Geçmişin hikayelerini bir de onlardan dinleyin: Dünyanın en güzel kütüphaneleri

Sonsuz bilginin ebedi yuvaları… Onlar edebiyat tutkunu gezginler için bir mabetin çok daha ötesinde. Güzellikleri dillere destan bu kütüphaneler görkemli ve masalsı salonları, heykelleri ve tavanlarını süsleyen muhteşem freskleriyle kitap okuma keyfini bambaşka bir boyuta taşıyor.

Katedralleri aratmayan bir güzellik

Modern tasarımlar ilgi alanımız ama o muhteşem Barok heykeller, kemerler, fresklerle süslü tavanlar, Rokoko süslemeler ve ahşap kokusu yok mu? Muhteşem el yazmalarına sahip bir kütüphane de en az görkemli bir katedral kadar ilgi çekici olabilir elbette hele çağlar ötesine uzanan bir manastırın içinde yer alıyorsa… Raflarda sıralanan binlerce kitabın önünde durup seyretmek, kağıdın kokusunu duyumsamak ve içinde bulunduğunuz binayla bütünleşmek sadece edebiyat tutkunları için değil mimari ve sanat tarihine düşkün gezginler için de çok farklı bir deneyim. Bir şehri gezerken tarihi kütüphanelerine uğramaya, geçmiş ve günümüzün hikayelerini bir de onlardan dinlemeye ne dersiniz?

Strahov Kütüphanesi (Prag / Çekya)

1679 yılında kurulan Strahov Manastırı’nın bu görkemli kütüphanesi, 16’ncı yüzyıla kadar uzanan binlerce kitapla en iyi korunmuş tarihi kütüphanelerden biri. Koleksiyonunun kökeni manastırın kuruluşuna kadar uzanıyor. Kitap koleksiyonları yaklaşık 200.000 cilt içeriyor ve tahminen 260.000 eser barındırıyor. Kitaplar iki salonda ve bitişik depolarda saklanıyor. Eserlerin birçoğu 1501 ile 1800 yılları arasında basılmış eski baskılar. Kütüphanenin ilk baskıları (1.500 ciltten fazla) ve el yazmaları (yaklaşık 3.000 demet) da çok değerli ve özel bir hazine odasında saklanıyor. Kütüphanenin tavanlarında ise Siard Nosecky ve Anton Maulbertsch’in freskleri hayranlık uyandırıyor. Çek Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı’nın hibesiyle desteklenen, Strahov Kütüphanesi’nin en değerli el yazmaları ve baskılarının dijitalleştirilmesine 1991 yılında başlanmış. Öncelikle Orta Çağ el yazmaları ve benzersiz kitaplar dikkatle taranmış.

Klementinum Ulusal Kütüphanesi (Prag / Çekya)

Klementinum, Prag’da Çek Cumhuriyeti Ulusal Kütüphanesi’ne ev sahipliği yapan tarihi bir bina kompleksi. Prag Kalesi’nden sonra Prag’ın en büyük ikinci bina kompleksi, 1556 yılında Katolik Kilisesi’nin İsa Cemiyeti adlı erkek dini cemaatinin üyeleri olan Cizvitler tarafından kurulmuş. Charles Köprüsü yakınındaki Klementinum’un Barok kompleksinde yer alan Çek Cumhuriyeti Ulusal Kütüphanesi ise 1722 yılında açılmış. Avrupa’nın en eski ve en büyük kütüphanelerinden biri. Bilim ve sanat temalı freskleriyle muhteşem. 1807’den bu yana Bohemya topraklarında basılan tüm kitapları, el yazmalarını ve diğer yayınları muhafaza ediyor. Ayrıca en eskisi 1. yüzyıldan kalma Yunan papirüsleri olan çok daha eski belgeler de var. Barok kütüphane salonunun ortasında Cizvitlerin yarattığı muhteşem küre koleksiyonu da görülebilir.

