Hangisi daha kalabalıktı: Ferdi Babacılar mı, Orhan Abiciler mi?

Ertuğrul Özkök

4 Ocak 2025

10Haber'i Google'da takip edin Takip Et

Ferdi Tayfur’un ölüm haberini kızım Gülümsün verdi.

“Baba Ferdi Tayfur ölmüş, çok üzüldüm” dedi.

Şaşırdım…

Tanıyor muydun diye sordum…

Ferdi Tayfur’la onu Ercan Saatçi tanıştırmış.

“Ondan sonra birkaç defa karşılaştık. Her defasında kendimi tanıtınca ‘Gülümsün ben seni tanımaz mıyım ‘ diyerek şaşırttı beni.
Çok zarif bir insandı. Bir defasında yine kendimi tanıtınca ‘Asıl sen beni nasıl tanıyorsun’ diye sordu..”

Onun ilk plağı çıktığında kızım daha iki yaşındaydı

Ferdi Tayfur’un ilk plağı 1974’te çıktığında Gülümsün daha iki yaşındaydı.

Ama tanıyordu…

Nasıl tanımazdı ki… Bu ülkede yaşayıp da tanımamak mümkün müydü onları…

Denizli’de dedesi ve anneannesinin oturduğu evin balkonundan gördüğü açık hava sinemasında kim bilir kaç filmini seyretmişti.

Bindiği dolmuşlarda, yürüdüğü sokaklardaki kasetçilerde, Ankara-İzmir otobüsünün mola verdiği çayhanelerde hep onların sesi vardı.

Dedim ya herkes tanıyordu onları…

Bir tek devlet ve Cumhuriyet gazetesi tanımıyordu onları

Tanımayan bir tek Türkiye Cumhuriyeti ve dönemin Cumhuriyet Gazetesiydi.

Devlet ve devletçi medya için onlara yer yoktu bu ülkede…

Tanıyor ama tanımazdan geliyorlardı.

Ferdi Tayfur ve Orhan Gencebay 1970’lerin ikinci yarısında parlayan iki sanatçıydı…

Devlet onları görmüyordu, bu ülke aydının bir bölümü kabul etmiyordu…

Lütfedip hayat hikayelerini bile okumuyorlardı.

Biraz okusalardı, aslında onların hayatlarının, beslendikleri insanlara hiç de ters gelmeyeceğini anlarlardı.

Babası bar kapısında öldürülmüş Ece Ayhan şiirinden çıkmış bir çocuk

Bir yıl arayla doğmuşlardı.

Ama ikisinin hayat çizgisi farklıydı.

Ferdi Tayfur hayata trajik bir yoldan girmişti…

Sanki Ece Ayhan şiirlerinde anlatılan çocuklardan biriydi…

Babası bar çıkışında öldürülmüştü.

Müzik hayatı sokaktan başlamıştı.

Adana radyosu müzik yarışmasında ikinci olmuş, ama babasının engellemesi yüzünden çalışamamıştı.

Gerisi tam bir kendini yaratan sanatçı hikayesiydi.

Biri bas gitar çalıyor, öteki Sitar bile çalmış

Ferdi Tayfur dokuz farklı enstrüman çalıyor.

Bağlama, elektro bağlama, klasik gitar, akustik gitar, bas gitar, elektrogitar, kanun, tambur, ud…

Orhan Gencebay 14 farklı enstrümanla ilgileniyor veya çalıyor.

Bağlama, divane tambur, ud, cümbüş, buzuki, gitar, sitar, piyano, klavye, ney, keman, saksafon, klarnet…

Orhan Gencebay’ın geçmişinde klasik Türk müziği, rock ve caz da var.

Konservatuvarda okumuş.

Müziğe altı yaşında Kırım göçmeni ve Ukrayna Konservatuvarı mezunu Emin Tarakçı’dan keman ve mandolin dersi alarak başlamış.

İlk beste çalışmasını 10 yaşında yapmış.

