The New York Times seçti: 21. yüzyılın en iyi 100 kitabı, birinciliği Ferrante’ye verdiler!

Henüz 24 yılını yaşadık milenyumun ama The New York Times’a göre “21. yüzyıl birçok etkileyici edebi eserin yayımlandığı bir yüzyıl olarak hatırlanacak.” Bu çıkarımı boşuna yapmıyor gazete. Çünkü 21. yüzyılın en iyi 100 kitabı başlıklı bir liste yayımladı.

Yazar, şair, çevirmen, akademisyen, kitap editörü, gazeteci, eleştirmen, yayıncı, kütüphaneci ve edebiyat dünyasının önde gelen isimlerinin seçimleriyle oluşan listede 1 Ocak 2000’den sonra ABD’de yayımlanan İngilizce kitaplar yer alıyor. Listenin en iyisi gizemli yazar Elena Ferrante’nin ‘Benim Olağanüstü Akıllı Arkadaşım’ seçildi.

Stephen King, Roxane Gay, Bonnie Garmus, Marlon James, Sarah MacLean gibi birçok yazarın katıldığı anket için her  katılımcıdan kendi tarzında ‘en iyi’ kitabı seçmesi istenmiş. Listenin ilk 10 kitabından sekizi Türkçeye çevrilmiş kitaplar.

İşte 21. yüzyılın en iyi 100 kitap listesinin ilk 10 kitabı.

---

1) Benim Olağanüstü Arkadaşım – Elena Ferrante

2) The Warmth of Other Suns – Isabel Wilkerson

Listenin ikinci kitabı 1915’ten 1970’e kadar Siyah Amerikalıların Güney’den Kuzey’e ve Batı’ya Büyük Göçü’nü samimi bir dille anlatan Isabel Wilkerson’un ‘The Warmth of Other Suns’. Yakın dönem tarihi anlatan bir hafızaya kitabı. Yazar bu göç ile ilgili “20. yüzyılın belki de en az haber yapılan hikayesi bu. Çok büyüktü. Lidersizdi. O kadar uzun bir zaman diliminde ve farklı kollarda gerçekleşti ki basının yakalaması zor oldu” diyor. Dwight Garner kitapla ilgili “The Warmth of Other Suns’ bir roman gibi okunuyor. Okuyucuyu bir lokomotif gibi sürüklüyor’ yorumu yapmış.

---

3) Kurtlar Hanedanı – Hilary Mantel

1520’ler İngilteresi bir felaketin eşiğinde. Kral erkek bir varis bırakamadan ölürse ülke bir iç savaşla yerle bir olabilir. VIII. Henry 20 yıllık evliliğinin iptal edilmesini ve Anne Boleyn’le evlenmeyi istiyor. Fakat Papa ve Avrupa’nın büyük bir kısmı ona karşı. Huysuz kralın özgürlük arayışı zeki ve yetenekli danışmanı Thomas Wolsey’nin sonunu getiriyor ve geriye iktidar boşluğuyla bir kördüğüm kalıyor. İşte bu içinden çıkılmaz durum kahramanımız Thomas Cromwell’in yükselişini başlatıyor.

Yazar Lev Grossman, Hilary Mantel’in ‘Kurtlar Hanedanı’ için “Listem için kitap seçmek zor oldu, ancak ilk ve en kolay seçimim ‘Kurtlar Hanedanı’ oldu. Geçmişi yıldızları gördüğümüz gibi görürüz, loş bir şekilde, bulanık bir atmosfer perdesinin ardından, ama Mantel yörüngesel bir teleskop gibiydi: Tarihi soğuk, sert ve mutlak bir netlikle görüyordu. ‘Kurtlar Hanedanı’ da Thomas Cromwell gibi kasvetli bir tarihi kişiliği ele aldı ve canlı, acımasız olanı gördü’ diyor.

---

4) Malum Dünya  – Edward P. Jones

Dördüncü sırada Edward P. Jones’un ‘Malum Dünya’ kitabı var. Jones kitabında Henry Townsend adında eskiden köle olan bir çiftçinin hikayesini anlatıyor. Kitap boyunca kahramanımızın başına keder üstüne keder ekleniyor. Dwight Garner  “İnsancıl bir destan ve kurnaz Amerikan hikâye anlatıcılığının şaşırtıcı bir başarısı” olarak tanımlıyor kitabı ve “Jones kendine güvenen bir hikâye anlatıcısı ve ‘Malum Dünya’da bu güven büyülüyor. Bu çevik bir şekilde hareket eden ve okuyucuyla uzun süre birlikte kalan büyük bir roman” diyor.

