Avrupa’da doğalgaza bir haftada yüzde 39 savaş zammı
Yeni bir dünya: Yenilenebilir enerji yatırımları fosil enerji yatırımlarını ikiye katlıyor
Küresel enerji yatırımlarının bu yıl 3 trilyon doları aşması beklenirken bunun 2 trilyon dolarının yenilenebilir, bir trilyon dolarının ise fosil yakıtlardan oluşması bekleniyor. Küresel iklim krizi kaygıları, yenilenebilir enerjiye ilgiyi patlattı.
Güneş enerjisi yatırımlarının ise azalan maliyetlerin de etkisiyle, 500 milyar doları aşarak bu yıl tüm elektrik üretim kaynaklarına yapılan toplam yatırımı geçmesi bekleniyor. Dünyada enerji yatırımları yükselirken yenilenebilir enerji yatırımlarındaki artış dikkat çekiyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (UEA) yıllık olarak yayınladığı Dünya Enerji Yatırımları raporuna göre 2023’te 2,8 trilyon dolar olan küresel enerji yatırımlarının bu yıl üç trilyon doları aşması bekleniyor. Geçen yılki yatırımların 1,7 trilyon dolarlık kısmı temiz enerji teknolojilerine yapılırken dünyadaki finansman maliyetlerindeki artışa rağmen bu yıl yatırımların iki trilyon dolarının yenilenebilir enerji, elektrikli araçlar, nükleer enerji, şebekeler, batarya, düşük emisyonlu yakıtlar, enerji verimliliği çözümleri ve ısı pompaları olmak üzere temiz enerji teknolojilerine yapılması bekleniyor. Kalan bir trilyon doların biraz üstündeki yatırımınsa kömür, petrol ve gaz olmak üzere fosil yakıtlara ayrılması öngörülüyor. Böylece temiz enerji teknolojilerine yapılan yatırımların fosil yakıt yatırımlarının yaklaşık iki katına çıkacak.
En fazla yatırım güneşe
Güneş enerjisi yatırımlarının ise azalan maliyetlerin de etkisiyle 500 milyar doları aşarak bu yıl tüm elektrik üretim kaynaklarına yapılan toplam yatırımı geçmesi bekleniyor. Böylece temiz enerji teknolojileri yatırımlarının yüzde 25’ini tek başına güneş enerjisi yatırımları oluşturacak. Dünya genelinde temiz enerji teknolojisi yatırımlarındaki artışa rağmen bu yatırımlar bölgeler arasında dengesiz şekilde dağılım gösteriyor.
Hindistan ve Brezilya’da hızlandı
Çin haricindeki gelişmekte olan ekonomilerde Hindistan ve Brezilya başta olmak üzere temiz enerji teknoloji yatırımlarının ilk kez 300 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor. Ancak bu miktar toplam temiz enerji yatırımlarının sadece yüzde 15’ini oluşturuyor ve bu ülkelerdeki artan enerji talebini karşılamak için gerekli seviyenin oldukça altında seyrediyor. Bu ülkelerde yüksek sermaye maliyetleri yeni proje geliştirmeyi zorlaştırıyor.
Çin, Avrupa ve ABD temiz enerjide önde
Çin’de temiz enerji yatırımlarının bu yıl 675 milyar dolara ulaşarak bu alanda en büyük payı oluşturması bekleniyor. Ülkede özellikle güneş enerjisi, lityum piller ve elektrikli araçlara yönelik güçlü iç talep, bu alandaki yatırımların artmasını sağlıyor. Avrupa ve ABD’de temiz enerji yatırımlarının sırasıyla 370 ve 315 milyar doları bulacağı öngörülürken, bu üç büyük ekonomi küresel temiz enerji yatırımlarının üçte ikisinden fazlasını oluşturuyor ve uluslararası sermaye akışlarındaki eşitsizliği gösteriyor.
Petrol ve gaz yatırımlarında artış sürecek
Küresel petrol ve gaz üretim yatırımlarının ise bu yıl 2023’e göre yüzde 7 artışla 570 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Geçen yıl da yüzde 9 artan bu alandaki yatırımlar, ağırlıklı olarak Orta Doğu ve Asya’daki ulusal petrol şirketleri tarafından yapılıyor. UEA’ya göre petrol ve gaz yatırımları 2030’a yönelik mevcut politikalarda öngörülen talep seviyeleriyle büyük ölçüde uyumlu olmasına rağmen ulusal ve küresel iklim hedeflerine ulaşmak için belirlenen senaryolarda öngörülenden çok daha yüksek seviyede bulunuyor.
Petrol ve gaz şirketlerinin temiz enerji yatırımları 2023’te 30 milyar dolara ulaşarak geçen yılki toplam sermaye harcamalarının sadece yüzde 4’ünü oluştururken, kömür yatırımları da artmaya devam ediyor. Geçen yıl 50 gigavatın üstünde kömürlü termik santrale onay verildi ve bu kapasite 2015’ten beri görülen en yüksek seviye oldu.
Batarya yatırımlarının dağılımı da dengesiz
Şebeke ve elektrik depolama yatırımlarındaki yetersizlikler temiz enerji dönüşümünde önemli bir kısıt olarak öne çıkmasına rağmen şebeke yatırımları artış göstermeye başladı. Bu alanda 2015-2021 döneminde yıllık yatırımlar 300 milyar dolar civarında seyrederken bu yıl bu yatırımların 400 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bu büyümeyi büyük ölçüde Avrupa, ABD, Çin ve Latin Amerika’daki bazı ülkelerdeki yeni politika girişimleri ve finansman kaynakları destekliyor.
Batarya yatırımlarının ise maliyetlerdeki düşüşle bu yıl 54 milyar dolara ulaşacağı hesaplanıyor. Ancak bu alandaki harcamalar da bölgesel olarak oldukça yoğunlaşmış durumda ve gelişmiş ekonomiler ve Çin’de batarya depolamaya yatırılan her bir dolara karşılık, diğer gelişmekte olan ekonomilerde sadece bir sent yatırım yapıldığı görülüyor.
‘Dünyadaki yeni enerji ekonomisi ivme kazanıyor’
UEA Başkanı Fatih Birol rapora ilişkin değerlendirmesinde temiz enerji yatırımlarının zorlu ekonomik koşullara rağmen rekor kırmaya devam ettiğini belirterek “Bu da dünyadaki yeni enerji ekonomisinin kazandığı ivmeyi gösteriyor. Bugün dünyada fosil yakıtlara yapılan her bir dolar yatırıma karşılık, temiz enerjiye iki dolar yatırım yapılıyor. Temiz enerji harcamalarındaki artışın temelinde devam eden maliyet düşüşleri ve enerji güvenliği endişeleri yatıyor” dedi.
Ancak büyük ekonomilerin yeni ve temiz enerji tedarik zincirlerinde avantaj elde etmek için güçlü sanayi politikasıyla rekabet ettiğini dile getiren Birol yatırımların en çok ihtiyaç duyulan bölgelere ve özellikle uygun fiyatlı, sürdürülebilir ve güvenli enerjiye erişimin ciddi şekilde eksik olduğu gelişmekte olan ekonomilere ulaşmasını sağlamak için daha fazlasına ihtiyaç olduğunu söyledi.
Oyunlar ve Bulmacalar