Darbe döneminde işkence merkeziydi: Diyarbakır Cezaevi müze oluyor

Temmuz 1980’de açılan Diyarbakır Cezaevi, 12 Eylül Darbesi döneminde işkenceyle anılmıştı. Darbe sonrası Sıkıyönetim Askeri Cezaevi’ne dönüştürülen hapishane şimdi bir müzeye dönüştürülüyor. Hakkında birçok belgesel ve kitabın yazıldığı cezaevi, Adalet Bakanlığı’na devredildiği 9 Mayıs 1988’den itibaren ceza infaz kurumu olarak kullanılmıştı.

Müze ve Kültür Alanı olarak kullanılmak üzere 11 Ekim 2022’de Adalet Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokolün ardından Kültür ve Turizm İl Müdürlüğüne devredilen Diyarbakır Cezaevi’nin tabelası 24 Ekim 2022’de indirildi.

Kültür Varlığı olarak tescil edilmişti

Diyarbakır Cezaevi, yapısal özellikleri ve kent hafızasındaki anı değeri nedeniyle 25 Ocak 2023’te Koruma Bölge Kurulu tarafından “Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı” olarak tescil edildi. Tescilin ardından, cezaevinin bir müze olarak işlevlendirilmesi ve restorasyon projeleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2023-2024 yıllarında yürütüldü.

Proje kapsamında, 1980-1984 yıllarında cezaevinde kalan vatandaşlarla görüşülerek dönemin tanıklarıyla istişareler yapıldı. Ayrıca, 12 Eylül askeri darbesi sonrası cezaevinde yaşanan olayları en doğru şekilde aktarmak amacıyla yayımlar, görseller ve kaynaklar araştırıldı. Bakanlık nezdinde oluşturulan Danışma Kurulu, sürecin hassasiyetle yürütülmesini sağladı.

Külür sanat etkinliklerine ev sahipliği yapacak

Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından yapılan ihale sonucunda 17 Eylül 2024’te yüklenici firmaya teslim edilen 49 bin 200 metrekarelik alan üzerine kurulu cezaevinde, restorasyon çalışması başlatıldı. Restorasyon çalışmaları tamamlandıktan sonra Diyarbakır E Tipi Cezaevi yerleşkesi, yalnızca bir anı müzesi olarak değil, aynı zamanda çeşitli kültürel ve sanatsal etkinliklerin düzenleneceği bir alan olarak da hizmet verecek.

Projede, anı müzesinin yanı sıra kütüphaneler, eğitim atölyeleri, geçici sergi alanları, çok amaçlı salon ve arkeolojik sergi alanı da yer alıyor. Ayrıca, açık hava etkinlik alanları, yeşil alan düzenlemeleri ve otopark yapılması planlanıyor. Restorasyon çalışmalarının gelecek yıl eylül ayında tamamlanmasının hedeflendiği belirtildi.

Türkiye’nin 10 müzesinde görülmesi gereken 10 eser

Arkeologlar şaşkın: Nereden geldi bu para, en iyisi sorma!