Teleferik kazasında bilirkişi ön raporu: Makara kırıldı ve 5 nolu direk parçalandı

Bayramda Antalya’nın Konyaaltı ilçesi de ziyaretçi akınına uğradı ve buradaki teleferik için vatandaşlar sıraya girdi. Ancak  Tünektepe’ye yolcu taşıyan turistik amaçlı teleferiğin bir direği yıkıldı. Üstüne kırılan direk düşen kabin düştü, Memiş Enes Gümüş öldü, ikisi çocuk yedi kişi yaralandı. Memiş Enes Gümüş 54 yaşındaydı, avukattı ve teleferiğe eşi ve iki oğluyla birlikte binmişti.

Olayla ilgili soruşturma başlatıldı ve Adalet Bakanı Yılmaz Tunç beş şüphelinin tutuklandığını duyurdu. Tutuklananlardan biri Kepez Belediye Başkanı Mesut Kocagöz’dü.

Kazayla ilgili ön bilirkişi raporu da hazırlandı. Mekanik açıdan değerlendirmeye yer verilen raporda tesisin işletmeye alındığı tarihten bugüne yedi yıl geçtiği belirtildi ve “12 Nisan saat 17.20 sularında 5 no’lu teleferik direğinin flanş bağlantılarını sağlayan cıvataların koptuğu tespit edilmiştir. Direk üzerindeki kabin taşıyıcı halat sisteminin üzerinden geçtiği makaralardaki nedeni anlaşılamayan deformasyonlardan dolayı makaranın metal aksamına sıkışması sonucu sistemin hareket yükünden dolayı meydana gelen kuvvetli çekme yüküne dayanamayıp direk üzerindeki flanşların bağlı olduğu cıvatalar kopmuştur. Kopma sonucu direğin üst bölümünün çekme kuvveti sonucu kabinin alt kısmına çarparak çelik konstrüksiyonu koparttığı dolayısıyla kabin içindeki insanların aşağıya düştüğü keşif esnasındaki incelemelerimizden anlaşılmıştır” dendi.

5 no’lu direğin toplam yedi flanştan ve toplam 10 parça boru direkten oluştuğu, alttan üç ayakla yükseldiği, üstteki yedinci flanşta üç ayağın birleşerek tek sütun olarak devam ettiği tespit edilen raporda flanş bağlantılarını oluşturan cıvataların yerlere saçıldığı ve deforme olduklarının tespit edildiğine, cıvatalardaki deformasyonun çekme-kesmeye bağlı olduğunun anlaşıldığına işaret edildi. Direği oluşturan parçaları birleştiren flanşlarda deformasyon görülmediği aktarılan raporda devrilmiş direğin yanına gidildiğinde taşıyıcı-çekici halatları tutan makaralardan birinin halatın etkisiyle deforme olduğu, halatın makaranın içine girdiğinin (sıyırdığı) tespit edildiği belirtildi.

22 saat sonra havada asılı kalanlar kurtarıldı.

‘Cıvatalar yükü taşıyamadı’

Olaya sebep olan faktörlerin iki grupta incelendiği vurgulanan raporda devrilen direğin çekici ya da taşıyıcı halatların makara içine sıkışması ile kesici anahtarın (switch) görevini yapamaması sonucu halatın çekmeye bağlı olarak direğe moment uyguladığı ve direğin alttan ikinci katındaki flanşların cıvatalarının kopmasıyla birlikte direğin devrildiği kaydedildi. Direğin devrilme aşamasında makaranın arasına halatın girmesiyle makaranın deforme olduğu, dolayısıyla halat sıkışması ile değil cıvataların yükü taşıyamayıp kopması yüzünden direğin devrilmiş olduğu tespitine yer verilen raporda şu ifadeler yer aldı:

