Askıya alınan petrol ihracatının faturası kabarıyor

Kuzey Irak Kürt Bölgesi’nde yayın yapan Rudaw adlı televizyon kanalına göre petrol ihracatının askıya alınmasının taraflara faturası hızlı şekilde büyüyor.  Edinilen bilgiye göre ihracatın askıya alınması Irak ve Kürdistan Bölgesi’ne yaklaşık 1 milyar dolara zarara mal oldu. Erbil ile Bağdat petrol üretimi ve satışı konusunda anlaşsa da Türkiye ile ilgili kısmı henüz netlik kazanmadığı için ihracata yeniden başlanamadı.

İhracat 25 Mart’ta durdurulmuştu

Türkiye, Irak’ın başvurusu üzerine Kürdistan Bölgesi’ndeki petrol sahalarından Ceyhan limanına günde 450 bin varil petrolün pompalanmasıyla ilgili Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası’na bağlı Tahkim Mahkemesi’nin kararının ardından 25 Mart’ta petrol ihracatını durdurmuştu.

Davada Irak, Türkiye’yi 2014-2018 yılları arasında Kürdistan Bölgesi’nden Bağdat’ın rızası olmadan petrol ihraç etmesine izin vererek 1973 tarihli boru hattı anlaşmasını ihlal etmekle suçlamış, Türkiye ise Irak’ın Irak-Türkiye Boru Hattı (ITP) anlaşmasına uymadığını belirterek karşı taraftan tazminat istemişti. Tahkim mahkemesi, bazı talepler konusunda Bağdat’ı bazılarında ise Türkiye’yi haklı bulmuştu.

Kuzey Irak petrolü kararı ortaya çıktı; Enerji Bakanlığı halkı yanılttı, Türkiye Irak’a 1,5 milyar dolar tazminat ödemeye mahkum olmuş

Tahkim, Kürdistan Bölgesi’nin Irak’ın meşru bir birimi olduğu gerekçesiyle Türkiye’nin bölge hükümetinin talebi üzerine petrolün nakli ve depolanması konusunda hata yapmadığına karar vermişti. Ancak bölge yönetiminin, yalnızca Irak’ın ulusal petrol şirketi SOMO’nun onayı olmadan petrolün gemilere yüklenmesi konusunda ihlalde bulunduğu kaydedilmişti.

Mahkeme ayrıca, Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin satışlardan kar elde etme ve bunları hükümet harcamalarında kullanma hakkı olduğuna, indirimli petrol fiyatından kaynaklanan gelir kaybının yüzde 50’sinin Irak hükümetine ait olması gerektiğine karar vermişti.

Norveçli petrol şirketi DNO, Türk şirketi Genel Energy, merkezi Kanada’da bulunan Forza Petroleum, Gulf Keystone, ABD Dallas merkezli HKN Energy isimli şirketler, üretimi ya durdurduklarını ya da azalttıklarını, yeni yatırım kararlarını da gözden geçireceklerini açıkladı.

 Taraflar anlaştı

İki tarafı da olumsuz etkileyen gelişmelerin ardından Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi ile Irak 4 Nisan’da petrol ihracatının yeniden başlatılması için geçici bir anlaşma imzaladı. Anlaşma uyarınca SOMO’da Kürdistan Bölgesi’nden temsilci yer alacak, uluslararası firmalar ve alıcılarla yeni sözleşmeler imzalanacak, Kürdistan ham petrolünün resmi satış fiyatları SOMO’nunki ile fiyatlandırılacak, petrol gelirleri de Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin kontrolü altındaki Irak Merkez Bankası’ndaki bir hesapta toplanacak.

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, yaptığı açıklamada,SOMO’nun Kürdistan Bölgesi’nden petrol alan taraflarla yeniden masaya oturacağını belirtti. Sudani, petrol ihracatının yeniden başlaması konusunda sadece teknik konuların kaldığını ifade ederek, Türkiye hükümetine ihracatın yeniden başlaması için yazı gönderileceğini belirtmişti.

Ancak Reuters’a konuşan kaynaklar, Türkiye’nin ödemesi istenen 1,5 milyar dolarlık tazminat meselesi çözülmeden Irak’a yanıt vermeye yanaşmadığını aktarmıştı. Kaynaklar, Türkiye’nin ayrıca petrol ihracatını başlatmadan önce 2018’den bu yana petrol akışıyla ilgili ikinci bir tahkim davasını sonuçlandırmak istediğini kaydetti. Adlarının açıklanmasını istemeyen Türk kaynaklar ise sorunun çözümü için su silahının da gündeme gelebileceğini belirterek şunları söylüyorlar:

“Türk tarafı bu gibi sorunların mahkeme değil siyaset yoluyla çözümlenmesinden yana. Irak tahkim kararının uygulanması için bastırırsa, Türkiye’de aşağıya bıraktığı suyu azaltarak gözdağı verebilir. Irak tarafının hem bu nedenle hem de faturanın hızla kabarması nedeniyle fazla uzun olmayan bir süre sonra uzlaşmaya yanaşacağını düşünüyoruz.”

Kürt petrolünde kavga şimdilik bitti