Artması gerekirken azaldı: Belediyeler afete bütçe ayırmıyor

Kamu Harcamalarını İzleme Platformu (KAHİP), tarafından yayınlanan raporda 6 Şubat öncesi ve sonrası büyükşehir belediyelerinin afete yönelik bütçelerini incelediği raporunu yayınladı.

Toplamda 30 büyükşehir belediyesinin 2022-2024 dönemindeki afet bütçeleri karşılaştırılarak hazırlanan rapor, yerel yönetimlerin afetlere ne ölçüde hazırlıklı olduğunu verilere dayandırarak ortaya koyuyor.

Raporda dikkat çeken kritik noktalardan biri ise afet bütçelerindeki farklılıklar. Misal, İzmir Büyükşehir Belediyesi 2024 yılı bütçesinin yüzde sekizini afet bütçesi olarak ayırırken bazı büyükşehir belediyelerinde afet bütçelerinin toplam bütçeye oranı yüzde bir bile etmiyor.

Özellikle deprem riskinin yüksek olduğu ilçelerde bütçe artışı beklenirken birçok belediyede bu oran azalmış.

İş dünyasından deprem uyarısı: Üretim güçleri fay hattı üzerinde duruyor

Risk azaltma ve müdahale bütçeleri

Raporda yalnızca ayrılan bütçelere yer verilmemiş. Ayrıca büyükşehir belediyelerinin risk azaltma ve müdahale bütçelerinin dağılımı da mevcut. Bu bütçeler incelendiğinde yerel yönetimlerin risk azaltmadan çok müdahaleye bütçe ayırdıkları görülüyor. Risk azaltmaya yeterli kaynak ayrılmamış. Ayrılan bütçenin de büyük çoğunluğu hatta neredeyse yarısı kentsel dönüşüm ile ilgili.

Raporda kentsel dönüşümle ilgili kısım şu şekilde veriliyor: “Yerel yönetimlerin risk azaltmaya ayırdıkları bütçenin neredeyse yarısının kentsel dönüşüm ile ilgili olması rant amacına işaret ediyor.” Raporda altı özellikle çizilen bir kısım da rant odaklı kentsel dönüşüm yaklaşımının terk edilmesiyle ilgili. Bölgenin coğrafi, kültürel ve sosyolojik özelliklerini dikkate alan çevreye duyarlı, enerji tasarruflu, yeşil binalar ve dirençli kentler yaratılabilmesi adına yerel yönetimler tarafından ayrılan bütçenin yetersiz olduğu ve ek bütçe gerekliliği vurgulanıyor.

Hatay’da depreme ayrılan toplam bütçe: Yüzde 0.9

Raporda en çok dikkat çeken ilelrden biri 6 Şubat depremlerinden en çok etkilenen illerden biri olan Hatay’dı. Hatay’ın 2024 yılındaki afet bütçesinin toplam bütçeye oranı yüzde 0.9. Hatay Büyükşehir Belediyesi’nin afet bütçesinin payı 2023 yılında yüzde 0,1 iken 2024 yılında ancak yüzde 0,9’a çıkarılmış.

Ayrıca birinci dereceden deprem bölgesi olan büyükşehirlerden Bursa, Denizli ve Sakarya’da da afet için ayrılan bütçenin düştüğü görülüyor.

Raporda diğer belediyelerle ilgili şu tespitler paylaşıldı: “Erzurum, Antalya, Malatya ve Samsun’da 2024 yılında bütçeden afete ayrılan pay azalmaktadır ve afet için ayırdıkları bütçe payı yüzde 1’nin bile altındadır. Eskişehir, Diyarbakır’da 2024 bütçesinin içindeki afet bütçesinin payı 2023’e göre artış gösterirken, her iki şehirde de oran yüzde 3’ün altındadır. Adana ve Kahramanmaraş’ta da afet bütçesi 2024 yılında artış göstermiştir ama toplam bütçelerinin içindeki payı yüzde 1’in bile altında kalmıştır. Hatay için söz konusu olduğu gibi, Maraş’ın bütçesinden 2024 yılında ayırdığı kaynağın payının çok düşük olduğunu vurgulamak gerekmektedir. Bu afet harcamalarının deprem, taşkın yangın gibi hangi alanlarda olduğu yazının üçüncü ve dördüncü bölümlerinde incelenecektir. Ancak burada değinilmesi gereken Malatya, Samsun, Maraş, Antalya, Diyarbakır, Eskişehir gibi 2’nci ya da 3’ncü derecede deprem bölgesi şehirlerinde ve Hatay, Muğla, Sakarya, Aydın, Denizli gibi 1’nci derece deprem bölgesinde olan şehirlerde afet bütçelerinin düşük olduğudur.”

Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.