20 yıl sonra bir ilk! Fiziki albüm satışları arttı

İngiltere’de yayınlanan bir haber bizleri üstüne biraz düşünmeye davet ediyor. Hatta sevinmeyi de. Tam 20 yıl sonra ülkedeki fiziki albüm satışları ilk kez arttı. Bir zamanlar bir müzisyen ya da albümün toplum nezdindeki karşılığını ölçmekteki en önmeli kriterlerden biri olan fiziki albüm satışları dijital çağla birlikte epey gerilemiş arka plana atılmıştı. Ancak birkaç yıl önce nostaljik bir heves gibi görünen plak satışlarındaki artışın kalıcı olması işin rengini değiştiriyor.

2004’ten bu yana bir ilk

Euronews’ta yer alan habere göre İngiltere’deki bu artışı tetikleyen üç isim var. Dua Lipa, Billie Eilish ve Taylor Swift. Bu üç müzisyen şu anda konserlerinde de bilet satış kaygısı yaşamayan isimler. Tam rakamlara gelecek olursak; Official Charts Company ve BPI’ın yeni istatistikleri, 2024’ün ilk yarısında İngiltere’de 8 milyon 44 bin 760 adet satılan cd, plak ve kaset gibi fiziksel müzik albümü satışlarında yüzde 3,2’lik bir artış olduğunu ortaya koydu. Bu veri de 2004 yılından bu yana albüm satışlarının ilk kez arttığı anlamına geliyor.

Arada geçen 20 yılda müzik dünyası ses getiren pek çok albüm ya da kısaçalara rastladık. Ancak hiçbiri 2024’teki gibi bir sıçrayış gerçekleştiremedi. Dua Lipa’nın ‘Radical Optimism’, Taylor Swift’in ‘The Tortured Poets Department’ ve Billie Eilish’in ‘Hit Me Hard and Soft’ yayınlandıkları 2024 yılında ses getirmekle kalmayıp artık tabiri caizse ümit kesilen bir alanda kıpırdanmaya vesile oldu. Satışlarındaki bu kıpırdama dikkat çekerken plakta sektörü sırtlamış durumda. Araştırmaya göre ilk altı ayda yıllık yüzde 12,4 artışla 3 milyon 52 bin 498 adede ulaşarak, bir kez daha fiziki albüm satışlarında itici güç olmaya devam etti. Tekil olarak baktığımızda cd satışlarında yüzde 1’i aşan bir düşüş kaydedilse de plak satışlarındaki büyük yükseliş toplamdaki yansımayı pozitife çeviriyor.

Plak formatı albüm satışlarının lokomotifi konumunda.

Türkiye’de de önceki yıllara göre artış var

Peki Türkiye’de durum nasıl? Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın her yıl yayınladığı bandrol satış verileri bu konuda bir ölçüt. Ancak satış rakamından ziyade basılan ürün adedini gösterdiğini hatırlatalım. 2023 verilerine göre 1 milyon 57 bin 689 bandrol satışı gerçekleşti. Bunun içinde plak, cd ve kaset yer alıyor. 2022’de ise bu rakam 927 bin 551’di. Yani tıpkı İngiltere’deki gibi Türkiye’de de bir artış söz konusu. Detaylı veriler kamuoyu ile paylaşılmadığı için bunların plak, cd ve kaset olarak yüzdelik dağılımını bilemiyoruz.

2000’lerin başlarında tek tek kapanan müzik dükkanlarının ardından da zincir mağazalarda da fiziki albüm satışlarının neredeyse tamamen sonlandırılmıştı. Ancak dizi, film ve sosyal medyanın da etkisiyle başlarda nostaljik bir meta olarak rağbet görmeye başlayan plak, son yıllarda satışlar artınca yeni dükkanların da açılmasını beraberinde getirdi. Beyoğlu, Beşiktaş ve Kadıköy gibi yerlerde açılan yeni dükkânlar sadece plak satışı yapmakta. Bu plakların da çok büyük bir bölümünün ithal olduğunu düşündüğümüzde mevcut ekonomik durum, döviz kuru ve vergiler nedeniyle hiç de uygun fiyatlara satılamadıklarını da belirtelim. Günümzüde tek plaklık bir Türkçe albüm ortalama 400-500 TL bandındayken yabancı plaklarda bu rakam 1000 TL’den fazla.

Hızlı tüketime bir reddiye

Peki ne oldu da bu pahalılığa rağmen fiziki albümlere duyulan ilgi arttı? Üstelik bunca dijital platformda sınırsız içeriği çok daha cüzi bir fiyattan erişebilme imkânı varken… Hızlı tüketim ve milyonlarca içeriğin arasnda boğulma bundaki başlıca etkenlerden. Uğruna emek sarfedilmeyen bir şeyin pek de değerli olmayacağı açık. Hâl böyle olunca; bir plakçıya vesaitle veyahut yaya gitmek, maaş veya birikiminin bir bölümünü fiziki albüme harcamak ortaya bir emeği çıkarıyor. Bu aynı zamanda tüketim toplumunun boğuculuğundan da bir kaçış hatta bir reddiye. İşin içinde kuşkusu insan psikolojisi de var. Sevilen müzisyenle dijital platformlar üzerinden bir bağ kurmak pek de mümkün değil. Ancak albümün kartoneti ya da onu müzisyene imzalatabilme ihtimali aidiyet duygusunu da körükleyen bir unsur. Cihangir’in en önemli plak dükkânlarından Opus 3A’dan görevlilerle daha önceleri yaptığımız konuşmalarda istikrarlı bir biçimde albümlere artan ilgi vurgusu vardı.

Belli ki müzikseverler uzun bir süre arayıştaydı ya da bir şeylerin pek de olması gibi gitmediğini düşünüyordu. Müzisyene ve onun ortaya koyduğu emeğein karşı olarak fiziki bir albüm satın almak sektörü de umutlandıran gelişmelerden biri. Türkiye’de Zeki Müren, Ajda Pekkan, Sezen Aksu gibi efsanelerin yanı sıra daha genç kuşaktan Cem Adrian’ın plakları da revaçta. Bakalım İngiltere’de Dua Lipa, Billie Eilish ve Taylor Swift’in  albüm satışlarıyla gerçekleştirdikleri kıpırdanmanın bir benzerini Türkiye’den de biri yapabilecek mi?

Çellonun yıldızı Hauser: Türkçe şarkılardan oluşan bir albüm yapabilirim