Sokak köpeklerinin öldürülmesine tepki: ‘Toplumsal barış ağır yara alır’

AK Parti sokak köpeklerinin hayati tehlike oluşturduğunu ileri sürerek Hayvan Hakları Koruma Kanunu’nda değişikliğe gidilmesi için çalışma başlattı. Önümüzdeki günlerde Meclis’e gelmesi beklenen yasa teklifinde köpeklerin toplatılıp 30 gün içinde sahiplendirilmesi, bu süre zarfında yuvasını açan olmazsa enjeksiyonla ‘uyutulması’, yani öldürülmesi öngörülüyor.

Türkiye Barolar Birliği (TBB) Hayvan Hakları Yürütme Kurulu Üyesi Avukat Gülsaniye Ekmekçi kamuoyunda büyük tartışmalara neden olan yasa teklifini değerlendirdi.

Ekmekçi hayvanların uyutulmasının öldürülmesi anlamına geldiğini, bunun yerine kısırlaştırma seferberliği başlatılarak üretim ve satışın yasaklanıp ağır yaptırımlar uygulanması gerektiğini söyledi.

‘Batı bizi örnek almaya başlamıştı’

Batılı ülkelerin hayvanların ‘uyutulması’ yönündeki düzenlemelerden hızla vazgeçmeye başladığını ve hayvanların yaşam hakkının anayasal güvence altına alınmasına ilişkin düzenlemelere gidildiğine vurgu yapan Ekmekçi şöyle devam etti:

“Bu değişikliğe başta İngiltere olmak üzere Batı ülkeleri örnek alınarak gidileceği söyleniyor. Batı’dan örnek alacağımız tek şey bu mu? Tam tersine çok az Batılı ülkede öldürmek maddesi yasalarda yürürlükte yer almaya devam ediyor. Birçok ülke bunun yanlış olduğunu anladı. Hatta birçok ülkede hayvanların yaşam hakkının anayasada düzenlenmesi gerektiği yönünde çalışmalar başladı. Örneğin Almanya’da önceden belirli bir süre sahiplenilmeyen hayvanlar öldürülüyordu.

Almanya bunu değiştirdi, hatta şu an anayasa çalışmasına başlandı. Batı’dan ileri olduğumuz en önemli konulardan biri buydu. Batı bizi örnek almaya başlamıştı. Gelen turistlerin Türkiye’de sokak hayvanlarının olması hoşuna gidiyordu. Bu bizim artı özelliğimizdi, biz bundan vazgeçiyoruz.  Batı’nın en örnek alınmaması gereken katliam yasasını örnek alıyoruz. Bu durum toplumda da çok büyük bir tepki topladı. Hayvan hakkı savunucuları ve gönüllüler buna şiddetle karşı çıkacaktır. Böyle bir yasa çıkarsa toplumsal barış diye bir şey kalmayacaktır diye kaygı duyuyorum.

‘Bu ülkelerde sahiplenme oranı çok yüksek’

Batı ülkeleri sokaklardaki hayvan sayısını sadece öldürerek mi azalttı? Bu ülkelerde sahiplenme oranı çok yüksek. Kontrolsüz bir üretim yok ve hayvan satışı yasak. Yani biz bir yandan musluğu açıyoruz ve hayvanların çoğalması için her türlü şartı sağlıyoruz. Sahiplendirmek konusunda hiçbir çalışma yapmıyoruz, insanlarda bu bilinci geliştirmiyoruz. Yurtdışına, İngiltere’ye gittiğinizde neredeyse evcil hayvanı olmayan insan yok.

Bu ülkelerde hayvan nüfusunu kontrol altında tutmak açısından öldürmek en az yer tutan yöntemdir. O ülkelerde hayvanlar korunuyor ve sayılarının artmasına izin verilmiyor. Avrupa ülkelerinde ve İngiltere’de sahiplenilmiş bir hayvanın terk etmenin cezası çok yüksek. Ama bizde caydırıcı hiçbir ceza yok, üretim ve satış devam ediyor. Bu hayvanlar üzerinden para kazanılıyor, bahislerde ve dövüşlerde kullanılıyor.

‘Uykudan tekrar uyanılır, hayvanların uyutulması öldürülmesidir’

Uyku tekrar uyanılan bir durumdur. Ama hayvanların uyutulması öldürülmesidir. Bu nedenle ‘uyutma’ terimine kesinlikle karşıyım. Bir yasa değişikliği çalışmasından bahsediliyor. Yıllardır hayvan hakları üzerine çalışan bir hukukçuyum. Türkiye Barolar Birliği Hayvan Hakları Kurulu’nda çalışıyorum ama bizim böyle bir tasarıdan haberimiz yok.

