YÖK, yurt dışı üniversitelerin denklik şartını bir kez daha değiştirdi

Yurt dışında üniversite var, üniversite var. Aynı şekilde, yurt dışına üniversite okumaya giden öğrenci var, öğrenci var.

Yurt dışındaki üniversitelerin bir bölümü saygın okullar. Buralara girmek de, mezun olmak da kolay değil. Ama yine yurt dışında çok sayıda bizdekine benzer merdivenaltı üniversite de var.

Son yıllarda yurt dışındaki bu merdivenaltı üniversiteler, bazı öğrenciler için cazip hale gelmişti; çünkü diyelim Ukrayna’da, diyelim Kazakistan’da, hatta diyelim ABD’de bir üniversiteye giriyor, sonra ikinci yılında kendini Türkiye’deki bir üniversiteye transfer ettirebiliyordu öğrenciler. Böylece üniversite sınavı YKS’de başarılı olmak gerekmiyor, bir yıllık yurt dışı üniversite ücreti, öğrenciyi Türkiye’de bir üniversiteden mezun etmeye yetiyordu.

Daha da fenası, öğrenciler Türkiye’de girilmesi bir hayli zor olan dalları, tıp, hukuk, eczacılık gibi dalları seçiyordu yurt dışında ve sonra da Türkiye’ye gelip yıllarca YKS’de başarılı olmak için ter dökmüş çoğu yaşıtının önüne geçip burada üniversiteye giriyordu.

Bu sorunu çözmek isteyen Yükseköğretim Kurulu YÖK, 15 Martta yurt dışı üniversitelerin ‘denklik’ adı verilen bu kurallarını değiştirdi. Ama değiştirirken vur diyeyim derken öldürdü. Öyle ki, yurt dışında üniversite okuyacak öğrencilere, okuyacakları o okulun eş değeri bir Türk üniversitesini YKS sınavında kazanma şartı getirdi.

Evet, bu yeni kural belki yurt dışında merdivenaltı bir üniversiteye kayıp yaptırıp sonra Türkiye’ye gelmek isteyen kestirmeci öğrencilerin önünü kesecekti ama bir de gerçekten yurt dışında saygın üniversitelerde okumaya gidenler vardı. Onlar bütün lise hayatlarını bu hedefe göre düzenliyor, YKS’ye hemen hemen hiç hazırlanmıyor, hatta çoğu zaman bu sınava girmiyordu bile. Çünkü yurt dışındaki saygın üniversitelere girmek, Türkiye’de YKS kazanmaktan daha zordu ve ona hazırlanıyorlardı.

Yükseköğretim Kurulu’nun 15 Mart’ta açıkladığı ‘denklik’ kriterlerine göre her öğrenci yurtdışında eğitim görmek istediği bölüme gidebilmek için Türkiye’de YKS’ye girmek ve aynı bölümü kazanmak zorunda olacaktı. Ayrıca tıp, diş hekimliği, eczacılık ve hukukta gideceği üniversitelerin YÖK’ün tanıdığı sıralamalardan en az ikisinde dünyanın en iyi ilk 1000 üniversitesinin içinde olması gerekiyordu. YÖK yönetmelik değişikliğiyle uygulamayı hayata geçirince yurtdışında okuma hayali kuran binlerce öğrencinin planları suya düştü, veliler tepki gösterdi. Zira bu şartları karşılamazlarsa diplomaları Türkiye’de geçerli olmayacaktı.

YÖK’ten yurt dışını düşünenlere ‘şartsız denklik, sınavsız üniversite’ uyarısı

Her bölüm için geçerli olan bu kural haricinde asgari sıralama şartına tabi bölümler için de  sistem şöyle işleyecekti: Yurt dışında tıp okumak için YKS’de ilk 50 bine, diş hekimliği için ilk 80 bine, eczacılık için ilk 100 bine, hukuk için ilk 125 bine, mimarlık için ilk 250 bine, mühendislik ve öğretmenlik için ise ilk 300 binlik bir sıralamada yer almak gerekiyordu.

Öte yandan tıp, diş hekimliği, eczacılık ve hukuk bölümleri özelinde denklik alabilmek için ilgili üniversitenin YÖK’ün tanıdığı dört sıralama kuruluşundan (Academic Ranking of World Universities (ARWU), CWTS Leiden Ranking Academic Ranking, QS World University Rankings, Times Higher Education (THE) World University Ranking) en az ikisinin sıralamasında ilk 1000’de olması gerekiyordu.

Kaydolunan üniversite ilk 1000’de bulunsa da denklik başvurusunda bulunan öğrenci, gerekli görülürse bir seviye tespit sınavına da tabi tutulabilecek, sınavsız direkt denklik alabilmek için ise üniversitenin en az üç kuruluşun sıralamasında ilk 400’de bulunması şart koşuluyordu.

YKS’ye 2,5 ay kala yapılan bu değişiklikler yurtdışında okumak isteyen öğrencilerin bütün planlarını bozdu. Çünkü çoğu YKS sistemine çok uzak. Uluslararası üniversitelerde kabul edilen dersleri henüz lisedeyken görmeye başlıyorlar. Ayrıca uzmanlar sıralama kuruluşlarının tek akademik alan üzerine uzmanlaşan üniversiteleri değerlendirmediğini söyleyerek bu kriteri eleştiriyordu. Değişiklikte Türkiye’de olmayan bölümlere gitmek isteyen öğrencilere de bir yönerge sunulmuyordu.

Bu da ‘Denklik Belgesi’ dolandırıcı çetesi: 30 gözaltı var

Tüm bu soru işareti ve itirazlar üzerine YÖK Başkanı Erol Özvar, Hürriyet Gazetesine yaptığı açıklamada sıralamalarda ilk 400’de olan üniversitelerden mezun olanlara doğrudan denklik verileceğini, ilk 1000’de olanlardan mezun olanlara YKS’ye girme şartı olmayacağını açıkladı.

Hürriyet’te yayınlanan haberde yeni düzeleme “Yükseköğretim Kurulu, yurt dışı yükseköğretim diplomalarının denklik işlemlerine ilişkin 15.03.2024 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nde yapılan değişikliğin uygulanmasında ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi için usul ve esaslarını belirleyerek yayınladı” sözleriyle duyuruldu.

YÖK’ten yapılan yeni açıklamaya göre, kurum tarafından kabul edilen üç uluslararası yükseköğretim derecelendirme kuruluşunda ilk 400’de yer alan yükseköğretim kurumlarının tıp, diş hekimliği, eczacılık ve hukuk programları dahil olmak üzere bütün programlarından mezun olanlar doğrudan denklik alabilecekler. Aynı derecelendirme kuruluşlarında ilk 1000’de yer alan üniversiteler için başarı şartı aranan bölümler dahil olmak üzere bütün alanlarda, önceden olduğu gibi denklik müracaatı yapılacak ancak YKS’ye girme zorunluluğu aranmayacak.