Kitap sitelerinin çevirmenlerle imtihanı: Sınıfta kaldılar

İyi kitap okurları için çevirmenler çok önemlidir. Özellikle telif sorunu olmayan yabancı yazarların kitapları söz konusu olunca çevirmenin kim olduğu kitabı alma sebebi olabilir. Lakin buna rağmen ülkemizde çevirmenlere yayın dünyası hak ettikleri değeri verme konusunda cimridir. Entelektüel birikimleri, emekleri görmezden gelinir. Bunun için de çevirmenler yıllardan beridir bir hak mücadelesi içerisindedirler.

Son vakayla görüldü ki, internet ortamında kitap satan siteler de çevirmenlere yüz çevirmeye başlamış. Türkiye’de internet ortamında kitap satma pratiğinin öncülerinden idefix bir süre önce site tasarımını değiştirdi. Fakat bu değişiliklik yapılırken kitapla ilgili her türlü bilgiyi verme konusunda cüretkar davranırken nedense kitabı kimin Türkçeye kazandırdığı bilgisini vermeyi  atlamışlar.

Yıllardır çevirmen adını kitap bilgilerine eklesin diye mücadele ettiğimiz @idefix yeni formatında veritabanından çevirmen adını tamamen kaldırarak sorunu kökten çözmüş. Artık kitabı dile kazandıran kişi hariç her türlü bilgiyi ayrıntısıyla görebilirsiniz. Teşekkürler İdefix.

— Duygu Akin (@duygu_akin) July 13, 2023

Bu durum çevirmenin Duygu Akın’ın sosyal medyadaki serzenişi ile ortaya çıktı. Akın, Twitter’da “Yıllardır çevirmen adını kitap bilgilerine eklesin diye mücadele ettiğimiz @idefix yeni formatında veritabanından çevirmen adını tamamen kaldırarak sorunu kökten çözmüş. Artık kitabı dile kazandıran kişi hariç her türlü bilgiyi ayrıntısıyla görebilirsiniz. Teşekkürler İdefix” yazarak  haklı bir isyanda bulundu.

10Haber olarak idefix’te George Orwell’ın Celal Üster’in çevirisiyle yayımlanan ‘1984’ kitabının sayfasına baktık. Üster’in adı hiçbir yerde yok.

İdefix yalnız değil! Birçok kitap sitesi çevirmenin ismini  yazmıyor

İdefix’in yeni tasarımında Akın’ın da belirttiği gibi kitapla ilgili her ayrıntı var. Kitabın formatı, kağıdın hamur kalitesi, sayfa sayısı, ilk baskı yılı. Eksik olansa kitabı kimin çevirdiği ve editörünün ismi. Akın’ın bu serzenişi Twitter’da karşılık buldu. Birçok okur Duygu Akın’ın paylaşımına hak vererek idefix’e neden böylesi bir tercihte bulunduğunu sordu.

Okurlar bu soruyu sorarken çevirmenin bir kitap alımında ne kadar hayati öneme sahip olduğunu da anlattılar. “Ben her zaman önce çevirmene bakarım kim diye sonra kitabı alırım. Çevirmen de en az yazar kadar önemli. Çevirmenin adını kaldırmak ne demek ya, bu nasıl bir şey? Gerçekten şaşkınlık içerisindeyim” diyen de vardı, “Bazı kitapları okurken, özellikle bilimkurgu romanlarında çevirmenleri araştırma ihtiyacı duyuyorum. Koskaca kitapların ön sayfalarına çevirmenlerle ilgili üç satır bilgi koymak ne kadar zor olabilir diye düşünürken, şimdi de adını tamamen kaldırılmasının nedeni ne olabilir?” diyen de.

Ara ki Celal Üster’in ismini bulasın

10Haber olarak George Orvell’ın Can Yayınları’ndan çıkan ‘1984’ kitabını almak istediğimizde çevirmek Celal Üster’in emeğine kim saygı gösteriyor bir araştırma yaptık. Tabii ki İdefix Celal Üster’in ismini anmıyor. Ama bu konuda yalnız değil. Bkmkitap, Kitap Sepeti sitesi de çevirmen ismine yer vermiyor.

Bu konuda hassas olan siteler de var elbet. D&R, Kitap Yurdu onlandan biri. Kitap Yurdu çevirmen ismi hatta varsa kapak tasarımını yapan çizerin ismini de görünür olarak yazıyor. Pandora da çevirmenin ismini görünür şekilde yazanlardan.

Lakin çevirmen konusunda hassas olmayan kitap satış siteleri çevirmenlerle ilgili kitap satma konusunda çok duyarlılar. Mesela hem İdefix hem de Bkmkitap Douglas Robinson ‘Nasıl Çevirmen Olunur’ kitabını satıyorlar. Tabii yine çevirmen Sabri Gürses’in ismini yazmadan.

Merhaba Duygu Hanım, çevirmen bilgisi site değişimi dolayısıyla geçici olarak sayfamızda bulunmamakta olup güncellemeler devam etmektedir. Yakın zamanda sayfamızda yer alacaktır. Sevgiler.

— idefix (@idefix) July 14, 2023

Duygu Akın’ın haklı itirazı ve gelen okur tepkileri sonrasında İdefix, kurumsal hesabından açıklama yapmak zorunda kaldı: “Merhaba Duygu Hanım, çevirmen bilgisi site değişimi dolayısıyla geçici olarak sayfamızda bulunmamakta olup güncellemeler devam etmektedir. Yakın zamanda sayfamızda yer alacaktır. Sevgiler.”

Umarız söyledikleri gibidir. Lakin bir tweet ile Duygu Akın yayın dünyasının kanayan yaralarından birini gündeme getirdi. Çevirmenlerin yayın dünyasında olduğu gibi kitap satış sitelerinde de önemsenmediği gerçeğini hatırlattı.

Raf Gezgini: Aşkın peşinde koşanlar, düşenler ve diğerleri