---

5) Düzeltmeler – Jonathan Franzen

Listeye beş numara ile giriş yapan kitap Jonathan Franzen’den ‘Düzeltmeler / The Corrections). Franzen’ın ruh sağlığı, kişisel gelişim ve anlık tatmin konularına hicivle yaklaştığı kitabı, mizahi bir dille bir aile parçalanması romanı. Kitap birbirlerine duydukları güvenle kusursuz bir ‘aile’ olmak isteyen, ama birbirlerini sürekli hayal kırıklığına uğratan, farklı hayatlar içinde çırpınırken ortak bir alanda bir türlü buluşamayan beş kişinin ince ince örülmüş, çarpıcı ve sürükleyici hikâyesi…

---

6) 2666 – Roberto Bolaño

 

İlk beşi geride bırakırken altıncı sırada Roberto Bolaño bizi karşılıyor. Kitap Baudelaire’nin “Can sıkıntısı çölünde bir korku vahası” cümlesiyle açılıyor. Bolaño’nun ölümünden sonra yayımlanan kitap farklı nedenlerle kurgusal Meksika şehri Santa Teresa’da bir araya gelen karakterlerin hikayesine odaklanıyor. Karanlık bir romancıya takıntılı bir grup akademisyen, halsiz bir felsefe profesörü, aşık bir polis memuru ve seri cinayetleri araştıran Amerikalı bir muhabir kitabın kahramanları.

---

7) Yeraltı Demiryolu – Colson Whitehead

Çağdaş Amerikan edebiyatının en dikkat çeken yazarlarından Colson Whitehead’in yayımlanır yayımlanmaz çağdaş klasikler arasında anılan ‘Yeraltı Demiryolu’nda yazar Amerika’nın adeta bağırsaklarını deşip ‘rüya’ ülkesinin geçmişine uzanıyor ve okura ilham verici bir mücadele öyküsü anlatıyor. Dünyada bir başına kalmış bir kadının, Cora’nın dünyaya kafa tutma öyküsü bu; öldürmeyip güçlendiren darbelerin, birer nişan gibi taşınan yara izlerinin ve zamanı gelince ya ödenen ya da ödetilen bedellerin öyküsü. Öyle bir öykü ki, çağın karanlığında pırıl pırıl parlıyor ve dört bir yanı saran kötülüğün bataklığında kaybolan ruhlara kuzey yıldızı misali yön gösteriyor.

‘Yeraltı Demiryolu’ hakında yazar Tiya Miles “Bu acımasız romanın sonunu zor getirdim. Ama elimden de bırakamadım. ‘Yeraltı Demiryolu’, kurgu ya da kurgu dışı olsun, köleliği ele alan çok az eserin yapabildiği şekilde gerçeğin kanını akıtıyor. Whitehead’in insan motivasyonu, etkileşimi ve duygusal çeşitliliğine dair tasvirleri karmaşıklıklarıyla hayrete düşürüyor. Burada vahşet kemik sertliğinde ve kırılganlık da okyanus genişliğinde, ancak cesaret ve umut Cora’nın kaçış ısrarında parlıyor. Cora’ya daha önce hiçbir karaktere duymadığım şekilde bağlandım, ruhunun her ihlalinde kalbim kırıldı. Tıpkı Cora’nın annesinin sembolik zafer bahçesini miras alması gibi, Whitehead’in hayali dünyasının biz okurları da Cora’nın cesaretini miras alabiliriz” diyor.

---

8) Austerlitz W. G. Sebald

Alman edebiyatının usta yazarı G. S. Sebald ülkesinin 2. Dünya Savaşı’ndan sonraki unutkanlığına meydan okuduğu  ‘Austerlitz’ romanı yayımlandıktan kısa bir süre sonra yaşamını yitirmişti. Kendi kökenini keşfetmeye girişen akademik kariyer sahibi Jacques Austerlitz’in izini sürüyor kitapta yazar. Vatanından, dilinden koparılan bir köksüzün, yersiz yurtsuzun öyküsünü anlatan Austerlitz bir ebedî gezginin her uğrakta bıraktığı izleri adım adım takip eden bir anlatı.

