Çin’den beklenen telefon geldi: Şi ve Zelenski görüştü

Çin, geçen yıl 24 Şubat’ta Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan savaşta arabulucu olmak amacıyla son zamanlarda birtakım adımlar atıyor. Bu adımların ilkini 20 Mart’ta savaş başladıktan sonra ilk kez Rusya’ya giderek göstermişti. Çin lideri Şi Cinping, Rusya ziyareti sırasında Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile de telefon görüşmesi yapabileceğini dile getirmişti. O günden bu yana Şi’nin ne zaman Zelenski’yi arayacağı merak konusu haline gelmişti.

Sonunda beklenen görüşme geldi. Çin devlet televizyonu CCTV’nin aktardığına göre, telefon görüşmesinde Şi, Zelenski’ye Çin’in Ukrayna’ya özel temsilciler göndereceğini söyledi. Şi’nin ayrıca ‘barış görüşmelerini teşvik etmeye odaklanacağına ve en kısa süre içinde ateşkesin sağlanması için çaba göstermeye devam edeceğini’ söyleyerek, bir kez daha arabuluculuk görevine hazır olduğunu vurguladı.

Ukrayna krizini Çin’in çıkarmadığını söyleyen Şi, biraz da Batılı ülkelere taş atarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) daimi üyesi ve sorumluluk sahibi bir ülke olarak yangına körükle gitmeyeceğini söyledi. Savaşı kendi çıkarlarına alet etmeyeceğini belirten Şi, halihazırda devam eden krize seyirci kalamayacağını da sözlerine ekledi. Batı, Rusya’ya karşı uyguladığı bir dizi yaptırımlarla ilişkilerini bitirme noktasına getirdi. Bununla birlikte Batı ülkeleri, Ukrayna’ya silah sevkiyatlarına devam ediyor.

Çin’in Ukrayna’ya göndereceği heyetin başkanı olacak Avrasya İşleri Temsilcisi Li Hui, 2009’dan 2019’a kadar Moskova büyükelçiliğini yapmıştı. Çin, Li’nin Putin’e aşina olan bir isim olarak ikna ediciliğinin yüksek olduğuna inanıyor.

Zelenski de görüşme sonrası sosyal medyada yaptığı paylaşımda Şi ile konuşmasının ‘uzun ve anlamlı’ olduğunu dile getirdi. Ukrayna lideri, bu görüşmeye ek olarak Ukrayna’nın Çin’e büyükelçi atamasının Beijing ile ikili ilişkilerin gelişmesine ‘güçlü bir ivme kazandıracağına’ inandığını söyledi.

I had a long and meaningful phone call with 🇨🇳 President Xi Jinping. I believe that this call, as well as the appointment of Ukraine's ambassador to China, will give a powerful impetus to the development of our bilateral relations.

— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) April 26, 2023

Rusya tarafından da Çin’in arabuluculuk girişimleri olumlu karşılık buldu. Barış görüşmelerinin yürütülememesinden Ukrayna’yı sorumlu tutan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, müzakerelere açık olduğunu söyledi. Ukrayna, müzakereler için Rusya’nın işgal ettiği topraklardan çekilmesini şart koyuyor. Ancak Rusya tarafı bu talebi reddediyor.

Çin, Ukrayna savaşı başladığından beri yaşananlar için ‘işgal’ ya da ‘savaş’ sözcüklerini kullanmak yerine ‘kriz’ demeyi tercih ediyor. Bunun son örneği de Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva’nın Çin ziyaretinde yayımlanan ortak bildiride görüldü. Ayrıca Şi bu zamana kadar Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile gerek Şanghay İş Örgütü (ŞİÖ) ve Astana gibi zirveler gerekse telefon görüşmeleri ile birçok kez görüşmesine rağmen Zelenski ile bir kez bile görüşmemişti.

Batı temkinli yaklaşıyor

Batı ise Çin’in bu arabuluculuk girişimlerine karşı temkinli yaklaşıyor. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, Şi ve Zelenski arasındaki görüşmeyi hoş karşıladıklarını söylemekle beraber, barışın ancak Ukrayna halkı onay verdiği müddetçe destekleyeceklerini söyledi.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in Sözcüsü Eric Mamer de bunun ‘geç kalmış önemli bir görüşme’ olduğunu ifade ederek, Çin’in Ukrayna meselesinin çözümü için elini taşın altına koyması gerektiğini vurguladı.

Öte yandan Çin son dönemlerde sadece Ukrayna meselesinde değil, İran ve Suudi Arabistan ilişkilerinin normalleşmesinde de arabuluculuk görevini üstlendi. Bu sayede 2016’dan beri ilişkileri kopuk olan İran ve Suudi Arabistan karşılıklı olarak büyükelçilikleri açmaya başladı. Son olarak İran, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz’i ülkelerine davet etmişti.