Zerzevan Kalesi’nde binlerce yıllık yapılar keşfedildi

Zerzavan Kalesi’nde tarihi keşif. Diyarbakır’da bulunan ve Roma İmparatorluğu’nun en doğudaki sınırına inşa ettiği tarihi kalede jeoradar aracılığıyla yapılan aramalarda yeni buluntular ortaya çıktı. Roma’nın sınır garnizonu olan Zerzavan Kalesi’nin altında üç bin yıl öncesine tarihlenen yapılar keşfedildi. Diyarbakır – Mardin karayolu üzerinde bulunan Zerzevan Kalesi halihazırda UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’nde yer alıyor. 2020’den bu yana geçici listede yer alan Zerzavan Kalesi’nin daimi listeye alınması için çalışmalar devam ediyor.

Zerzevan Kalesi’nin tarihi Asurlulara kadar uzanıyor

Zerzavan Kalesi’de 2014’te başlatılan kazılarda tarihi yapının önemli bir bölümü gün yüzüne çıkarılmıştı. Yaklaşık 10 yıldır devam eden kazıların yanı sıra jeoradar taramasıyla üç bin yıllık yapılar keşfedildi. Bu keşif, bir süredir arama çalışmalarının devam ettiği Mithras Tapınağı için de bir işaret anlamına gelmekte. Jeoradar taramalarında su sarnıcı ve kilise yapılarının varlığı kesin olarak tespit edildi.

Zerzevan Kalesi’ndeki Mithras Tapınağı, Roma gizem kültünün önemli simgelerinden.

İlk izleri Asurlar dönemine kadar uzanan kale sonrasında Persler tarafından da kullanıldı. Ancak günümüze kadar ulaşan kale Romalılar tarafından savunma amacıyla milâttan sonra 3. yüzılda inşa edilmişti. 1200 metre uzunluğunda, 12-15 metre yüksekliğinde surlarla çevrelenmiş kalede kazı çalışmalarının başında yer alan Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, mevcut yapılarda restorasyon projelerinin tamamlandığını, kısa zaman içinde Zerzevan Kalesi’nde güney kulede ve büyük kilisede restorasyon çalışmaları başlayacağını söyledi.

Mithras Tapınağı hakkında da konuşan Coşkun “Önemli alanlarımızdan birisi Mithras kutsal alanında kazı yapacağız. Mithras Roma’nın gizem kültü. Yazılı bir belgenin olmadığı inanç sistemi. Mithras ilgili bilinmeyen birçok soruya cevap bulunduğunu biliyoruz. Yeni sorular ve merak edilen konular var. Bu yıl sonuna kadar Mithras’ın gizemlerinden bir kısmına da yapılan kazılarla cevap bulabileceğiz” dedi.

7. yüzyılda İslam ordularının kontrolüne geçen kale zaman içerisinde stratejik önemini kaybeder. Osmanlı döneminde birkaç konutluk yerleşim birimi haline gelen Zerzevan Kalesi, 19. yüzyılda yapının yakınlarında yeni bir köyün kurulmasıyla birlikte terk edildi.

Kibyra anıtsal çeşmesi 1300 yıl sonra ayağa kaldırıldı