Sudan’da çatışmalar sürüyor: 180 ölü, 1.800 yaralı

Sudan’ın son üç gündür yaşadıklarını şu kelimelerle anlatabiliriz: Patlamalar, silahlı çatışmalar ve havaya yükselen gri dumanlar. Kanın gövdeyi götürdüğü çatışmalarda Birleşmiş Milletler’in (BM) açıklamasına göre şimdiye kadar 180’den fazla kişi yaşamını yitirdi, 1,800 kişi ise yaralandı.

Başta Sudan’ın başkenti Hartum olmak üzere ülkenin dört bir yanındaki bölgelerde Sudan ordusu ve paramiliter Hızlı Destek Güçleri (RSF) örgütü karşı karşıya geldi. Sudan’ın eski lideri Ömer El Beşir’i indirmek için 2019’da işbirliği yapan ülkenin fiilen devlet başkanı General Albulfettah El Burhan ile ‘Hemedti’ olarak da bilinen RSF’in lideri Muhammed Hamdan Dagalo’yu karşı karşıya getiren ise farklı ideolojilere sahip olmaları değil, tamamen iktidar savaşı.

El Beşir’i indirdikten sonra ülkeyi kimin yöneteceğine dair bir bilinmezliğe düşen ülkede önce Askeri Geçiş Konseyi kurulmuş, uluslararası arenadan tepkiler yükselince de bunun yerine sivillerin de söz sahibi olduğu Egemen Konsey getirilmişti. Ancak El Burhan 2021’de yaptığı darbe ile iktidarı ele geçirdi ve ülkenin deneyimlediği bu kısacık demokrasi denemesi rayından çıktı.

Dagalo’nun çatışma çıkarma isteği de aslında 100 bin kişilik RSF’nin orduya katılmasının istenmesi, Dagalo böyle bir karara karşı çıkarak ordu içinde hâlâ demokrasi karşıtı kişilerin olduğunu belirtiyor. Çatışmaların önceki günlerinde BM gıda programı çalışanı 3 kişi de dahil olmak üzere 59 kişi hayatını kaybetmişti. Peki çatışmaların üçüncü gününde neler oldu, hep beraber göz atalım:

RSF ‘isyancı güç’ ilan edildi

Çatışmalar sırasında Sudan Maden Bakanı Muhammed Beşir’in Hartum’daki evine 2 roket düştü. Bu roketlerden dolayı bakanın ailesinden 2 kişi öldü, 2’si koruma olmak üzere 3 kişi de yaralandı. Beşir ise olaydan yara almadan kurtuldu.

Resmi televizyon kanallarında pazar günü kesilen yayınlar yeniden başladı. Televizyondan verilen haberlerde RSF’ye ait birçok karargahın ordunun eline geçtiği aktarıldı. Ayrıca yaşanan yayın kesintisinin de ‘RSF’nin televizyon yayınına müdahale edemeyince kanalın altyapısını tahrip etmeye çalıştığını’ iddia etti. 

Sudan Dışişleri Bakanlığı, El Burhan’ın aldığı karar doğrultusunda RSF’nin feshedilmesine ve devlete karşı ‘isyancı güç’ ilan edilmesine karar verildi. El Burhan ayrıca Dagolo’yu ‘darbe girişimi yapmak’ ve ‘devlete karşı ayaklanmak’ ile suçladı.

Dagalo’dan uluslararası topluluğa ‘müdahale edin’ çağrısı

Uluslararası birlikler ve ülkeler çatışmaları durdurma çağrılarına devam etti. Bu kapsamda Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Musa Faki Muhammed, ‘tarafları ateşkese davet etmek’ amacıyla Sudan’a gideceğini duyurdu. Afrika Birliği Komisyonu, dün yaptığı açıklamada Sudan’a dışarıdan yapılacak herhangi bir müdahaleye şiddetle karşı çıkmış, bunun ülkedeki durumu daha karmaşık hale getireceğini savunmuştu.

Dagalo ise Afrika Birliği ile aynı fikirde olmadığını gösterdi. Sosyal medya hesabından paylaşım yapan RSF lideri, uluslararası topluluğa çağrıda bulunarak, “Ordu masum insanlara karşı acımasız bir kampanya yürütüyor, onları MiG uçaklarıyla bombalıyor. Uluslararası topluluk, sivilleri bombalayan radikal İslamcı El Burhan’a müdahale etmelidir” dedi. “Biz kimseye saldırmadık” vurgusunda bulunan Dagalo, şu anda yürütülen çatışmaların ‘demokrasinin bedeli’ olduğunu söyledi ve ‘demokratik ilerlemeyi sağlamak için mücadele ettiklerini’ ifade etti.

Muhammed’e ek olarak Doğu Afrika bloku Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD) de Kenya, Güney Sudan ve Cibuti liderlerini arabuluculuk faaliyetinde bulunmaları için Sudan’a göndereceğini açıkladı. Heyetin ne zaman yola çıkacağı ise henüz bilinmiyor.

Sudan’da iç savaşa doğru: 59 ölü, 595 yaralı

Sudan neden önemli?

Yüzölçümü bakımından Afrika’nın üçüncü büyük ülkesi olan Sudan, 45 milyondan fazla nüfusuyla Mısır’ın hemen güneyinde stratejik bir noktada yer alıyor. Arap Birliği üyesi olan Sudan, son yıllarda Rusya ile Batı arasındaki güç mücadelesinde kritik bir nokta haline de geldi.

Rus paralı asker örgütü Wagner, Sudan ordusunu desteklemek için ülkeye ekipler gönderdi. Ayrıca orada büyük bir altın madeni işletiyor. Kremlin, Rus savaş gemilerinin Kızıldeniz kıyı şeridindeki limanlara yanaşması için de Sudan’a baskı uyguluyor.

Ayrıca Wagner’in son yıllarda Dagolo ile de yakın ilişkiler kurduğu biliniyor. 2022 yılının başlarında, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bir gün sonra Dagolo Moskova’ya giderek RSF’nin Wagner ile ilişkisinde yeni bir aşama kaydetmişti. Tabii bu ilişki akıllara ‘Wagner bu çatışmalarda rol oynuyor mu?’ sorusunu getirse de henüz buna net yanıt verilebilecek bir kanıt yok.

Sudan’ın Türkiye için de önemi büyük. Daha 3 ay önce Sanayi Bakanlığı’na bağlı KOSGEB finansmanıyla 18 Türk firması, tohum, traktör ve tarım aletleri konusunda El Cezire’de işletme ve alan incelemelerinde bulundu. Bu kapsamda TakyaKa Genel Sekreteri Mahmut Şahin, bölgede ayçiçeği ve tohumunun üretimiyle ilgili anlaşmalar yaptıklarını ve yine aynı bölgeye kurdukları traktör fabrikasının haziran ayında üretime geçmeyi planladığını aktarmıştı.