Arnavut kültürünün anıtıydı: Yazar İsmail Kadare 88 yaşında hayatını kaybetti

60 yılı aşkın bir süredir şiir ve romanlarıyla Balkan tarihini ve kültürünü dünyaya duyuran Arnavut yazar İsmail Kadare hayatını kaybetti. 88 yaşındaki yazarın kalp krizi nedeniyle hayatını kaybettiği yayıncısı tarafından duyuruldu.

Kadere Balkan edebiyatının en önemli temsilcilerindendi. 1936’da o zamanki Arnavutluk Krallığı’nın Gjirokaster kasabasında doğan Kadare bir postane çalışanı ile bir ev kadınının oğluydu. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Tiran Üniversitesi dil ve edebiyat bölümünden mezun oldu. Vefatına kadar eşi yazar Helena Kadare ve iki kızıyla yaşadı.

İçinde doğup büyüdüğü Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti’nin rejimine muhalif bir entelektüeldi. İsmini tüm dünyaya duyuran eseri ise 1963 yılında kaleme aldığı ‘Ölü Ordunun Generali’ romanı olmuştu. Roman İkinci Dünya Savaşı sırasında ölen İtalyan askerlerinin bedenlerini kurtarmak için 1960’larda Arnavutluk’u dolaşan bir İtalyan generali hakkındaydı. Kadare Balkan ülkelerinin en tanınmış romancısıydı ve eserleri 45 dilde yayımlandı. Ayrıca şiirler, denemeler ve senaryolar kaleme aldı. Kadare’nin ismi uzun zamandır Nobel Edebiyat Ödülü için geçiyordu.

Yasakların yazarıydı

Arnavut yazar hayatı boyunca yazdıkları nedeniyle sansüre uğradı, eserleri yasaklandı. 1975’te siyasi şiiri ‘Kızıl Paşalar’, 1981’de tarihli ‘Rüyalar Sarayı’ adlı romanı birkaç saat içinde yasaklandı. Arnavutluk’un o dönemki yönetimi romanlarına sansür uyguladıysa da, ünü dolayısıyla belirli ölçüde dokunulmazlığa sahipti Kadare. 1990 yılında Ramiz Alia yönetimini protesto ederek daha önce de pek çok kez gittiği Fransa’ya iltica etti. 1999’da Arnavutluk’a geri döndü.

Kadare kariyerine 80’den fazla roman, oyun, senaryo, şiir, deneme ve öykü kitabı sığdırdı. Usta yazarın eserleri 45 dile çevrildi. Aralarında 2005 yılında Man Booker Uluslararası Ödülü, 2009 yılında Asturias Prensi Sanat Ödülü ve 2015 yılında Kudüs Ödülü’nün de bulunduğu çok sayıda uluslararası ödüle layık görüldü.

Geçen yıl Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Tiran ziyareti sırasında Kadare’ye “Fransız Şeref Lejyonu Madalyası” unvanı verdi. Kadare daha önce de Siyasi Bilimler Akademisi yabancı üyesi ve Onur Lejyonu Komutanı olarak Fransa tarafından onurlandırılmıştı.

Arnavut kültürünün en önemli isimlerinden Kadare Balkan ülkelerinde anılıyor. Arnavutluk Başbakanı Edi Rama Facebook’tan yayınladığı taziye mesajında Kadare’yi “Arnavut kültürünün bir anıtı” diyerek andı. Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani de X hesabından paylaştığı mesajda “Bugün anıtsal bir sesin, nesiller boyunca bir kez rastlanan bir hazinenin yasını tutuyoruz. İsmail Kadare’nin Arnavut ve dünya edebiyatına yaptığı derin ve dikkate değer katkılar gelecek nesillere ilham vermeye devam edecektir. Eserleri aracılığıyla Arnavut dilini, kültürünü ve Kosova halkının özgürce yaşama hakkını korkusuzca savundu” dedi.

Büyük trajedilerin yazarı İrfan Yalçın hayatını kaybetti