İki hafta sonra yarın oy vermeye gideceğiz. Eskilerin deyişiyle berber kesecek, saç öne düşecek ve gerçeği göreceğiz.

Siyasi partiler veya belirsiz bazı kaynaklar tarafından değil de, kendi abonelerinden aldıkları parayla finanse edilip yapılan iki güvenilir kamuoyu araştırması var Türkiye’de. Birini Ankara Enstitüsü yapıyor, adı PanaromaTR; diğerini ise rahmetli Tarhan Erdem’in şirketi Konda.

Bu iki araştırmanın da Nisan sonuçları belli oldu. Buna göre Cumhur İttifakı, yani Ak Parti, MHP ve diğer küçük partiler toplamda yüzde 43-46 aralığında bir oy alıyor gibi gözüküyorlar. Bu oylar maksimuma çıktığında bile Cumhur İttifakı Meclis’te çoğunluğu, yani minimum 301 milletvekilini çıkaramayabilir ama bu ittifakın Türkiye’nin en güçlü siyasi ittifakı olduğu gözüküyor.

Buna karşılık Millet İttifakı yani CHP ve İyi Parti toplamı yüzde 34-38 seviyesinde gözüküyor. Bu ittifak, seçime girme yönteminden ötürü oyuna göre daha çok milletvekili çıkarabilir ama çoğunluk olan 301’e ulaşması imkansız gibi. Bu ittifakı bir arada tutan temel vaat olan ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçmek için Anayasa değişikliğini yapacak çoğunluğa (en az 360) ulaşmak ise uzak bir hayal.

Bu seçime Yeşil Sol Parti adıyla katılan Kürt milliyetçisi akımın yüzde 9-13 aralığında bir oy alması, bu partinin ana gövdesini oluşturduğu Emek ve Özgürlük İttifakı’nın yüzde 11-14 aralığında olması bekleniyor. 

Yani, bu parti ve ittifak, seçimden sonra Millet İttifakı’nın bir arada durmaya devam etmesi halinde Meclis çoğunluğuna ulaşmak, yasa çıkartmak için kilit önemde olacak.

İki anketin Cumhurbaşkanı seçimiyle ilgili sonuçları da, eğilim olarak aslında birbirine benziyor.

Her iki araştırmada da Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci tura kalacağı görülüyor. Araştırmalar, Tayyip Erdoğan ile Kemal Kılıçdaroğlu’nun ilk turda alacağı sonuçların birbirine çok yakın çıkmasını bekliyor. İki aday da yüzde 42-46 aralığında bir yerde.

En azından benim kişisel beklentim Muharrem İnce’nin oylarının seçim günü yaklaştıkça yüzde 2-3 seviyesine inmesi, Sinan Oğan’ın ise yüzde 1 civarında kalmasıydı ama bu olmamış. İki adayın toplam oyu yüzde 8-12 aralığında bir yerde ve bu yüzden seçim ikinci tura kalıyor.

İki araştırma da ikinci tur için oldukça erken birer yoklama yapmış. Seçmene bugünden ikinci turu sormanın anlamlı olup olmadığını ikinci yazıda tartışacağım ama araştırma şirketleri bugün sorduklarında (Her iki şirket de Nisan ayında iki kez sahaya çıkmışlar) seçimi Kemal Kılıçdaroğlu’nun ikinci turda kıl payıyla kazanabileceği sonucuna varmışlar.

Bir hatırlatma yapmam gerek: Şirketlerin ikinci tur için Tayyip Erdoğan ve Kemal Kılıçdaroğlu için buldukları oy miktarı, araştırmaların hata payı içinde kalıyor. Yani araştırmanın hata payı Tayyip Erdoğan lehine çalışacak olursa seçimi o da kazanabilir.

Her iki araştırmada da, seçime bu denli kısa süre kalmış olmasına rağmen bir miktar kararsız seçmen gözükmeye devam ediyor. Kaldı ki henüz kampanya dönemi bitmedi, yani bugün ‘kararlı’ gözüken seçmen bile kampanya etkisiyle kararını değiştirebilir.

Önümüzdeki 15 gün, iki aday arasındaki bu bıçak sırtı yarışta son derece belirleyici olacak.

Biz parlamento seçimini tek turlu ve nispi temsile dayalı olarak yapıyoruz. Buna karşılık Cumhurbaşkanı seçimine yüzde 50 artı 1 oy kuralı koyduk. Eğer ilk turda hiçbir aday bu oyu alamazsa en çok oy alan iki aday arasında ikinci tur yapıyoruz.

Dolayısıyla, Cumhurbaşkanı seçimi ikinci tura kalacak olursa, seçmen 15 gün sonra oy vermeye giderken parlamentodaki dağılımı biliyor, Meclis çoğunluğunu veya azınlığını görüyor olarak, ilave bir bilgiyle sandık başında olacak.

Az önce söyledim, büyük olasılıkla Meclis’te 301 milletvekilini aşan bir ittifak grubu olmayacak ama Cumhur İttifakı o çoğunluğa daha yakın olabilir. Yani 300 olmasa bile mesela 280-290 civarı milletvekili çıkarabilir. (2018 seçiminde Ak Parti tek başına 296 vekil çıkarmıştı.)

Bu seçimde Cumhur İttifakı’nın 301’i aşması hali ikinci turda Tayyip Erdoğan için mutlak anlamda bir avantaj olacaktır. Seçmen çoğunluğu neredeyse her zaman istikrara oy verir.

Bugün bile Tayyip Erdoğan ve iktidar kanadından gelmekte olan ‘Kemal Kılıçdaroğlu PKK’nın adayı’ veya ‘Bunlar PKK ile iş birliği yapıyorlar’ söyleminin bir kısım seçmen ve İyi Parti üzerinde etkili olduğu görülüyor. Meclis tablosu eğer anketlerin öngördüğü gibi çıkar ve Yeşil Sol Parti (HDP yani) Meclis’te anahtar parti konumuna gelirse bu propaganda Tayyip Erdoğan lehine ikinci turda bir yönelmeye sebep olabilir.

Öte yandan, çok uzun zamandan beri anketlerin söylediği bir başka şey var: Seçmenin yüzde 57’ye varan bölümü Tayyip Erdoğan’la devam etmek istemiyor. İki adaylı bir yarış, tam da bu sebeple Kılıçdaroğlu için daha kolay bir yarış olabilir; ilk turda Muharrem İnce ve Sinan Oğan’a verilen oyların önemli bölümü Kılıçdaroğlu’na kayabilir ve bu da onun seçilmesini kolaylaştırabilir.

Kısacası şu: Bugünden baktığımızda ancak birinci tur seçim için araştırma sonuçlarının bir yol göstericiliğinden söz edebiliriz. İkinci tur, dinamikleri her bakımdan farklı bir başka seçim olacak.