Van’daki hukuk skandalının özeti: 360 gün sonra ‘sehven’ deyip başkanlığını aldılar

Türk Ceza Kanunu’na göre bazı suçlardan mahkum olup hüküm giyenler, sadece hapse girmiyor, hapis cezasının yanısıra bazı yasal haklarından da mahrum bırakılıyor. Bu haklar arasında seçme ve seçilme hakkı da var.

Van’da bir mahkeme kararı sonucu yaşanan siyasi krizin arka planında da bu haklardan mahrum kalma, ‘memnu’ yani ‘yasaklı’ olma hali yatıyor.

31 Mart 2024’teki seçimde Van Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Zeydan 8 yıl önce 4 Kasım 2016’da tutuklanmıştı. Zeydan hakkında “örgüte yardım etmek” ve “örgüt propagandası yapmak” suçlamasıyla verilen 8 yıl 1 ay 15 günlük hapis cezası Yargıtay tarafından bozulmuş, Zeydan yeniden yargılanmıştı. Mahkeme ikinci yargılamada ilk kararında ısrar etti, Zeydan’ı bu kez “örgüt propagandası yapmak’tan” 3 yıl 1 ay 15 gün, “örgüte yardım etmek”ten 5 yıl hapis cezası verdi. Yerel mahkeme 6 Ocak 2022’de tutuklu kaldığı süreyi dikkate alarak Zeydan’ın hükümle birlikte tahliyesine karar verdi. Devamında Zeydan’ın 3 yıl 1 ay 15 günlük cezası kesinleşti.

Avukatları Zeydan’ın 5 yıl 2 aylık tutukluğunu kesinleşen cezasına mahsup ettirdi. Zeydan hükmü kesinleşen cezasının infazını 2016-2019 arasında tamamlanmış sayıldı. Adli Sicil Kanunu’na göre memnu haklarını alabilmesi için infazının bittikten sonra üç yıl beklemesi gerekiyordu. Bu süre de 2022 yılında bitti. Avukatları da 21 Mart 2023’te sürenin dolmasıyla hükmü veren mahkemeye “memnu hakların iadesi” başvurusu yaptı. 4 nisan 2023 tarihinde de Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi talebi kabul etti ve “memnu haklarının iadesine” karar verdi. 10 Nisan’da avukat Mahsuni Kahraman bu kararın hem kendisine hem de savcılığa tebliğ edilmesini talep etti. Mahkeme de 25 Nisan da “kesinleşme şerhi” düzenledi. Bu karar Adli Sicil İstatistik Kurumu’na bildirildi ve Zeydan’ın Adli Sicil Kaydı ‘sabıka kaydı yoktur’ şeklinde düzenlendi. Memnu hakların iadesi kararı da Adli Sicil Kaydına işlendi.

Seçim süreci başladığında Van Büyükşehir Belediye Başkanlığına aday olan Zeydan tüm prosedürleri yerine getirdi, memnu hakların iadesi kararını YSK’ya sundu ve kesin aday listesinde yer aldı.

29 Mart 2024’te Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesine bu memnu hakların iadesi kararına itiraz etti. Savcılığın itiraz gerekçesi ilginçti: ‘Bize böyle bir karar verildiği bildirilmedi, karara itiraz hakkımızı kullanamadık.’

Mahkemenin bir yıl önce, daha doğrusu tam olarak 360 gün önce verdiği karar sahiden kararın tarafı olan savcılığa bildirilmemiş olabilir miydi? Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi ‘Sehven (yanlışlıkla) bildirmemişiz’ dedi ve savcılığın itirazını yerinde görerek Zeydan hakkındaki memnu hakların iadesi kararını kaldırdı. Bu karar mesainin bitimine 5 dakika kala saat 16.55’te Adli Sicil İstatistik Kurumu’na bildirdi ve anında Zeydan’ın Adli Sicil Kaydına işlendi.

Bu gelişme üzerine seçimde Zeydan’ın yarısından az oy alan AK Parti Van adayı Abdulahat Arvas 1 Nisan’da Zeydan’ın oylarının geçerli sayılmaması ve mazbatanın kendisine verilmesi için Van İl Seçim Kurulu Başkanlığı’na başvurdu.

Başkanlık Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 29 Mart tarihli kararına atıf yaparak Zeydan’ın “seçilme yeterliliği olmadığından seçilmemiş sayılmasına,” yerine ikinci en çok oyu alan adaya mazbata verilmesine karar verdi. Başkanlığın karar metninde memnu hakların iadesi kararını kesinleştirme işleminin “sehven” yapıldığı ve “resen” kaldırıldığı bilgisi yer aldı.

