Uzak ufuklarda eşsiz bir deneyim: Arktik coğrafyada vahşi hayatın çağrısına kulak vermek

Bazılarımız için içinde yaşadığımız gerçeklikten kaçıp doğayla bütünleşeceğimiz bir yerde bulunma fikri hayli çekici olabilir. Uzak ufuklara ulaşmak kolay değil ama işin güzel yanı da konfor alanımızdan çıkmak değil mi?

Büyüleyici bir doğa olayı: Kuzey Işıkları (Aurora Borealis)

Kuzey Kutup bölgesini tanımlamak için kullanılan Arktik ya da Arktika kelimesi, Antik Yunancada ‘ayı’ anlamına gelen arktos sözcüğünden geliyor. 23 Eylül ile 21 Mart arasında Güneş’in hiç doğmadığı kış kutup gecesi, yılın geri kalan bölümünde ise hiç batmadığı kutup gündüzü yaşanıyor.

Arktik (Arktika) ile Antarktika çok karıştırılan iki kavram ama aradaki fark şu: Dünya’nın kuzey kutup bölgesine Arktika, neredeyse tamamen buzla kaplı güney kutup bölgesine ise Antarktika deniyor.

Şanslıysanız kuzeyde Aurora Borealis, güneyde ise Aurora Australis olarak adlandırılan muhteşem ışıkları her iki kutup bölgesinde de görebilirsiniz.

Karlı ormanlar, tundralar ve muhteşem dağlar

Arktik’in genellikle kar ve buzla kaplı bir bölge olduğunu varsayarız ama Arktik yaşam alanları karlı ormanlardan tundralara, yemyeşil ormanlardan yüksek dağlara kadar uzanıyor. Deniz alanlarının arktik doğasını buz örtüsü belirliyor.
Ne kadar kuzeye giderseniz, kışın gündüz saatleri, yazın ise aydınlık geceler o kadar fazla.

Arktik’te yerleşim sekiz ülkeye yayılmış

Arktik, binlerce yıldır orada yaşayan, kuzeyde sert koşullara adapte olmuş yerli halklarının anavatanı. Bütünüyle bir Arktik seyahat sekiz ülkeyi kapsıyor. Kanada, ABD, Rusya, Finlandiya, İsveç, Norveç, İzlanda ve Grönland özerk bölgesiyle Danimarka. Bir Arktik ülkesi olan Finlandiya’daki Laponya’nın (Lapland) çoğu Arktik’te yer alıyor. Rovaniemi bir Arktik şehir olarak tanımlanıyor. En büyük şehir ise Rusya’daki Murmansk.

40’dan fazla etnik grup yaşıyor

Arktik’de 40’tan fazla etnik grup var. Finlandiya, İsveç, Norveç ve Kuzeybatı Rusya’nın kutup bölgelerindeki Saami, Rusya’daki Nenets, Hantı, Evenk, Çukçi, Alaska’daki Aleut, Yupik ve İnuitler, Kanada’daki İnuitler ve Grönland’daki İnuitler (Kalaallit) Arktik yerli halkları arasında sayılabilir. İzlanda hariç Arktik toprakların hepsinde yerli halk yaşıyor. Bir de eğlenceli bir bilgi verelim: İnuitler İngilizceye de etki etmiş. Kayak, husky, anorak ve igloo kelimeleri onlardan geliyor.

En büyük tehlike iklim değişikliği

Arktik’te yaşayan yerli halklar için en büyük tehlike iklim değişikliği. Bir diğer sorun ise biyoçeşitliliğin azalması. Kutup tilkisi, Arktik baykuş, fok, mors, Ren geyikleri, Kutup ayısı, Arktik tavşanı, Beluga balinaları ve sadece Arktik Okyanusu’nda bulunan denizgergedanları tehdit altında. Yaşam alanları yok oldukça, onlara bağımlı türler de tehlike altına giriyor. Doğa kaybı, iklim değişikliğiyle iç içe.

Rovaniemi (Finlandiya)

Finlandiya’nın dörtte birini oluşturan Laponya’nın büyük bir bölümü Kuzey Kutup Dairesi’nin kuzeyinde kalıyor. Burası Finlandiya’nın en kuzey bölgesi, dolayısıyla her şeyden önce gerçekten muhteşem manzaralarla kucaklayacak sizi.

Laponya’da kızak çeken Husky köpekleri ve Ren geyikleri eşliğinde karlı manzaraların tadını çıkarabilir, Noel Baba köyünde masalsı bir deneyim yaşayabilir, şanslıysanız Kuzey ışıklarının büyüsüne kapılabilisiniz.

Finlandiya’nın Laponya bölgesinin merkezi olan Rovaniemi’de kış turizmi önemli bir yer tutuyor, çünkü Kuzey Işıkları’nın en güzel görülebildiği yerlerden biri.

Lapland Santa Claus Village, hediyelik eşya dükkanları, restoranlar ve kafeleriyle içindeki çocuğu kaybetmeyen her yaştan insanı mutlu edecek bir tema parkı. Arktikum Museum and Science Center ise bilime meraklı gezginler için öncelikle.

Tromso (Norveç)

Kuzey Işıkları’nın görüldüğü en iyi yerlerden biri. Resmi olarak Tromsdalen Kilisesi olarak bilinen Arctic Katedrali, şehrin en ikonik simgelerinden. Bu kilise, kendine özgü mimarisiyle popüler bir cazibe merkezi haline gelmiş.

Tromso ve çevresinin muhteşem manzarası için Fjellheisen’den Storsteinen’e gidin. Bir teleferik sizi deniz seviyesinden 421 metre yükseğe çıkaracak. Way Nor’un hediyelik eşya mağazasına uğramadan dönmeyin.

