Bir heykelin 50 yılda ‘kurtarılma’ hikayesi

Bir heykel düşünün.

50 yıl önce, Cumhuriyet’in yıldönümü vesilesiyle Cumhuriyet’in ilk kuşak heykel sanatçılarından biri tarafından yapılsın ama maddi imkansızlıklar nedeniyle tamamlanamasın. Kıyıda köşede kalsın, etrafını çitler ve ağaçlar kaplasın. Önünden her gün onlarca insan geçsin. Ama kimse bu heykelin kime ait olduğunu, neden orada olduğunu bilmesin. Hatta belki görmesin bile.

Bu, Cumhuriyet’in ilk heykel sanatçılarından Zühtü Müridoğlu’nun Fındıklı Parkı’nda gözden kaybolan dört metre yüksekliğinde, yuvarlak sütun formunda, Roma zafer anıtından ilham alan heykelinin hikayesi.

Bronz dökülmesi gerekirken beton halde kaldığı için günbegün eriyen heykelin Cumhuriyet’in 100’ncü yılında tamamlandığını duyurmuştuk. Müridoğlu’nun çalışması, 50 yıl sonra yıllarca müdürlüğünü yaptığı ve vasiyeti üzerine tüm eserlerini bağışladığı İstanbul Resim ve Heykel Müzesi önüne yerleştirildi.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi rektörü Handan İnci ve QNB Finansbank yönetim kurulu başkanı Ömer Aras.

Heykelin tamamlanma yolculuğunun ilk adımı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi rektörü Handan İnci’den gelmiş. İnci, 10Haber’e heykelin taşınma ve tamamlanma sürecini şu sözlerle anlattı:

“Otoparka girip çıkarken sürekli gözüm bir heykele gözüm takılıyor. Neden burada, neden çitlerin arasında kaybolmuş diye düşünüyordum. Sonra öğrendim ki Zühtü Müridoğlu’nun eseri… Ben bile rektör olarak sonradan fark ediyorum. O gün, ‘Bu heykeli kurtaracağım’ demiştim. Tabii bu uzun ve masraflı bir süreç. Sağ olsun Müridoğlu’nun da öğrencisi olan heykeltıraş Ferit Özşen’in öncülüğündeki akademik birim ve QNB Finansbank’ın desteğiyle kurtardık. Ve bunu Cumhuriyet’in 100’üncü yılında yapmamız çok daha anlamlı oldu. Kurtaracağız demiştim, kurtardık. Kendi adıma da çok mutluyum.”

Böylece heykelin önce taşınması sonra da bronza dökülmesi gerekildiğine karar veriliyor. Herkes güçlerini birleştiriyor ve bir kurtarma operasyonu başlıyor. 100. yıl heykelinin bronz dökümü, İzmir’de bir dökümhanede gerçekleştirilen heykelin kaidesi ise Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden akademisyenlerce tasarlanmış. Heykelin çizim, fotoğraf, belgeleme, kalıbının alınması, bronzunun dökülmesi çalışmasının her aşaması Rahmi Aksungur, Aykut Köksal, Ferit Özşen, Fatma Akyürek ve Hasan Karakaya’dan oluşan Bilim Kurulu kararlarıyla yürütülmüş.

Beton halde kalan heykel, bronz döküm olarak tamamlandı.

‘Cumhuriyet bir devamlılıktır’

İnci, açılış töreninde yaptığı konuşmada ise eserin Cumhuriyet’in önemli sembollerinden biri olarak artık toplum hafızasında yer edineceğini hatırlattı: “50’inci yılda yapılıyor, 100’üncü yılda tamamlanıyor. Bunun bambaşka bir anlamı daha var: Cumhuriyet bir devamlılıktır. Bu heykel 100 sene sonra da hafızamızı bir zincir gibi tutacak. Yeni bir heykel yapsaydık belki bu kadar anlamlı olmazdı.”

Dört metre yüksekliğinde, yuvarlak sütun formundaki heykel,İstanbul Resim ve Heykel Müzesi önünde.

Soyut anlayışın Türkiye’deki ilk ve en önemli temsilcilerinden olan Müridoğlu, hem İstanbul’un hem de Türkiye’nin  birçok yerindeki çalışmalarıyla yaşamaya devam ediyor. Müridoğlu’nun ‘Cumhuriyet’in 50.Yılı Etkinlikleri’ kapsamında yaptığı ‘Dayanışma’ adlı heykeli Fındıklı Parkı’nda. Bir diğer meşhur heykeli, Paris’te beraber eğitim aldığı arkadaşı Ali Hadi Bara’yla birlikte yaptığı, her gün binlerce İstanbullu’nun önünden geçtiği Beşiktaş’taki Barbaros Hayrettin Paşa Anıtı. Zonguldak’taki atlı Atatürk ve İnönü heykelinde de; 1953 yılında Anıtkabir’in büyük merdiveninin batı yanındaki kabartmalarında da Sivas Atatürk anıtı ve İstanbul Eyüp’te Atatürk heykellerinde de onun imzası var.

Yolunuz elbet İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’ne düşecektir. Ya da sadece bu heykel için düşürürsünüz kim bilir. Ama ne olursa olsun, 50 yıl boyunca tamamlanmayı bekleyen bu heykele beklediği ve hak ettiği ilgiyi verin deriz.

📍Bir de hatırlatma: İstanbul Resim ve Heykel Müzesi ayrıca Cumhuriyetin yüzüncü kuruluş yıl dönümü kapsamında hazırlanan ‘Sanâyi-i Nefîse-i Mekteb-i Şâhâne’den Güzel Sanatlar Akademisi’ne 1882-1948 Temsil ve Hafıza’ sergisi de açıldı.

Cumhuriyet’in ilk heykeltıraşlarından Müridoğlu’nun yarım kalan eseri 100. yılda tamamlandı