4 Nisan 2023 ile 29 Mart 2024 arasında geçen sürede mahkemenin savcılığa bildirimde bulunmaması ve bunun seçime bir gün kala, tam 360 gün sonra fark edilmesi “sehven” diye açıklanmış oldu.

Başkandan şerh: ‘Yargıtay temyiz yolunun görev alanına girilecektir’

İl Seçim Kurulu kararında bir de muhalefet şerhi yer aldı. Başkan Murat Altundere’nin şerh yazısı şöyle:

“Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Partisi) Van Büyükşehir Belediye Başkan Adayı olarak seçime katılan Abdullah ZEYDAN’ın Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinin 2021/194 esas sayılı dosyasında yapılan yargılama sonucunda terör örgütü propagandası yapmak suçundan dolayı 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası aldığı, bu kararın Yargıtay 3. Ceza Dairesinin 20.12.2022 tarihinde onanmasına karar verildiği, memnu haklarının iadesi yönünde talep üzerine yine Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinin 04.04.2023 tarihinde memnu haklarının iadesi kararı verildiği, seçime katılan tarafından 31.03.2024 tarihli Mahalli İdareler Seçiminde Van Büyükşehir Belediye Başkan Adayı olarak İl Seçim Kuruluna başvuru yaptığı, mevcut başvurusunda verilen memnu haklarının iadesi kararının ve kesinleşme şerhini sunması nedeniyle yapılan inceleme sonucunda aday olarak kabulüne karar verildiği, Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinin 29.03.2024 tarihinde Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığının talebi ve mütalaası doğrultusunda ilk verilen memnu haklarının iadesi kararının kaldırılmasına karar verildiği, bu olay doğrultusunda yapılan değerlendirmede; seçime katılanın aday olma şartlarının taşıyıp taşımadığı hususunda mevcut yasal mevzuat kapsamında 20.12.2022 tarihinde kesinleşen mahkumiyet açısından üç yıllık süre dolmadan verilen kararın yasaya uygun olmadığı, adayın başvuru şartlarını taşımadığı hususunda heyetle aynı fikirde isem de tartışılması gereken hususun mevcut mevzuat doğrultusunda usulün doğru işletilip işletilmediği hususundadır. Şöyle ki Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesince ilk verilen kararın yasaya aykırı olsa bile hukuk dünyasında bir sonuç doğurmaması açısından olağan ya da olağan üstü kanun yolları ile ortadan kaldırılması gerektiği, Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinin 29.03.2024 tarihinde verdiği kararda ilk kararını kaldırdığını beyan etmiş ise de, mevcut ilk karar kesinleşmiş ise olağanüstü kanun yolu olan kanun yarına bozma ile kesinleşmemiş ise Yargıtay temyiz yolu ile ortadan kaldırılmadan adayın seçilme yeterliğine sahip olup olmadığı hususunda heyetimizce değerlendirilemeyeceği düşünülmektedir. Aksi halde Yargıtay temyiz yolunun görev alanına girilecektir. Kanaatimce hukuka aykırı olduğunu düşündüğüm 04.04.2023 tarihli kararın kanun yolları sonrasında oluşacak karara göre adayın seçilme yeterliliğinin değerlendirilmesi gerektiği düşünüldüğünden ve mevcut durumda heyetimizce verilebilecek bir kararın olmadığı, bu durumun ancak tam kanunsuzluk yolu ile Yüksek Seçim Kurulu tarafından değerlendirilmesi gerektiği düşünüldüğünden sayın çoğunluğun görüşüne katılmıyorum.

Zeydan’ın avukatı Mahsuni Kahraman Diyarbakır Barosu’nda açıklama yaptı.

Avukat Kahraman: Cumhuriyet tarihinde bir ilk

Zeydan’ın avukatı Mahsuni Kahraman kararla ilgili “Cumhuriyet tarihinde bu bir ilktir. İlk kez bir mahkeme temyiz kanun yoluna tabi bir kararı bizzat başsavcılığın itirazı üzerine kaldırıyor. İtiraz kanun yolunda bir mahkemenin verdiği kararı kaldırabilir. Ancak temyiz kanun yoluna tabi bir karar Yargıtay dışında asla ve asla bozulamaz. Usul hükümlerinde böyle bir şey yoktur. Memnu hakların iadesi kararında kararın temyize tabi olduğu yazılır. Kesinleşme şerhini bu operasyonla kaldırıyorsanız 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nin yapması gereken şudur: Bir dilekçeyle dosyayı Yargıtay’a gönderir” dedi.

Van’da mazbata kaybedene veriliyor: DEM ‘kumpas’ dedi, CHP Erdoğan’ın sözünü hatırlattı