Polar Müzesi bölgenin kutup kaşiflerine adanmış. Tromso şehir merkezi ise Kuzey Norveç’teki en fazla sayıda eski ahşap evi barındırıyor hatta en eski ev 1789’dan kalma.

Svalbard (Norveç)

Norveç ile Kuzey Kutbu arasında yer alan Norveç takımadaları Svalbard, dünyanın en kuzeydeki yerleşim alanlarından biri. Kutup Ayısı nüfusu insan nüfusundan fazla.

Svalband kışın Kuzey Işıkları’nı, yazın ise gece yarısı güneşini görmek için ideal, çünkü güneş 20 Nisan ile 22 Ağustos arasında hiç batmıyor. Kuzey Kutbu’na yakın bir şehir olan Longyearbyen ise açık hava macera tutkunları için ideal.

Svalbard’da üç adet mevsim yaşanıyor. 1 Ekim-28 Şubat arası kuzey ışıkları kışı (karanlık), 1 Mart-16 Mayıs arası güneşli kış (alacakaranlık) ve 17 Mayıs-30 Eylül arası kutup yazı (aydınlık). Norveç’in başkenti Oslo’nun 150 kilometre batısında yer alan Rjukan kasabası ise yılda altı ay boyunca güneş görmüyor.

Dünyanın en büyük tohum deposu burada

Arktik, dünyanın en büyük güvenli tohum deposuna ev sahipliği yapıyor. Norveç’teki Svalbard Küresel Tohum Deposu, gelecekteki doğal veya insan kaynaklı felaketlere karşı koruma sağlamak için dünyanın dört bir yanındaki gen bankalarında korunan 980 bin tohumun kopyalarını depoluyor.

Bu deponun amacı; yanlış yönetim, kaza, ekipman arızaları, fon kesintileri, savaş, sabotaj, hastalık ve doğal afetler nedeniyle gen bankalarındaki tohum kaybına karşı dünyanın gıda arzının güvenliğini sağlamak. Dünyanın dört bir yanından tohumları bulunduğu depoya turlar da düzenleniyor.

Arktika’nın yaban hayatı başkenti: Spitsbergen

Norveç’in Svalbard takımadalarının en büyük adası Spitsbergen. “Arktika’nın yaban hayatı başkenti” olarak nitelendirilen Spitsbergen’in de yer aldığı Arctic Circle Norway’e yapacağınız gezilerde keşfedilecek çok şey var. Devasa buzdağları doğa fotoğrafçılarının her zaman favorileri arasında.

Longyearbyen (Norveç)

Burası Oslo’dan üç saatlik bir uçuşla ulaşılan, dünyanın en kuzeyindeki kasaba. Arktik Okyanusu’nda Norveç’e bağlı Svalbard takımadalarından biri. Kuzey Kutbu’na yakın konumundan dolayı ekim- şubat arası gece yaşanırken, nisan- ağustos ortası arası gündüz yaşanıyor.

Longyearbyen ilginç kurallara sahip bir kasaba. O kadar soğuk ki cesetler donmuş toprakta çürümeyeceği için oraya gömülmek yasak. Defin işlemleri için Oslo’ya gönderilmesi gerekiyor. Norveç Havayolları haftada üç uçuş yapıyor. Oslo’dan ya da Tromso’dan ulaşılıyor.

İzlanda

Bir yanda UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Thingvellir Ulusal Parkı, buzullar arasında yapılan tekne gezileri, krater gölleriyle nefes kesen bir doğa, aktif volkanlar, buzullar ve fiyortlar, diğer yanda İzlanda mutfağı, İzlanda edebiyatı ve Orta Çağ destanları…

Ada ülkesi İzlanda’nın aslında sadece küçük bir kısmı, kuzey kıyılarından yaklaşık 40 kilometre uzaklıkta bulunan Grimsey Adası Kuzey Kutup Dairesi’nin içinde yer alıyor.

İzlanda, Avrupa’nın en seyrek nüfuslu ülkesi ama sahip olduğu doğal güzelliğiyle eşi benzeri yok. Ünlü yanardağ Eyjafjallajökull, buzulların içinden fışkıran Strokkur ve Geysir gayzerleri, Gullfoss Şelalesi, Kerid Krater Gölü gibi İzlanda’nın nefes kesici duraklarını kapsayan Golden Circle bölgesi, Blue Lagoon ve Vik kasabası hayli ilginizi çekecek.

Grönland

Neredeyse tamamı (yüzde 81’i) buzullarla kaplı olan Grönland, Danimarka Krallığı’na bağlı özerk bir bölge. Arktik ve Atlantik okyanusları arasında yer alan dünyanın bu en büyük adasının halkının çoğunun ataları Alaska’dan Kuzey Kanada’ya göç eden ve 13’ncü yüzyılda adaya yerleşen Eskimo halkı İnuitler ki kendilerine Kalaallit (Grönland İnuitleri) deniyor. Grönland yerli dilinde ülkenin adı Kalaallit Nunaat yani ‘Kalaallit’in ülkesi’.

Ittoqqortoormiit (Grönland)

Grönland’ın en uzak kasabası, dünyanın en uzak yerleşim yerlerinden biri. Grönland Milli Parkı ile dünyanın en büyük fiyordu olan Scoresby Sound arasında yer alıyor ve sadece 450 kişi yaşıyor.

Ittoqqortoormiit Heliport tarafından hizmet verilen Air Greenland helikopterleri yerleşim yeri ile Nerlerit Inaat Havaalanı arasında yolcu taşıyor ve yılın birkaç ayı için tekne transferi de mümkün. Sadece bir tane pub var o da sadece haftanın bir gecesi açık.