Halk birine Ferdi Baba, diğerine Orhan Abi dedi

1970’lerin ikinci yarısıydı…

Türkiye’nin acılı günlerinin sanatçılarıydılar.

Aynı yaştaydılar ama halk onlara iki farklı isim taktı.

Biri “Orhan abimizdi…”

Öteki “Ferdi baba…”

Neden biri abi de öteki baba…

Kimsenin cevap veremeyeceği sosyoloji sorulardır bunlar.

Devlet dersinden sınıfta kalan çocuklar bile veremez cevabını.

Müslüm Gürses de işte öyle cevapsız bir babaydı…

İşte o günlerde sorduk soruyu: İkisinden hangisi daha kalabalık

Kendi aramızda hep şu tartışma gelirdi gündeme…

Bu ülkede hangisi daha kalabalıktır?

Ferdi babacılar mı…

Yoksa Orhan abiciler mi…

Fenerbahçe taraftarı mı daha kalabalık, Galatasaray’ınki mi sorusu kadar zor…

O günlere bakarsak…

Şu afaki cevaplar çıkar karşımıza.

Orhan Abi 28 milyon, Ferdi Baba 27 milyon plak satmış

Vikipedia rakamlarına göre Orhan Gencebay kariyeri boyunca 28 milyon plak ve kaset satmış.

Ferdi Tayfur ise 27 milyon…

Bir iddiaya göre Ferdi Tayfur’un 1992’de çıkan Prangalar albümü beş milyon satmış.

Ama bunlar doğrulanabilir rakamlar değil.

Bildiğimiz o yıllarda kasetlerinin satışları iki milyonlara ulaşıyordu.

Bunlara bir de sokaktaki korsanı eklerseniz…

Devletin tanımadığı bu iki sanatçıyı halkın çok çok iyi tanıdığı anlaşılır.

Yıl 1993… Gülhane Parkında 200 bin kişi

Konser kalabalıkları…

O günlerden elimizde bir YouTube videosu var.

1993… Yer Gülhane Parkı…

Sahnede Ferdi Baba…

“Mutsuzluğu tanırsın, mutsuzluğu bana sor” şarkısını söylüyor..

200 bin kişi onu dinliyor.

Bu video dün itibariyle bir milyon kere izlenmişti.

Türkiye’de sinema seyirci rekoru Ferdi Baba’nın Çeşme’sinde

Ama onların müziğini en çok dinlediğimiz yerlerden biri sinema salonları…

Ferdi Tayfur 27 filmde oynadı.

Tam 96 şarkı dinledik o filmlerde…

Yine bir iddia…

Onun “Çeşme” adlı filmi Türk sinema tarihinin en çok izlenen filmi oldu.

Sadece İstanbul’da 3.5 milyon kişi izledi.

Bütün Türkiye’de izlenme sayısıysa 12 milyon.

Ünye’nin sinema salonunda 10 gün, iki seans, 20 bin kişi

O günlerden bir kasabadaki sinema salonu sahibinin verdiği ilginç rakam var önümüzde.

Ünye kasabasında bir hafta…

Çeşme filmi 10 gün boyunca günde iki seans oynamış, 20 bin kişi izlemiş.

Sinema sahibi “O filmden kazandığım parayla 20 dönüm arazi alabilirdim” diyor.

Kadın matinesinde 1200 kadın ayakta izlemiş filmi.

Orhan Gencebay’ın film kariyerinde ise 35 film var.

Bunların 31’i sinema, biri TV filmi.

Onların izlenme sayıları konusunda elimizde çok bilgi yok.

Spotify’da Ferdi Baba bir tık önde

Bu iki büyük halk sanatçısından bugüne kalan nedir?

Tabii ki daha ölçülebilir rakamlar.

Spotify’da Ferdi baba bir tık önde.

(*) BANA SOR: 27.7 milyon kere dinlenmiş.

