KKM’nin bütçeye yükünü Merkez Bankası karşılayacak

Hazine’nin kur korumalı mevduat (KKM) uygulamasındaki yükünü artık Merkez Bankası üstlenecek. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan torba kanun teklifinde, eski Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin “çağın buluşu” olarak adlandırdığı KKM uygulamasının bütçe üzerindeki yükünü kaldırmaya yönelik teklif dikkat çekti. Teklifte KKM’de Hazine desteği uygulamasının Merkez Bankası’na devri öngörüldü. Ayrıca KKM uygulamasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi yetkisinin de Merkez Bankası’na devredilmesi teklifi yer aldı.

Merkez’den bir adım daha: KKM için özel bankalara da döviz sağlayacak

Merkez Bankası’ndan avans kullanımı yasaklanmıştı

Ekonomistler, torba yasadaki düzenlemenin 2001’den sonra Türkiye’de de yasaklanan Hazine’nin, Merkez Bankası’ndan kısa vadeli avans kullanımı uygulamasına benzediğini belirterek şunları söylüyorlar:

‘Ondan önce Hazine parasız kaldığı ya da ödeme yapamadığı zaman Merkez Bankası’ndan kısa kısa vadeli avans kullanırdı. Bütçenin yüzde 15’i kadar avans kullanımı Türkiye’de krizden çıkış için hazırlanan programın devreye girmesinden sonra yasaklandı. Doğrudan enflasyon yaratan bir uygulamaydı. Hükümet kanunun arkasından dolanarak faturayı Merkez Bankası’nın ödemesini istiyor ve böylelikle bütçe açığı da gerçek rakamın altında görünecek.’

KKM’de yeni rekor: 19 haftadaki artış 1 trilyon lirayı geçti

Ekonomist Prof. Dr. Fatih Özatay da sosyal medyadan paylaştığı tweet’te “Rasyonel (akla uygun) politikalara dönüşten kastedilen buysa, yandık” dedi ve şu ifadelere yer verdi:

‘Rasyonel (akla uygun)’ politikalara dönüşten kastedilen buysa, yandık.
Bütçe açığının bir kısmının TCMB’ce finanse edilmesi demek bu.
Bu yolun sonu bütçe açığının TCMB kredileri ile finansmanına çıkar ki 2001’de yapılan yasa değişikliğiyle yasaklanmıştı.
Umarım doğru değildir. https://t.co/7FrgPCia7Z

— Fatih Özatay (@OzatayFatih) July 5, 2023

Ekonomist Uğur Gürses de, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in kamuoyunda çokça konuşulan ‘sınırlı bağımsızlığını’ ima ederek sosyal medya mesajında şu görüşlere yer verdi:

Bu hakikaten çok rasyonel olmuş @memetsimsek.
KKM kaynaklı bütçe açığını doğrudan Merkez Bankası matbaasına gönderme fikri siz sorulmuş muydu? https://t.co/ydrLA0ZNmH

— Uğur Gürses 🌞 (@ugurses) July 5, 2023

Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı ve ekonomist Kerim Rota de uygulamayı şu tweetle eleştirdi:

Elinizi korkak alıştırmasaydınız.
Hazine tahvillerinin geri ödemesini de TCMB yapsın, bütçe fazlasına koşalım. https://t.co/q0yqz6gXwA

— Kerim Rota (@kerimrota) July 5, 2023

 

Hazine’nin borçlanma ihtiyacı azalacak

Bankacılık sistemindeki KKM’nin  yaklaşık yüzde 80’inin döviz dönüşümlü, yüzde yüzde 20’sinin ise TL cinsinden olduğu hesaplanıyor. Bugüne kadar KKM maliyetinin önemli bölümünü üstlenen Merkez Bankası son düzenlemeyle yükün yüzde 100’ünü üstleniyor. KKM’de kur farkını Hazine üstlendiğinde Merkez Bankası bilançosunda kamu mevduatı azalıyor, bankaların mevduatı artıyordu. Banka bilançosunda Merkez Bankası hesabı ile mevduatı artarken Hazine de bu maliyeti bütçe gideri olarak yazdığı için borçlanma ihtiyacı da artış gösteriyordu. Hazine bu düzenleme sayesinde daha az borçlanacak ancak  Merkez Bankası bu maliyetleri üstleneceği için gideri artacak ve  karı azalacak. Bu durumda da Hazine’nin, en büyük hissedarı olduğu Merkez Bankası’ndan aldığı temettü miktarı da düşecek.