ŞİÖ bugün toplanıyor: Putin, Wagner isyanından sonra ilk kez uluslararası bir zirveye katılacak

Rusya ve Çin tarafından kurulan ve doğunun NATO’su olarak kabul edilen uluslararası güvenlik birliği Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi (ŞİÖ) için liderler internet üzerinden bir araya gelecek. Bu yılki etkinliğe, birliğe 2017 yılında üye olan Hindistan ev sahipliği yapıyor.

Örgütün şu ana kadar yaptığı zirvelerde güvenlik ve ekonomik işbirliğinin derinleştirilmesi, terörizm ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele, iklim değişikliğiyle mücadele ve Taliban’ın 2021’de yönetimi ele geçirmesinin ardından Afganistan’daki duruma odaklanılmıştı. Analistlere göre geçen ay Hindistan’da bir araya gelen dışişleri bakanlarının konuşmalarında Rusya’nın Ukrayna’yı işgali neredeyse hiç konuşulmadı ancak gelişmekte olan ülkelerin gıda ve yakıt güvenliği konusunda yaşadıkları ve yaşayabilecekleri sorunlar örgüt içinde de endişe kaynağı olmaya devam ediyor.

Örgütte Rusya’nın etkisinin derin olduğu dört Orta Asya ülkesi Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan yer alıyor. Zirveye ayrıca geçen yılki toplantıda tam üyelik için memorandum imzalayan İran’ın da katılması bekleniyor. Ukrayna işgalinde Rusya’nın yakın müttefiki olan ve yakında birliğe tam üye olması beklenen Belarus da zirveye davet edildi.

Putin için yeni bir fırsat

Bu zirve, Batı’ya, kendisini izole etmekte başarısız olduğunu göstermeye kararlı olan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için de her zamankinden daha büyük bir önem taşıyor. Wilson Center Güney Asya Enstitüsü Direktörü Michael Kugelman AP’ye yaptığı açıklamada, “Bu ŞİÖ zirvesi, Putin’in gücünü ve güvenilirliğini göstermek için küresel çapta sahip olduğu az sayıdaki fırsattan biri” dedi.

Birliğe üye ülkelerden hiçbiri şimdiye kadar Batı’ya uyarak Rusya’yı kınama hamlesinde bulunmadı, aksine çekimser kalmayı tercih etti. Çin, Rusya ve Ukrayna arasında arabuluculuk yapması için en üst düzey diplomatını Rusya ve Zelenski’ye gönderirken, Hindistan da çatışmanın barışçıl yollarla çözülmesi konusunda birçok kez çağrıda bulunmuştu.

Zirvenin Putin için bir diğer önemi ise Wagner’in şefi Yevgeni Prigojin’in isyanının ardından kontrolü kaybetmediğini göstermesi için de bir fırsat olması. Brookings Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı Tanvi Madan, “Putin ortaklarına hâlâ kontrolün kendisinde olduğuna dair güvence vermeyi isteyecek ve hükümetini hedef alan meydan okumaların başının ezildiğine dair hiçbir şüphe bırakmak istemeyecektir” dedi.

İki hafta önce ABD’deydi, şimdi Rusya ve Çin’le görüşüyor

Hindistan, geçen yıl Özbekistan’da yüz yüze yapılan zirvenin bu yıl internet üzerinden yapılacağını mayıs ayında duyurmuştu. Ancak Modi’nin ABD Başkanı Joe Biden tarafından görkemli bir şekilde ağırlanmasından sadece iki hafta sonra hem Putin hem de Çin lideri Şi Cinping ile bir araya gelmesi ABD tarafından nasıl karşılanacak merak konusu. Kugelman Modi’nin bu eylem için çok erken davrandığı görüşünde.

Savaş boyunca Moskova ile ilişkilerini sağlam tutan Hindistan, rekor miktarda Rus petrolü aldı ve savunma ihtiyaçlarının yüzde 60’ında da Moskova’ya bağımlı. ABD ve müttefikleri ise Çin’in yükselişine karşı denge unsuru olarak gördükleri Hindistan’a daha yakın bir tutum sergiliyor. RAND Corporation’da Hint-Pasifik analisti olan Derek Grossman, “Hindistan aynı anda herkesle görüşüp ilişki kurduğu bir politika uyguluyor” dedi. Grossman CNN’e yaptığı açıklamada, “Hindistan ŞİÖ’nün geri kalanından ayrı bir noktada ama bundan biraz olsun rahatsızlık duyduğunu düşünmüyorum. Çünkü dış politikası ‘herkesle dost ol, kimseyle düşman olma’ şeklinde. Hiç seslerini yükselttiklerini görmedim” dedi.

Gözlemciler, Yeni Delhi’nin zirvede kendi çıkarlarını güvence altına almaya çalışacağını söylüyor. Buna göre Keşmir’in Pakistan’a bağlanması için eylemlerde bulunan isyancıları silahlandırdığını ve eğittiğini iddia ettiği Pakistan’a yönelik ‘sınır ötesi terörizm’ vurgusunda bulunması bekleniyor. Öte yandan zirveye Pakistan da katılacak.

Şi konuşma yapacak

Çin Dışişleri Bakanlığı, Şi’nin konuşmasını video konferans aracılığıyla yapacağını bildirdi. Uzmanlar, Şi’den gelecek açık bir destek göstergesinin önemli olacağını belirtiyor.

AB’nin petrol ithalatı da dahil olmak üzere Rus ticaretine getirdiği ambargoya Rusya’nın onca ay direnç gösterebilmesinin sebebi Çin’in Rus kaynaklarını satın almaya devam etmesiydi. Dolayısıyla Çin, ABD dolarına alternatif bir çıkış kapısı sunarak Kremlin’e can simidi oldu.

Ukrayna, Kiev yakınlarında İkinci Dünya Savaşı’ndan kalma İngiliz savaş uçakları buldu