmakla suçlanan Prens Muhammed bu şehir projesini “alternatif yaşam biçimlerine olanak tanıyacak, bugün kent yaşamında karşılaşılan zorluklarla mücadele edecek” bir proje olarak tanımlamıştı. Ancak işler yolunda gitmemeye başladı.

Art arda gelen sorunlar

Huveytat kabilesi atalarının toprakları üzerinde yapılması planlanan projeye itiraz edince kabilenin üç üyesine idam cezası verildi. Bunun üzerine proje uzun süre şüphe ve eleştirilerle karşı karşıya kaldı. Ardından Prens Muhammed’in projeyle ilgili vizyonunun değiştiğine, bütçenin aşıldığına ve çalışan kadrosunun sürekli değiştiğine dair haberler gelmeye başladı. Projede çalışanlardan bazıları Line’ı “gerçeklikten kopuk bir proje” olarak tanımladı.

Projenin küçülmesinin sebebi ise azalan nakit rezervleri. Suudi varlık fonundaki nakit rezervleri eylül ayı itibarıyla 15 milyar dolara geriledi. Bu, nakit rezervinin 2020’den bu yana en düşük seviyesine geldiğini gösteriyor. Suudi Arabistan yönetimi Line’ın bir parçası olduğu Neom projesinin 2024 yılı bütçesini henüz onaylamadı. Ayrıca projeye katılan bazı taşeron şirketlerin işçi kıyımına gittiği belirtiliyor.

Neom projesinin içinde sanayi şehirleri, limanlar ve turistik alanlar geliştirmek de var. 2029 yılında Asya Kış Oyunları’na ev sahipliği yapacak Trojena adındaki dağlık belde de yine bu proje kapsamında inşa edilecek.

Aslında Vizyon 2030’daki çatlamaların işaretleri geçen yılın sonlarında devlet yetkilileri tarafından az çok verildi. Mesela Ekonomi Bakanı Muhammed El Cadan aralık ayındaki açıklamasında, “Fabrikalar inşa etmek için, hatta yeterli insan kaynağı oluşturmak için daha uzun bir süreye ihtiyacımız var. Bazı projelerin ertelenmesi ya da daha doğrusu süresinin uzatılması ekonomimize yardımcı olacaktır” demişti.

Suudi güzel nelere kadir: Türkiye, Suudi Arabistan’ın ‘Vizyon 2030’uyla tanışıyor