İris Berben ve Hale Soygazi’ye Nürnberg’den Onur Ödülü

Türkiye Almanya Film Festivali bu sene 28. kez gerçekleşecek. 8 Mart Cuma akşamı Nürnberg Tafelhalle’de düzenlenecek galayla açılacak festivalin 2024 onur ödülleri Almanya’nın en başarılı sinema ve televizyon dünyasının tanınmış ismi İris Berben ile Türk sinemasının unutulmaz oyuncusu Hale Soygazi’ye verilecek.

Açılış galasına onur ödülü sahipleri İris Berben ve Hale Soygazi’nin yanısıra Nürnberg Ana Belediye Başkanı Marcus König, Nürnberg Kültür Belediye Başkanı Prof. Dr. Julia Lehner ile Türkiye ve Almanya’dan sanatçılar katılacak.

Festival yönetmeni Ayten Akyıldız Onur Ödülü’ne layık görülen iki sanatçının törene katılacak olmasından dolayı çok memnun olduklarını söyledi ve iki ismin verdiği toplumsal ve politik mücadeleye vurgu yaptı:

“Sanatsal yaratıcılıklarıyla toplumun farklı kesimleri arasındaki sınırların ortadan kaldırılmasına ve var olan önyargıların sorgulanmasına büyük katkı sağlayan İris Berben ve Hale Soygazi’yi festivalimizin onur konuğu olarak aramızda görmekten büyük sevinç duyuyorum. Her iki sanatçının verdiği toplumsal ve politik mücadele büyük bir esin kaynağıdır. Yüksek kaliteli bir film programının, yarışmaların, güncel yapıtların ve ayrıca İris Berben ile Hale Soygazi tarafından seçilen filmlerin de yer aldığı güzel bir festival geçireceğimiz için ayrıca mutluyum.”

‘Hale Soygazi star sistemine ve erkek egemenliğinin sorgulanmasına katkı sundu’

Türkiye Almanya Film Festivali yönetimi internet sitesinde onur ödülüne değer görülen sanatçıların kariyerlerini anlatan metinler yayınlandı. Hale Soygazi’nin performanslarının yanı sıra sinema sektörüne katkılarına da vurgu yapıldı:

“Hale Soygazi’nin oyunculuk kariyeri Türkiye sinemasında kuşkusuz istisnai bir yere sahip. Hem sanatçı yaratıcılığı hem de politik duruşuyla sadece sinema sektörüne kalıcı bir damga vurmakla kalmadı, üstlendiği rollerdeki seçicilik ve canlandırdığı kadın figürlerindeki tavizsiz yorumu sayesinde gerek Türkiye sinemasındaki star sisteminin gerekse sadece sektörde var olan erkek egemenliğinin artan bir yoğunlukla sorgulanmasına da önemli katkılarda bulundu.

Hale Soygazi 1970’li yılların ortasında oynadığı melodramlarla geniş bir kitle tarafından tanınmıştı. Türkiye’nin iç savaş benzeri koşullarda olduğu bu dönemdeki derin politik ve ekonomik krizi sinema sektörü daha çok ucuz seks komedileriyle atlatmaya çalışırken birçok kadın star oyuncu kariyerini şarkıcı olarak sürdürmeye çalışıyordu. Bu dönem Hale Soygazi için kopuş oldu. 1978 yılında Yavuz Özkan’ın ‘Maden’ adlı filminde başrolü üstlenen sanatçı ülkenin en önemli film festivali Antalya Altın Portakal’da En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’nü kazandı. Ardından tüm ticari teklifleri reddeden Soygazi 1980 askeri darbesinden sonra politik mücadelede yer aldı, sinema sektöründe çalışan meslektaşlarının hakları için mücadele etti. Uzun bir aradan sonra ilk kez kamera karşısına geçtiği Atıf Yılmaz’ın ‘Bir Yudum Sevgi’ filmindeki rolüyle 1984 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde yine En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’ne layık görüldü.

Hale Soygazi bu filmden sonra yönetmenliğini yine Atıf Yılmaz’ın yaptığı ‘Bekle Dedim Gölgeye’ ve ‘Kadının Adı Yok’ adlı filmlerinde başrol üstlendi. ‘Kadının Adı Yok’ Türkiye’deki feminist hareketin öncülerinden Duygu Asena’nın bir romanından uyarlanmıştı. Cinsiyet rollerini radikal bir biçimde sorgulayan bu ve benzeri ‘Kadın Filmleri’ Türkiye sinema tarihinin kilometre taşları olarak yeni bir çığır açtı.

‘İris Berben toplumsal sorunlara duyarlı kılan hikayelerin oyuncusu’

Ödülün diğer sahibi İris Berben’in ise farklı tür ve formatlarda yer aldığı yapımların yanı sıra aktivist kimliğine vurgu yapıldı:

Alman sinema ve televizyon dünyasının en tanınmış ve en başarılı kadın oyuncularından biri olan İris Berben eşine az rastlanır ve sıra dışı bir kariyere sahip. İlk kez okul yıllarında kısa ve deneysel filmlerle kamera karşısına geçen sanatçı 1968 yılındaki ilk uzun metrajlı film rolünden bu yana sayısız sinema ve televizyon yapımında yer aldı. Dramalardan komedilere, polisiye filmlerden İtalyan kovboy filmlerine, televizyon dizilerinden güldürü programlarına, edebiyattan masal uyarlamalarına kadar çok farklı tür ve formatlarda roller üstlendi. Güçlü oyunculuğuyla ‘Adolf Grimme’, ‘Altın Kamera’, ‘Bambi’ ve ‘Romy’ gibi sayısız ödüle layık görüldü. Her ne kadar üstlendiği roller çok geniş bir yelpazeye yayılsa da, çoğu kez geniş seyirci kitlelerini toplumsal sorunlara duyarlı kılan hikayelerin kahramanlarını canlandırdı. Sanat yaşamı boyunca her zaman ön plana çıkan bu önceliği ve yaratıcılığı toplumsal ve politik angajmanlarıyla iç içe geçmiştir.

Antisemitizme karşı yıllardır verdiği mücadele 1967 yılındaki Altı Gün Savaşı’ndan sonra ilk kez ziyaret ettiği İsrail ile de ilintilidir kuşkusuz. O dönem Almanya’daki 68 kuşağı ebeveynlerinin işlediği suçları radikal biçimde sorguluyordu. İris Berben Almanya çapında yıllardır ırkçılığa ve aşırı sağa karşı faaliyet gösteren ‘Gesicht zeigen! für ein weltoffenes Deutschland’ adlı girişiminin de önde gelen destekçilerinden biri. Nürnberg Uluslararası İnsan Hakları Ödülü Seçici Kurulu üyesi olan İris Berben 2010 ila 2019 yılları arasında Alman Sinema Akademisi’nin başkanlığını yürüttü ve bu sıfatla film sektöründe çalışan 2000’den fazla meslektaşının hakları için mücadele verdi.