Ölümler ve şikayetler artınca obezite cerrahisine sıkı denetim ve sınır geldi

Obezite, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından “Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi” olarak tanımlanıyor. Obeziteyi tanımlama ölçütü olarak vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun metre cinsinden karesine bölünmesiyle bulunan “Beden Kitle İndeksi (BKİ)” kullanılıyor. DSÖ, BKİ 30’un altında olanları obez olarak kabul etmiyor. BKİ 25 ile 30 arasında olanlar Pre-obez olarak tanımlanıyor. BKİ 30’un üzerinde olanlar ise sırasıyla 1. Derece, 2. Derece ve 3. Derece obez olarak tanımlanıyor.

Kopenhag merkezli DSÖ Avrupa Bölge Ofisi’nin geçen yılın mayında yayımladığı Avrupa Obezite Raporu’na göre Türkiye’de yetişkinlerin yaklaşık yüzde 59’u aşırı kilo ve obezite sorunu ile karşı karşıya. Türkiye’de obez olarak nitelendirilenlerin oranı ise yüzde 32,1 olarak belirtildi.

Türkiye’de yaşanan bu yaygın sağlık sorununa bir süreden beri mide küçültme ameliyatları yoluyla da çözüm aranıyor. Ancak son aylarda bu ameliyatlar her yerde yapılmaya başlandı, ölen hastalar oldu, ciddi şikayetler gelmeye başladı. Bunun üzerine Sağlık Bakanlığı bu ameliyatlara sıkı denetim getirmeye karar verdi.

Obezite sayısındaki artışla birlikte Sağlık Bakanlığı obezite merkezlerinde verilen hizmetler ile obezite cerrahi uygulamalarının tek bir mevzuatta düzenlenmesi için “Obezite Merkezleri ve Obezite Cerrahi Uygulamaları Hakkında Yönetmelik”i hazırladı. Yönetmelik Resmi Gazete’de yayınlandı.

Sağlık Bakanlığı’nın 2014 yılında yayınladığı “Türkiye’de obezite cerrahisinin obezite tedavisindeki yeri” raporunda “BKİ 35 kg/m2’in üzerinde olan ve yandaş hastalığı olan (Koroner arter hastalığı, diyabet vb) veya BKİ >40 kg/m2 olan bireyler morbid obez olarak değerlendirilir ve obezite cerrahisi bu bireylere uygulanmalıdır” ifadeleri yer alıyor.

Obeziteye karşı mucize bir ilaç kapıda olabilir: Kiloların beşte birini yok etti!

Yani bakanlık vücut kitle endeksi 35’in üzerinde olmayan kimseye ameliyat yapılmasına artık izin vermeyecek. Hazırlanan yönetmelikte obezite cerrahisi yapılamayacak BKİ 30 olarak belirtildi. Ayrıca obezite cerrahisi yapan uzman tabiplere “obezite cerrahisi uygulama belgesi” alma zorunluluğu getirildi.

Obezite merkezlerinin açılmasına, fiziki şartlarına, asgari donanım, ekipman ve personel standartlarına, obezite programının işleyişine ilişkin usul ve esasların düzenlendiği yönetmelikte ayrıca obezite cerrahisi uygulamalarına, bu işlemin yapılacağı sağlık tesisinin sahip olması gereken şartlara ilişkin düzenlemeler yer aldı.

Buna göre, obezite cerrahisi, üçüncü seviye erişkin yoğun bakım servisi ve endoskopi ünitesi ile obezite şartlarına uygun alt yapı ve cerrahi donanım şartlarını haiz ameliyathanesi olan, ameliyat sonrası dönemde oluşabilecek komplikasyonlara zamanında ve etkili bir şekilde müdahale edilebilecek sağlık tesislerinde yapılabilecek.

Obezite cerrahisi uygulayacak sağlık tesisinde, belirlenen standartlara sahip cerrahi uzman tabip ve ameliyat ekibinin haricinde, iç hastalıkları/endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları, kardiyoloji, ruh sağlığı ve hastalıkları, anestezi ve reanimasyon dallarında uzman konsültan tabiplerin bulunması zorunlu olacak.