(*) HATIRAN YETER: 22.7 milyon kere dinlenmiş

(*) HUZURUM KALMADI 22.7 milyon kere dinlenmiş

(*) SABAHÇI KAHVESİ. 21.3 milyon kere dinlenmiş

(*) İÇİM YANAR. 16.1 milyon kere dinlenmiş.

Orhan Abide ‘Batsın Bu Dünya’ sürprizi

Orhan Abi’ye gelince;

(*) KADERİMİN OYUNU. 20 milyon kere dinlenmiş

(*) DOKUNMA. 13.8 milyon kere dinlenmiş

(*) HATASIZ KUL OLMAZ. 11.3. milyon kere dinlenmiş

(*) BİR TESELLİ VER. 7.3. milyon kere dinlenmiş

(*) AKŞAM GÜNEŞİ. 6.8 milyon kere dinlenmiş

Şaşırtıcı bir şey; hepimizin ezbere bildiği, Remiksi klüplerde en çok çalınan şarkısı ”Batsın Bu Dünya” ilk 5’te görünmüyor.

YouTube’da Ferdi Baba açık ara önde

Youtube’a baktığımızda ise Ferdi Baba’nın açık ara önde olduğunu görüyoruz.

‘Bana Sor” adlı şarkısının YouTube versiyonu 35.8 milyon kere seyredilmiş 10 yılda.

Orhan Gencebay’ın videolarında görebildiğim en yüksek seyredilme rakamı üç milyonlar civarındaydı.

Ancak şurası gerçek.

Her ikisinin de gerek şarkılarının, gerek videolarının izlenme sayısı bugünün iki üç yıllık Hip Hopçularının yanında çok küçük kalıyor.

Bu da gösteriyor ki bu ülkenin onları yetiştiren, starlaştıran sokakları şimdi başka bir nesilin çocukları için çalışıyor.

Onlar hüzünlüydü…

Bugünkiler öfkeli ve isyankar…

Ama iki neslin damarlarında da arabeskin Türkiyelileşmiş itirazı yaşıyor…

O yıllarda bir yandan Mahler dinlerken bir yandan arabesk

Ferdi Tayfur’un ölümü ile birlikte Türkiye’nin popüler sosyoloji tarihinde çok önemli iki insandan biri sahneden iniyor.

Onların tarihi Türkiye’nin acılı günlerinde başlamıştı.

12 Eylül’e doğru gidiyorduk.

Karlı günlerde, Hacettepe Üniversitesi’nin Beytepe Kampüsünden yürüyerek ana yola iner, orada otostopla şehire dönerdik.

Kim bilir kaç kez kamyonlarda onları dinleyerek gelmişimdir Ankara’ya…

Bir yanım Mahler dinlerken içimde küçük bir tarafım da bu müziğin hüznünü anlamaya çalışıyordu.

Küçük edebiyat dergilerinden başlayarak hep savundum devletin ve sol nomenklaturanın reddettiği bu müziği.

Milyonlarca insan bir müziği seviyorsa eğer, sosyolog yanım bunu görmezden gelemezdi.

Pop sosyoloji doktoramı asıl o yıllarda yazmaya başladım.

Orhan Abi demişti ki: ‘Batsın Bu Dünya Türkiye’nin ağıdıdır’

Orhan Gencebay 2009 yılında Milliyet Gazetesinden Olcay Ünal Sert’e verdiği bir mülakatta hiç unutamadığım şu sözleri söylemişti:

“Batsın Bu Dünya Türkiye’nin ağıdıdır. Şu bir gerçek, 70’li yıllar kötü yıllardı. Günde 100-150 kişi öldürülüyordu. 1975’te böyle bir Türkiye’de yaptım “Batsın Bu Dünya’yı.” O Türkiye’nin ağıdıdır, ağlanacak parçasıdır.”

Bütün bunlardan sonra gelin şimdi baştaki o soruya cevap verelim.

Bu ülkenin sosyolojisinde hangisi daha kalabalıktır?

Önceki gün kaybettiğimiz Ferdi Baba mı…

Yoksa evinde sakin bir hayat sürdüren Orhan abi mi…