Hiç kimse Barolar Birliği’ne, Veteriner Hekimler Birliği’ne, ilgili meslek kuruluşlarına ve derneklerine ‘siz ne düşünürsünüz, sokak hayvanlarıyla ilgili bir sorun varsa bu nasıl çözülür’ diye sormadı. Biz medyadan ve sosyal medyadan duyduğumuz kadarıyla biliyoruz. Hayvanların toplanması, sahiplendirilmek üzere ilanların paylaşılması ve 30 gün içinde sahiplenilmeyen hayvanların öldürüleceği şeklinde yasa hazırlığı olduğunu duyduk. Bu asla kabul edilemez bir şey.

‘Toplam belediye sayısının yüzde 30’unda hayvan bakımevi var’

5199 sayılı kanunda belediyelere çok ciddi bir görev verildi. Dendi ki bu hayvanlar için geçici bakımevleri kuracaksınız, sokakta yaşayan hayvanları kısırlaştıracaksınız, rehabilite edeceksiniz ve sahiplendirmek için gerekli çalışmaları yapacaksınız. Tarım ve Orman Bakanlığı’na da yasa kapsamında denetleme görevi verildi. Yasaya göre aynı şekilde valilikler bünyesinde il hayvan koruma kurulları da denetlemekle yükümlü. Fakat bunların hiçbiri yapılmadı. Kanun 2004’te çıktı, üzerinden 20 yıl geçti. Bu konuda belediyelere bütçe de ayrıldı fakat bu bütçeler başka şeylerde kullanıldı. Halen toplam belediye sayısının yüzde 30’unda hayvan bakımevi bulunuyor. Daha bakımevi bile yok. Şimdi siz böyle bir yasayı değiştirirseniz bu hayvanları nereye götüreceksiniz? Bakımevi yok. Böyle bir değişiklik yapılsa dahi uygulanamayacak.

‘Belediyelere ağır yaptırımlar uygulanmalı’

Herkesin kaygısı bu hayvanların ırk özelliklerine bakmadan toplanıp bir yere atılması, kapatılması ve birbirine kırdırılmasıdır. Tıpkı 1910 yılında ‘Hayırsız Ada’da yapıldığı gibi…Hayvan nüfusu böyle kontrol edilemez, daha önce de edilemedi. Edilmiş olsaydı bugün İstanbul’da sokak köpeği görmüyor olurduk. Dolayısıyla belediyeler sorumluluklarını yerine getirsin. Gönüllülerle, aktivistlerle iş birliği yapılarak kısırlaştırma seferberliği başlatılmalı. Derhal üretim ve satış yasaklanmalı ve buna çok ağır ceza getirilmeli. Hayvanını terk edenlere çok ağır yaptırımlar uygulanmalı.

Hayvan dövüşlerine, bahislerine son verilmeli. Dolayısıyla biz bir değişiklik yapacaksak; mevcut yasada sorumluluğunu yerine getirmeyen belediyelere yaptırımlar uygulanmalı. Bu hayvanların ağzı, dili yok. Bu hayvanların haklarını insanlar üstlenecek. Mevcut yasanın iyileştirilmesi için bir çalışma talep ediyoruz. Özellikle Cumhurbaşkanımızdan bu söylentilere son vermesini rica ediyorum. Böyle bir yasa çıkarsa toplumsal barış çok ağır yara alır. Onun için beklentimiz hayvanların yaşamasını merkezine koyan bir yasa değişikliğidir. Yaşam hakkı kutsaldır, bütün canlılar da yaşam hakkı karşısında eşit haklara sahiptir.

‘Sokaklar terk edilmiş çipli hayvanlarla dolu’

Mikroçip çalışmasında sahipli hayvanların yüzde kaçı çip takılarak kayıt altına alındı, bunu bilmiyoruz. Çipli hayvanını terk edene cezalar caydırıcı değil, ceza uygulandığını da duymuyoruz. Ne yazık ki 5199 sayılı kanunun hiçbir hükmü tam anlamıyla hayata geçirilemedi.

‘Uyutulma şeklinde bir düzenleme çıkmayacağını düşünüyorum’

Başından beri yasada uyutma şeklinde bir düzenleme çıkmayacağını düşünüyorum. Toplumda hayvan sevmeyen insanların sayıca fazla olduğu algısı oluşturuldu. Hayvan haklarını koruyanların sayısı çok fazla ve böyle bir yasaya izin verilmeyecektir. Karşı çıktığımız sadece öldürmek değil, bu hayvanların toplanıp bir yerlere kapatılması da yanlış ve dolaylı olarak öldürmek. Bu nedenle bir an evvel kısırlaştırma seferberliği başlatılmalıdır. Buna bir bütçe ayrılırsa birkaç yıl içinde böyle bir sorunun ortadan kalkacağını düşünüyorum.”