Obezite cerrahisi yapılacak hastaya ameliyat sonrası beslenme ve yaşam tarzı değişikliği kazanabilmesi için sağlık tesisinde ameliyat öncesi/sonrası verilecek eğitimlerde ve hastaların ameliyat sonrası takiplerinin yapılması için görevlendirilmek üzere fizyoterapist, diyetisyen, ve psikolog çalıştırılacak.

Bütün bu yeni kurallar, obezite cerrahisi, yani mide küçültme ameliyatlarının bundan böyle ancak tam teşekküllü büyük hastanelerde yapılabilecek olması anlamına geliyor. Ama bakanlığın sınırlamaları bu kadar değil.

‘Obezite cerrahisi uygulama belgesi’ zorunluluğu

Obezite cerrahisi yapmak isteyen, ana dalı genel cerrahi uzmanlığı olan tabiplere Bakanlıkça “Obezite Cerrahisi Uygulama Belgesi” düzenlenecek. Bu belgeye sahip olmayan uzman tabipler, obezite cerrahisi uygulayamayacak.

En az 15 vakalık obezite cerrahisi ameliyatına katıldığını gösterir başhekimlik onaylı belgeye sahip olan ve Bakanlıkça düzenlenen uzaktan eğitim sistemi üzerinden 16 saat teorik eğitimi alan uzman tabipler, Bakanlığa başvuruda bulunabilecek. Bakanlıkça yapılacak değerlendirme sonucunda uygun görülenlere “Obezite Cerrahisi Uygulama Belgesi” düzenlenecek.

Beden kitle indeksi 30’un altında olan kişilere obezite cerrahisi yapılamayacak

Yönetmeliğe göre, beden kitle indeksi 30’un altında olan hastalara obezite cerrahisi yapılamayacak. Beden kitle indeksi 30-40 arasında olan hastalara ise obezite merkezlerinde takip ve tedavi programlarına yönlendirilmeden obezite cerrahisi gerçekleştirilmeyecek.

Beden kitle indeksi 35-40 arasında olup, eşlik eden hastalığı bulunanlara da bir obezite merkezinde takip ve tedavi programına girmeleri önerilecek. Hastanın obezite cerrahisi uygulanmasını istemesi halinde obezite cerrahisi uygulanacak sağlık tesisinde e-Rapor üzerinden “Obezite cerrahisi olabilir” raporu düzenlenerek obezite cerrahisi yapılabilecek.

Beden kitle indeksi 40’ın üzerinde olan hastalara da önce bir obezite merkezinde takip ve tedavi programına girmeleri önerilecek, hasta obezite cerrahisi uygulanmasını isterse yine ilgili e-Rapor düzenlenerek cerrahi işlem yapılabilecek.

Hastalar, merkez tarafından Hastalık Yönetim Platformunda bulunan Psikososyal Destek Programı, Fizyoterapi Hizmet Programı ve Obezitede Tıbbi Beslenme Tedavisi Programı ile değerlendirilerek 3 aylık izleme alınacak.

Sağlık turizmi kapsamında, müracaat eden hastalardan da beden kitle indeksi 30’un altında olanlara kesinlikle obezite cerrahisi yapılamayacak.

Merkezlere bir yıllık uyum süresi verildi

Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyette olan merkezler ve obezite cerrahisi uygulayan sağlık tesisleri 31 Aralık 2024’e kadar yönetmelik hükümlerine uygun hale getirilecek.

En az 25 vakada obezite cerrahisi ameliyatını kendisinin yaptığını belgeleyen ve Bakanlığa başvuran genel cerrahi uzmanı tabiplere, teorik eğitime girmeden obezite cerrahisi uygulama belgesi düzenlenecek.

Obezite cerrahisi uygulama belgesi alınmasına ilişkin düzenleme 3 ay sonra, merkezlerde obezite programının “davranış değişimi ve hedef kiloya ulaşma aşaması” ile ilgili uygulamalar ve cerrahi uygulama kriterleri 31 Aralık 2024 itibarıyla devreye girecek. Kalan maddeler ise bugün itibarıyla yürürlüğe girdi.

Dünyada en şişman Nauru, en zayıf Vietnam