---

9) Beni Asla Bırakma – Kazuo Ishiguro

Kathy, Ruth ve Tommy, Hailsham adlı seçkin bir İngiliz okulunda yatılı okuyan öğrenciler. Bir grup gözetmen tarafından eğitilen bu arkadaş grubu büyümenin getirdiği değişken bağlılıklar ve kalp kırıklıkları arasında geziniyor. Her şey acı verici bir şekilde tanıdık, hatta zaman zaman komik süregeliyor. Ancak belli bir süre sonra işler ters gitmeye başlıyor. Sonrasında ise uğursuz ve nihayetinde de trajik bir hal alıyor. Peki, Ishiguro biyoteknoloji, üreme bilimi, geç dönem kapitalizmde yaşam için gerekli olan bilişsel uyumsuzluk hakkında mı yorum yapıyor? Bunun kararını okuyucuya bırakan Ishiguro kitabın kalbinde yatan şeyin ‘toplumsal hiciv değil, derin bir şefkat’ olduğunu dile getiriyor.

---

10) Gilead – Marilynne Robinson

İlk 10’a 10. sıradan giriş yapan ‘Gilead’ adını Boughton ve Ames ailelerinin yaşadığı Iowa’daki kurgusal kasabadan alıyor. A. O. Scott’a göre kitap “Hem 1950’lerde küçük kasaba yaşamının sessiz nezaketinin bir kutlaması hem de kölelik karşıtı hareketin ahlaki coşkusunun ve dini vizyonunun bir yüzyıl sonra nasıl kayıtsızlığa dönüştüğünün acımasız bir eleştirisi.”

