Fena halde bayatlamış bir ekmek ama paha biçilmez! Çatalhöyük’te büyük keşif

Konya’nın Çumra ilçesinde Çatalhöyük kazı alanındaki kazılarda fırın yapısı keşfedildi. Sekiz bin kişinin yaşadığı tarihi alanda ortaya çıkarılan ve büyük ölçüde tahrip olmuş fırının çevresinde buğday, arpa, bezelye tohumlarıyla yiyecek olabileceği değerlendirilen avuç içi büyüklüğünde bir buluntuya rastlandı.

Necmettin Erbakan Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezinde (BİTAM) yapılan analizlerde süngerimsi kalıntının MÖ 8.600’e tarihlenen mayalanmış ekmek olduğu belirlendi. Kazı Heyeti Başkanı ve Anadolu Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Umut Türkcan arkeoloji denince akla yapı, anıt ve buluntuların geldiğini söyledi.

Çatalhöyük kazı alanında gıda arkeoloji

Bugün modern arkeolojinin gıdanın da arkeolojisine çalıştığına işaret eden Ali Umut Türkcan “Gıda arkeolojisinin başlangıç noktasının yine Anadolu olduğunu söylememiz gerekiyor. Çatalhöyük burada çok önemli duraklardan biri. 2021’de keşfettiğimiz bir bulgu. Türk kazılarında artık çok hassas belgeleme ve detaylı çalışmalarla beraber bu tür organik kalıntıları tespit edebildiğimizi gösterdik” dedi.

Çatalhöyük’teki kazılarda fırın yapısına rastlandı.

Çatalhöyük Neolitik Kenti’nin bu alanda önemli yeri olduğunu belirten Kazı Heyet Başkanı Ali Umut Türkcan şunları söyledi: “Fırının köşesindeki küçük ve yuvarlak süngerimsi buluntunun dikkatli bir belgelemeyle ekmek olduğu anlaşıldı. Yapının üstünün ince bir kille kaplı olması ve ahşapla ekmek bu organik kalıntıların tümünün günümüze kadar saklanmasına olanak sağladı. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezinde (MAM) yapılan radyo karbon testleri numunemizin yaklaşık MÖ 6 bin 600’e kadar gidebileceğini gösterdi.”

Ali Umut Türkcan mayalanmış ekmeğin ilk örneklerine Mısır’da rastlandığını anlatarak şöyle dedi: “Çatalhöyük’teki buluntunun dünyanın en eski ekmeği olduğunu söyleyebiliriz. Bu organik kalıntının gözlem, analiz ve tarihlendirmesini de göz önüne alarak yaklaşık 8 bin 600 senelik bir ekmek olduğunu söyleyebiliyoruz. Somun ekmeğin küçültülmüş hali. Ortasına parmak basılmış, fırına girmemiş ama mayalanmış, içindeki nişastalarla beraber günümüze gelmiş. Bugüne kadar böyle bir örnek yok. Çatalhöyük zaten birçok ilklerin merkeziydi. Daha kazıldığı yıllarda dünyanın ilk dokumaları Çatalhöyük’teydi. Ahşap eserler yine Çatalhöyük’teydi. Duvar boyaları, resimler buna eklendi. Konya ve Türkiye bu anlamda çok şanslı. Necmettin Erbakan Üniversitesinin laboratuvarlarında tam teşekküllü bütün analizleri yapabilmek büyük şans. İlk defa Türkiye’deki laboratuvarlarda ortaya konduğu için önemliydi.”

2023 yılında Türkiye’de en önemli 10 arkeolojik keşif