“2017 yılından itibaren tesise ait iş emri formlarının günlük tutulduğu 2024 yılına ait ocak, şubat ve mart aylarına ait iş emri form belgelerinde yapılan işlemler görülmüştür. Ancak direklere ait cıvataların torkunda boşluk olup olmadığının kontrolü, cıvataların korozyona uğrayıp uğramadığının tespiti ve kontrolü, malzeme yorulmasının dikkate alınarak belli zaman aralıklarında cıvata, rondela, rulman vs. gibi makine elemanlarının değişimlerinin yapılmadığı tespit edildi. Tesiste bulunan dokuz teleferik direğinin üstündeki traverslerde çalışan lastikli makara gruplarının hangi periyotlarda değiştirildiğine dair tutanak ve kontrol formlarının bulunmadığı görülmüştür.”

Raporda 19 Nisan 2017’de Makine Mühendisleri Odası Bursa Şubesi tarafından İnsan Taşımak için tasarlanan Halatlı Taşıma Tesisi İşletme Teknik Ruhsatı Kontrol Raporu verildiği dosya incelemesinde uygunluk ruhsatı raporu verildiği görüldüğü kaydedildi. Teleferik sisteminde her direğinde halat taşıyıcı makaralarında meydana gelebilecek lastik hasarlarında tüm sistemin enerjisi kesip frenleyen tertibatı sağlayan koruma elemanı iki adet emniyet switch’inin bulunduğu belirtilen raporda “Olay anında emniyet sviçlerinin (switch) bağlı olduğu direk üzerinde bulunan panoya gelen kumanda kablosunun direğin ilgili kısmının yerinden kurtularak devrilmesi ile koptuğu ve hareket enerjisini sağlayan devreleri kestiği, bu nedenle kabin taşıyıcı halat ile birlikte kabinlerin asılı kalmış oldukları görüldü” tespitine yer verildi.

‘Makine elemanlarının değişimleri yapılmadı’

Raporda bakıma dair bölümde “2017 yılından itibaren tesise ait iş emri formlarının günlük tutulduğu 2024 yılına ait ocak, şubat ve mart aylarına ait iş emri form belgelerinde yapılan işlemler görülmüştür. Ancak direklere ait cıvataların torkunda boşluk olup olmadığının kontrolü, cıvataların korozyona uğrayıp uğramadığının tespiti ve kontrolü, malzeme yorulmasının dikkate alınarak belli zaman aralıklarında cıvata, rondela, rulman vs. gibi makine elemanlarının değişimlerinin yapılmadığı tespit edildi. Tesiste bulunan dokuz teleferik direğinin üstündeki traverslerde çalışan lastikli makara gruplarının hangi periyotlarda değiştirildiğine dair tutanak ve kontrol formlarının bulunmadığı görülmüştür” dendi.

Bilirkişi raporunda “Risk değerlendirmesi içinde yer alan mesleki yeterlilik belgesine ithafen işletmeye belgelerin teslim edilmesi istenmesine karşılık dosya içinde bakım personelinden bazılarının mesleki yeterlilik belgelerinin bulunmadığı görülmüştür” ifadesi kullanıldı. Ayrıca Anet AŞ ve Megatower AŞ ile yapılan tesis bakım ve işletme sözleşmesinin incelendiği ve sözleşmede birçok bakım işinin Megatower firmasına Anet AŞ tarafından yapılması için verildiği kaydedildi.

‘Defterde bilgi yok’

Sözleşme içeriğinde maddeler halinde yapılacak işlerin listelendiği belirtilen raporda şöyle dendi:

“Liste içeriği incelendiğinde K- bendinde direk bağlantı elemanları kontrolleri, eksikliklerin giderilerek uygun sıkılıkların sağlanması kontrolü, direklerdeki bileşenlere ait (platform, merdiven, boyunduruk) durum tespitlerinin yapılması ve uygunluklarının kontrolü, direk ankıraj cıvatalarının torklanması işleri Anet AŞ tarafından Megatower AŞ firmasına yaptırılmak üzere verilmiştir. Ancak Anet AŞ firmasında çalışan kontrol ve kesin kabul mühendislerinin kesin kabulleri ve kontrolleri nasıl yaptıklarına ilişkin herhangi bir evraka dosyalarda rastlanmamıştır. Megatower ve Anet AŞ firmalarının tehlike sınıflarına uygun iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi atamaları İSG katip programı üzerinden yapıldığı görülmüş olup MegaTower çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri, kişisel koruyucu donanım tespit tutanakları, iş sağlığı ve güvenliği işyeri çalışma talimatnameleri güncel olmasına karşılık güncel Acil Durum Planları ile Risk Değerlendirmesine rastlanmamıştır. Ancak Megatower AŞ’nin iş güvenliği uzmanının 14 Eylül 2023’te iş güvenliği tespit ve öneri defterine risk değerlendirmesinin MegaTower AŞ’ye teslim edildiğine dair tespiti görülmüştür.”

Raporda Anet AŞ’ye ait iş sağlığı ve güvenliği dosyası içinde 07 Temmuz 2022’de Antalya Çalışma İş Kurumu İl Müdürlüğüne onaylatılmış tespit öneri defteri bulunmasına karşılık içeriğinde herhangi bir bilgi ve tespit olmadığının görüldüğü belirtildi.

Bilirkişi ön raporunda kaza bölgesinde bulunan kopmuş cıvata ve somunların fotoğraflarına da yer verildi.

Tutuklanan başkanın ifadesi ortaya çıktı

Öte yandan tutuklanan başkan Kocagöz’ün ifadesi de ortaya çıktı. Kocagöz ifadesinde genel müdürlüğü döneminde bakımların eksiksiz yapıldığını, buna ilişkin de ellerinde rapor olduğunu belirtti. İstifa ettikten sonraki son bakımlara ilişkin bilgisi olmadığını bildiren Kocagöz ayrıca hazırlanan ön bilirkişi raporunun da hatalı olduğunu söyleyerek şöyle dedi:

“28 Kasım 2023 tarihinde belediye başkanlığına aday adaylığına başvuru yapmak amacıyla ANET yönetim kurulu başkanlığından ve genel müdürlüğünden istifa ettim. 2017 yılı Ağustos ayı ANET A.Ş. yönetim kurulu başkanı ve genel müdür olarak 2018 yılı kasım ayında söz konusu görevden ayrıldım. Belediye başkanlığına aday gösterilmeyince 2019 yılı mayıs ayı içinde yeniden ANET A.Ş. genel müdür ve yönetim kurulu başkanı olarak atandım. Yaklaşık 6,5 yıl teleferikle ilgili hiçbir sıkıntı yaşamadık. Kazadan önce yapılan ağır bakım ve yıllık bakımlarla ilgili hiçbir bilgim bulunmamaktadır. Teleferik benden önceki genel müdür döneminde faaliyete alınmıştı. Benim herhangi bir sorumluluğum var ise benim haricimde sorumluluğa gidecek dört kişi daha bulunmaktadır. Tek sorumlu benmişim gibi gösterildi. Ön bilirkişi raporunda cıvatalarla ilgili hususlar yazmaktadır.

Ayrıca bilirkişi raporunun da hatalı olduğunu söylemek isterim. Söz konusu teleferikle ilgili bakımlar ve cıvatalar, direklerin bakımı ve buna benzer tadilat onarımın yapıldığına dair bilgi ve belgeleri avukatım birazdan sunacaktır. Benim görev yaptığım süre zarfında rutin bakımlar ile ağır bakımların eksiksiz yapıldığı ANET A.Ş. Yönetim Kuruluna Mega Tower isimli şirket tarafından sunulmaktadır. Raporlar düzenli olarak çift heyet tarafından kontrol edilmektedir, suçsuzum.”

Teleferik kazası soruşturması: Kepez Belediye Başkanı dahil beş kişi tutuklandı