---

21. yüzyılın en iyi 100 kitabı

1. Benim Olağanüstü Arkadaşım (My Brilliant Friend) – Elena Ferrante
2. The Warmth of Other Suns – Isabel Wilkerson
3. Kurtlar Hanedanı (Wolf Hall) – Hilary Mantel
4. Malum Dünya (The Known World)  – Edward P. Jones
5. Düzeltmeler (The Corrections) – Jonathan Franzen
6. 2666 – Roberto Bolaño
7. Yeraltı Demiryolu (The Underground Railroad) – Colson Whitehead
8. Austerlitz – W. G. Sebald
9. Beni Asla Bırakma (Never Let Me Go) – Kazuo Ishiguro
10. Gilead – Marilynne Robinson
11. Oscar Wao’nun Tuhaf Kısa Yaşamı (The Brief Wondrous Life of Oscar Wao) – Junot Díaz
12. Yılın Büyüsü (The Year of Magical Thinking) – Joan Didion
13. Yol (The Road) – Cormac McCarthy
14. Çerçeve (Outline) – RachelCusk
15. Paçinko (Pachinko) – Min Jin Lee
16. Kavalier ve Clay’in Akıl Almaz Maceraları (The Amazing Adventures of Kavalier & Clay) – Michael Chabon
17. The Sellout – Paul Beatty
18. Lincoln in the Bardo – George Saunders
19. Hiçbir Şey Söyleme (Say Nothing) – Patrick Radden Keefe
20. Erasure – Percival Everett
21. Evicted: Poverty and Profit in the American City – Matthew Desmond
22. Behind the Beautiful Forevers – Katherine Boo
23. Hateship, Friendship, Courtship, Loveship, Marriage – Alice Munro
24. Her Şeyin Hikayesi (The Overstory) – Richard Powers
25. Random Family: Love, Drugs, Trouble and Coming of Age in the Bronx – Adrian Nicole LeBlanc
26. Kefaret (Atonement) – Ian McEwan
27. Amerikana (Americanah) – Chimamanda Ngozi Adichie
28. Bulut Atlası (Cloud Atlas) – David Mitchell
29. Son Samuray (The Last Samurai) – Helen DeWitt
30. Sing, Unburied, Sing – Jesmyn Ward
31. İnci Gibi Dişler (White Teeth) – Zadie Smith
32. The Line of Beauty – Alan Hollinghurst
33. Salvage the Bones – Jesmyn Ward
34. Citizen – Claudia Rankine
35. Fun Home – Alison Bechdel
36. Dünyayla Benim Aramda (Between the World and Me) – Ta-Nehisi Coates
37. Seneler (TheYears) – Annie Ernaux
38. The Savage Detectives – Roberto Bolaño
39. İt Kopuk Takımı (A Visit From the Goon Squad) – Jennifer Egan
40. Atmacanın Ası (H Is for Hawk) – Helen Macdonald
41. Böyle Küçük Şeyler (Small Things Like These) – Claire Keegan
42. Yedi Cinayetin Kısa Tarihçesi (A Brief History of Seven Killings) – Marlon James
43. Postwar – Tony Judt
44. The Fifth Season – N.K. Jemisin
45. Argonautlar (The Argonauts) – Maggie Nelson
46. Saka Kuşu (The Goldfinch) – Donna Tartt
47. Merhamet (A Mercy) – Toni Morrison
48. Persepolis – Marjane Satrapi
49. Vejetaryen (The Vegetarian) – Han Kang
50. Trust – Hernan Diaz
51. Hayat Sil Baştan (Life After Life – Kate Atkinson)
52. Tren Düşleri (Train Dreams) – Denis Johnson
53. Kaçak (Runaway) – Alice Munro
54. Tenth of December – George Saunders
55. The Looming Tower – Lawrence Wright
56. The Flamethrowers – Rachel Kushner
57. Nickel and Dimed – Barbara Ehrenreich
58. Stay True – Hua Hsu
59. Middlesex – Jeffrey Eugenides
60. Heavy – Kiese Laymon
61. Demon Copperhead – Barbara Kingsolver
62. 10:04 – Ben Lerne
63. Veronica – Mary Gaitskill
64. The Great Believers – Rebecca Makkai
65. The Plot Against America – Philip Roth
66. We the Animals – Justin Torres
67. Far From the Tree – Andrew Solomon
68. Dost (The Friend) – Sigrid Nunez
69. The New Jim Crow – Michelle Alexander
70. All Aunt Hagar’s Children – Edward P. Jones
71. Kopenhag Üçlemesi (The Copenhagen Trilogy) – Tove Ditlevsen
72. Secondhand Time – Svetlana Alexievich
73. The Passage of Power – Robert Caro
74. Olive Kitteridge – Elizabeth Strout
75. Batı Çıkışı (Exit West) – Mohsin Hamid
76. Tomorrow, and Tomorrow and Tomorrow – Gabrielle Zevin
77. Bir Amerikan Evliliği (An American Marriage) – Tayari Jones
78. Septology – Jon Fosse
79. Bir Temizlikçinin El Kitabı (A Manual for Cleaning Women) – Lucia Berlin
80. Kayıp Kızın Hikayesi (The Story of the Lost Child) – Elena Ferrante
81. Pulphead – John Jeremiah Sullivan
82. Hurricane Season – Fernanda Melcho
83. When We Cease to Understand the World – Benjamín Labatu
84. Tüm Hastalıkların Şahı (The Emperor of All Maladies) – Siddhartha Mukherjee
85. Pastoralia – George Saunders
86. Frederick Douglass – David W. Blight
87. Detransition, Baby – Torrey Peters
88. The Collected Stories of Lydia Davis – Lydia Davis
89. The Return – Hisham Matar
90. Sempatizan (The Sympathizer) – Viet Thanh Nguyen
91. İnsan Lekesi (The Human Stain) – Philip Roth
92. The Days of Abandonment – Elena Ferrante
93. İstasyon On Bir (Station Eleven) – Emily St. John Mandel
94. On Beauty – Zadie Smith
95. Ölüleri Getirin (Bring Up the Bodies) – Hilary Mantel
96. Wayward Lives, Beautiful Experiments – Saidiya Hartman
97. Men We Reaped – Jesmyn Ward
98. Bel Canto – Ann Patchett
99. How to Be Both – Ali Smith
100. Tree of Smoke – Denis Johnson

Olağan şüpheliler: ‘Yüzyılın en iyi kitabının’ yazarı Elena Ferrante kim?