Piccolomini Kütüphanesi (Siena / İtalya)

Raphael’in fikirleri ve Pinturicchio’nun freskleri… Işıltılı grotesk tonozlarıyla hayran olunacak bir yapı. Siena Katedrali’nde bulunan bu kütüphanenin dört duvarından üçünde Pinturicchio ve atölyesinin 1503 ile 1508 yılları arasında yaptığı ve Papa II. Pius’un hayatından 10 bölümü resmettiği freskler yer alıyor. Bu freskler pastoral sahneler, kostümler, sofistike törenler ve ihtişamlı canlı renklerle ifade edilen figürler aracılığıyla II. Pius’un ve papalığının yaşamını ve çalışmalarını kutluyor. Kütüphanenin ortasında ise mermer ‘Üç Güzeller’ heykeli var.

Admont Manastır Kütüphanesi (Admont / Avusturya)

Avusturya’daki Enns Nehri’nin yanındaki küçük bir kasaba olan Admont’ta bulunan ve Admont Manastırı’na bağlı olan kütüphane, dünyanın en büyük manastır kütüphanesi. Avrupa Geç Barok döneminin en büyük başyapıtlarından biri. Admont Manastır Kütüphanesi, Viyana’daki Imperial Court Kütüphanesi’ni örnek alarak Avusturyalı Barok mimar Josef Hueber tarafından tasarlanmış. Kütüphanenin inşasına 1774 yılında başlanmış ve 1776 yılında tamamlanmış. Hueber, Aydınlanma felsefesinin ideallerine bağlıymış. Aydınlanma ruhu, 80 yaşın üzerindeki sanatçı Bartolomeo Altomonte’nin yedi tavan freskinde de açıkça görülüyor. Bu freskler, insan bilgisinin aşamalarını tasvir ediyor.

Avusturya Ulusal Kütüphanesi (Viyana / Avusturya)

Viyana’da 1368 yılında kurulan ve ve Hofburg İmparatorluk Sarayı içerisinde bulunan kütüphane, Avusturya Barok döneminin en karakteristik eserlerinden biri ve aynı zamanda Avrupa’nın en büyük Barok kütüphanesi. Daniel Gran imzalı, 1730 tarihli tavan freskleri ve mermer sütunlarıyla muhteşem. İmparator VI. Charles tarafından yaptırılan kütüphanenin arşivinde geçmişi 4’üncü yüzyıla kadar uzanan 7 milyondan fazla eser bulunuyor. Kütüphanede; basma eserler bölümü, yazmalar bölümü, müzik bölümü, harita bölümü, papirus bölümü, portre ve resim bölümü ile tiyatro bölümleri var.

Wiblingen Manastırı Kütüphanesi (Ulm / Almanya)

Wiblingen Manastırı, 1093 yılında Kont Harmann ve Otto von Kirchberg tarafından kurulan eski bir Benediktin manastırıymış. Asırlar için yenilenerek 18’inci yüzyılda Barok tarzına dönüştürülmüş. Manastırın üst katlarında bulunan kütüphane ise Barok mimar Christian Wiedemann’ın tarafından 1744 yılında tamamlanmış. Pagan ve Hıristiyan figürlerinin yer aldığı freskler Ressam Franz Martin Kuen’e ait. Kütüphanenin girişinde “ hikmetin ve ilmin bütün hazineleri buradadır” yazıyor. İçerideki porselenden yapılmış gibi görünen ama aslında ahşap olan heykeller ise Dominikus Hermenegild Herberger imzasını taşıyor. Her heykelden biri inanç, tarih, hukuk, doğa bilimleri, matematik, itaat, dua ve dünyevi her şeyden feragati temsil ediyor.

St. Gall Manastır Kütüphanesi (St. Fallen / İsviçre)

Çok önemli bir Orta Çağ manastır kütüphanesi. Kütüphane ve bulunduğu St. Gall Manastırı 1983 yılında UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak belirlendi. Manastır kütüphanesinin girişinde ‘Ruhun şifa yeri’ anlamına gelen Yunanca bir yazıt bulunuyor. Kütüphane, St. Gall Manastırı’nın kurucusu Saint Othmar tarafından kurulmuş. Mimar Peter Thumb tarafından Rokoko tarzında tasarlanan kütüphane salonu ise 1758 ile 1767 yılları arasında inşa edilmiş. Kütüphane koleksiyonu İsviçre’deki en eski koleksiyon. Kütüphanede çoğu halkın kullanımına açık olan yaklaşık 160.000 cilt bulunuyor. Koleksiyonda eski basılı kitaplara ek olarak 1650 incunabula (1500’den önce basılmış kitaplar) ve 8. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar uzanan 2100 el yazması yer alıyor. Kütüphane Shep-en-Isis’in mumyasına da ev sahipliği yapıyor.

