Cumhurbaşkanı Erdoğan, Şimşek’e ‘sen sadece vitrinde kal’ diyor
Merkez’den bir adım daha: KKM için özel bankalara da döviz sağlayacak
Merkez Bankası, özel bankalara gönderdiği yazıda kur korumalı mevduat dönüşleri için ihtiyaç duyacakları dövizin doğrudan karşılanacağını, böylece döviz likiditesi yönetimine destek olunacağını belirtti.
Daha önce KKM dönüşleri için sadece kamu bankalarına destek olan Merkez Bankası, artık özel bankalara da doğrudan döviz satacak. Merkez Bankası (TCMB), kur korumalı mevduat (KKM) dönüşleri için sadece kamu bankalarına değil özel bankalara da ihtiyaç duyduğu dövizi doğrudan sağlama kararı aldı. TCMB ihtiyaç duyacağı dövizi doğrudan alabilmesini sağlayan değişiklikleri içeren yazıyı bankalara gönderdi. TCMB’nin “bankalara TL karşılığında doğrudan döviz satılması” başlıklı yazısında sürecin işleyiş esaslarına ilişkin ayrıntılar yer aldı.
Yazıda, KKM hesap sahiplerinin vade sonunda döviz talep etmeleri halinde döviz piyasasında likidite ihtiyacı oluşabildiğine dikkat çekilerek, “Bu kapsamda bankaların vade sonunda ihtiyaç duyacakları döviz likiditesinin piyasa koşulları çerçevesinde Merkez Bankası’nca doğrudan karşılanabilmesine ve bankaların döviz likiditesi yönetimine destek olunmasına karar verilmiştir” denildi. Yazıda sürece ilişkin saat, minimum işlem tutarı, döviz piyasasında işlem yapmaya yetkili tüm bankaların katılabileceği, komisyon alınmayacağı, teminat ve limit aranmayacağı bilgileri de yer aldı. Reuters önceki gün yayınladığı haberde kaynaklar TCMB’nin düzenlemesinin kısa sürede yapılacağın belirtmişti.
Protokol iptal edilecek, kur için rezerv kullanılmayacak
Aynı haberde kaynaklar, TL’yi savunmak için kamu bankaları aracılığı ile rezerv satışına da olanak sağlayan Hazine protokolünün iptal edileceğini de belirtmişlerdi. Protokolün iptal edildiğine ilişkin resmi bir açıklama henüz yapılmadı. Kaynaklar pozitife geçen TCMB rezervlerinin kur seviyesi belirlemek için “kullanılmayacağına” dikkat çekti. TCMB konuya ilişkin yorum yapmadı.
TCMB’nin net uluslararası rezervleri kur seviyesi belirleme amaçlı rezerv satışlarına son verilmesiyle 23 Haziran ile sona eren haftada 8.7 milyar dolar ile veri tarihinin en büyük artışını kaydederek 9.2 milyar dolara yükseldi.
Net rezervler 2 Haziran’da -5.7 milyar dolara inerek 2002 yılında başlayan veri serisinin en düşük değerini almasından bu yana geçen üç haftada 14.9 milyar dolar toparlandı.
Ancak zaten yoğun dönüşleri olan kur korumalı mevduatın yarattığı döviz talebi resmi tatil sonrasındaki bu hafta daha da yoğunlaşmasıyla birlikte bu süreç döviz likidite ihtiyacını da beraberinde getirmiş oldu.
Reuters’a bilgi veren üst düzey bir yetkili, “protokol kaldırılacak” derken diğer kaynak “KKM kaynaklı döviz likiditesi ihtiyacı şeffaf şekilde özel bankalar dahil edilerek karşılanacak… Rezerv kur seviyesi için kullanılmayacak” dedi.
TCMB dün KKM dönüşleri nedeniyle piyasada oluşan döviz likidite ihtiyacının karşılanması için kamu bankaları üzerinden işlemcilerin hesaplamalarına göre 2.3 milyar dolara yakın döviz satışı yapmıştı. Üst düzey bir yetkili dün gün ortasında yapılan satışı 1 milyar dolar olarak belirlerken işlemciler tutarın daha sonra arttığını da söylediler.
Kamu kontrollü yapıdan kademeli uzaklaşılıyor
TCMB geçen bir yılda devreye aldığı önlemlerle ihracatçıların satmak zorunda olduğu dövizleri rezervine kattığı için yılda 100 milyar dolara yakın rezerv elde edebiliyor. Seçimler öncesi bu tutarın tamamı, hatta bazen daha fazlası TL’nin değerine etki edecek şekilde piyasaya satılıyordu.
TCMB’nin ihracat haricinde turizm sektörünün kendi isteği ile bozdurduğu döviz tutarı, yabancıların konut ve vatandaşlık edinimi kaynaklı düzenli rezerv gelirleri ve yabancı ülkelerden sağladığı swap ve mevduatları da bulunuyor. Bankacıların hesaplamalarına göre piyasaya döviz satışı yapılmayan her işlem gününde bankanın net döviz pozisyonu 1 ila 1.5 milyar dolar artıyor.
TL’nin seçim öncesi olması gerekenden daha değerli kalmasını sağlayan bu süreçte ihracat vb. gelirler, TCMB rezervlerin kendisi satılarak sağlanmıştı. Seçim sonrası ise bu süreç sona erdi.
Bir bankanın döviz masası işlemcisi, “Düne kadar özel bankalar KKM veya başka bir nedenden ihtiyacını kamu bankası aracılığı ile alıyordu. Bundan sonra doğrudan TCMB’den alacağı için daha şeffaf bir yapı bekliyoruz. Dün 4 milyar dolar, bu hafta 13 belki 15 milyar dolar, takip eden her hafta ise 10 milyar dolar civarında KKM itfası olacak. KKM ciddi bir döviz talebi oluşturmuş durumda” dedi.
Bir başka işlemci ise “BOTAŞ’a resmi olarak döviz satışı sıfır açıklanıyor ama mümkün değil. Bundan sonra döviz sadece kamu bankası aracılığı arka kapıdan sağlanmayacaksa en azından gerçekte piyasada ne olduğunu görebilmiş olacağız” diye konuştu. Bankacı kademeli geçişlerin ardından sürecin sonunda TCMB’nin döviz piyasasından tam anlamıyla çekilmesi gerekli olduğunu da söyledi.
KKM hesaplarında yeni zirve
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) haftalık bülteninde yer alan bilgilere göre, KKM hesapları 2 trilyon 628,3 milyar TL’den 2 trilyon 719,6 milyar TL’ye çıktı. Aynı haftada krediler 9 trilyon 687,6 milyar TL’den 9 trilyon 899,1 milyar TL’ye, mevduat 11 trilyon 263 milyar TL’den 11 trilyon 526,9 milyar TL’ye yükseldi. Tüketici kredileri 1 trilyon 373,7 milyar TL’den 1 trilyon 381,2 milyar TL’ye, bireysel kredi kartları 740 milyar TL’den 764,3 milyar TL’ye çıktı. Takipteki alacaklar 166,7 milyar TL’den 167,8 milyar TL’ye yükseldi.
Oyunlar ve Bulmacalar