Cumhuriyetin henüz birinci yılı dolmadan, Atatürk’ün daha sonra Nutuk’ta ‘Büyük komplo’ olarak adlandıracağı olaylar dizisi başlıyor.

İlk gelişme, Kazım Karabekir ve Ali Fuat Cebesoy’un komutanlık görevlerini bırakıp Meclis’e gelmek istemesi. Ardından hükümete Yunanistan’la nüfus mübadelesinin yürütülme biçimi konusunda verilen bir gensoru, Başbakan İsmet İnönü’nün teklifiyle hükümete güven oylamasına dönüşüyor.

Hükümet güvenoyu alıyor ama güvensizlik oyu verenler CHP’den istifa ediyor. Hemen ardından 17 Kasım 1924’te Cumhuriyet döneminin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruluyor. 26 Kasımda CHP’den istifa eden Kazım Karabekir, 7 Aralıkta bu partinin genel başkanı oluyor.

Parti tüzüğünde Cumhuriyet ilkesi, liberalizm ve demokrasi yazılı. Parti esas olarak Mustafa Kemal’in aynı anda hem Cumhurbaşkanı hem CHP lideri olmasına, yani tarafsız Cumhurbaşkanı olmamasına tepki olarak ortaya çıkıyor.

En ilginci, Amasya Tamimi ile Kurtuluş Savaşı’nı başlatan beş kişilik kumandan kadrosunun Mustafa Kemal Paşa hariç tüm üyeleri, Terakkiperver Fırkası’nın kurucu ve liderleri arasında yer alıyor. (Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Refet Bele ve Ali Fuat Cebesoy.)

Bu parti, önümüzdeki birkaç gün boyunca anlatacağımız olayların sonunda fazla uzun ömür olamadan Haziran 1925’te kapatılıyor. Kurucusu bu komutanlar bir yıl sonra 1926’da izmir Suikasti davasında idamla yargılanıyor.