El Escorial Manastırı Kütüphanesi (San Lorenzo / İspanya)

II. Philip tarafından kurulan bu büyük İspanyol Rönesans kütüphanesi, El Escorial Manastırı’nın mirasının bir parçası. Kütüphanenin ilk kitapları 1565 yılında gelmiş. Fresk Salonu olarak da bilinen Ana Salon, beşik tonozuyla görsel olarak en etkileyici olanı. Bu tonoz 7 bölgeye ayrılmış ve her biri yedi sanatı temsil eden fresk resimleriyle süslü. Sanatların her biri, disiplinin alegorik bir figürüyle temsil ediliyor. Dört duvarda manastırın mimarı Juan de Herrera tarafından tasarlanan bir kitaplık bulunuyor. Klasik rönesans tarzına sahip ve maun, sedir veya abanoz gibi kaliteli ağaçlardan yapılmış.

Bodleian Kütüphanesi (Oxford / Birleşik Krallık)

Oxford Üniversitesi’nin ana araştırma kütüphanesi olan Bodleian Kütüphanesi, Avrupa’nın en eski kütüphanelerinden biri. 12 milyonun üzerinde basılı eseri arasında Orta Çağ İngilizcesi ile yazılmış olup günümüze ulaşan en uzun ve en önemli el yazması olan Vernon El Yazması, Roland Destanı, Magna Carta, Gutenberg İncili’nin günümüze ulaşan 21 tam nüshasından biri, Jane Austen’ın ‘Emma’ ve Charles Darwin’in ‘Türlerin Kökeni Üzerine’ kitaplarının ilk baskıları ile J.R.R. Tolkien’ın el yazmaları da var. Bodleian Kütüphanesi’nin şu anki hali 1602’ye uzanan kesintisiz bir tarihe sahip.

Biblioteca Joanina (Coimbra / Portekiz)

Dünyanın en eski üniversitelerinden biri olan Portekiz’in merkezindeki Coimbra Üniversitesi’nin olağanüstü kütüphanesi, 18’inci yüzyılın başlarından kalma Barok iç mekanıyla nefes kesici. Biblioteca Joanina, adını Avrupa’da Aydınlanma Çağı’nın başlangıcında 1717 yılında kütüphanenin inşasına başlayan kurucusu Portekiz Kralı V. John’dan alıyor. Pek çok paha biçilmez tarihi belge ve ilk basımlar da dahil olmak üzere 70.000’den fazla cilde ev sahipliği yapıyor ve Ulusal Anıt olarak tescil edilmiş. Egzotik Güney Amerika ahşabı üzerine boyanmış Çin motifleri tamamen Portekizli sanatçılar tarafından yapılmış. İçeride, portalla aynı tarzı taşıyan ve tamamen Portekizli sanatçılar tarafından yapılmış, süslü kemerlerle bölünmüş üç büyük oda var.

Mafra Ulusal Saray Kütüphanesi (Marfa / Portekiz)

Gül rengi, gri ve beyaz mermer zeminiyle bir sanat şaheseri. Yaklaşık 30.000 ciltlik değerli bir koleksiyonla Portekiz’in en önemli kütüphanelerinden biri. 1910 yılında milli anıt olarak adlandırılmış. Sarayın 2’nci katında bulunan, Rokoko tarzında, Mimar Manuel Clemente de Sousa tarafından tasarlanan 88 metre uzunluğundaki haç planlı kütüphanede farklı renklerde lioz taşından döşeli, ortasında mermer bir taş üzerine kapatılmış dört kemerle desteklenen, güneşi temsil eden insan yüzünün işlendiği bir kubbe bulunuyor. Kütüphane 15’inci yüzyıldan 19’uncu yüzyıla kadar uzanan bir koleksiyona sahip. Mafra manastırının en büyük odası, rokoko tarzı raflara dizilmiş 40 binden fazla kitapla kaplı. Altınla işlenmiş deri ciltler, bunların sıradan kitaplar olmadığını, sayfalarında yüzyılların bilgi, kültür ve bilgeliğinin yoğunlaştığı değerli nesnelerle karşı karşıya olduğumuzu anlatıyor.