Seçimden sonra ekonomiyi neler bekliyor? Fatih Özatay’a göre bir faiz artışı daha lazım
Merkez Bankası'nın döviz biriktirmeye başlaması ve yarınki faiz artırımının beklentilerin altında olacağına ilişkin endişeler TL'ye kan kaybettiriyor. Dün dolar 27,23 TL'yi, euro ise 30,66 TL'yi gördü.
Döviz kurlarında seçim sonrası hızlanan artış bir sürelik aranın ardından son iki günde yeniden başladı. Dolar dün yüzde 2’den fazla artarak 27,23 TL’yi görürken, euro ise 30,66 TL’ye ulaştı. Böylece dolar kurunda seçimin ilk turu sonrasındaki yaklaşık iki aylık süredeki artış oranı yüzde 40’a yaklaştı. Altının gramı ise doların değer artması nedeniyle rekor kırarak 1,703 TL’ye ulaştı.
Seçim sonrası arka kapı satışlarından vazgeçen Merkez Bankası faiz artırmaya ve rezerv biriktirmeye başladı. Yaz aylarında turizm kaynaklı döviz girişinde artış olmasına, faiz artışlarının devam edeceğine ilişkin mesajlara ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Suudi Arabistan ve Körfez turundan olumlu haberler gelmesine rağmen Merkez Bankası’nın ‘rezerv biriktirme hamlesi’ ve yarın yapılacak faiz artımının piyasanın beklentisinin altında olma ihtimali dövizde tırmanışı beraberinde getirdi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara’ya göre turizm kaynaklı döviz girişlerinin güçlü olduğu bir dönemde döviz kurunun hâlâ artmaya devam etmesinin temel nedeni TCMB’nin net döviz işlemlerinin alım yönünde olması.
Prof. Dr. Kara, TCMB’nin ihracatçılardan gelen dövizin önemli bölümünü almaya devam ettiğini, dolayısıyla TCMB’nin nette piyasaya alım yönlü müdahale ettiğini, son 1 ay içinde net rezerv pozisyonunun 20 milyar dolara yakın iyileştiğini dile getirdi.
“Bu hızda rezerv biriktirmek risk primindeki düşüşü desteklese de kur üzerindeki baskıları artırarak enflasyonu kronik hale getirme potansiyeli taşıyor” uyarısında bulunan Kara, “TCMB’nin ihracatçılardan döviz alımını azaltmasında fayda var” diye konuştu. Bu arada ay sonunda Hazine’nin 6 milyar dolara yakın dış borç geri dönüşü olmasının da döviz talebine katkı yapabileceğine öne sürülüyor.
Döviz kurlarındaki dünkü aşırı oynaklığın arka planında Merkez Bankası’nın yarın y apacağı para kurulu toplantısına ilişkin olarak iktidara yakın Hürriyet gazetesinin köşe yazarı Abdülkadir Selvi’nin yazdığı yazıda faiz oranı telaffuz etmesi de rol oynuyor. Selvi önceki gün Merkez Bankası’nın faizi piyasa beklentisi olan yüzde 20’ye değil yüzde 16,5-17 aralığına yükselteceğini öne sürdü.
Yazıyı Selvi’nin yazmış olması, pek çok yorumcu tarafından ‘Merkez Bankası piyasaları sözlü yönlendirme işini iktidara yakın kalemler aracılığıyla yapıyor’ şeklinde değerlendirildi.
Reuters’ın dünkü piyasa haberinde de, kurdaki yükselişte “TCMB’nin perşembe günü açıklayacağı faiz kararının piyasa beklentilerini karşılamaktan uzak kalabileceğine yönelik endişelerin” etkili olduğuna işaret edildi
Habere göre, işlemciler TCMB’nin kademeli faiz artışlarının hızının başta yüzde 60’a doğru ilerleyen enflasyon olmak üzere ekonomideki sorunlarla mücadele etmek için yetersiz kalabileceği endişesinin TL’deki kayıpta rol oynadığını söylediler.
İşlemcilere göre eskiden kur yükselişlerini döviz satışlarıyla durdurmayı amaçlayan kamunun bugün benzer bir adım atmaması da yükselişi hızlandıran bir başka neden oldu.
Bankacılar faiz artışının piyasa beklentisi olan 500 baz puan yerine 150-200 baz puan olacağına yönelik haberlerin, kademeli politikalara yönelik zaten var olan soru işaretlerini artırarak TL’ye değer kaybı olarak yansıdığını söylediler.
Bir bankanın döviz masası işlemcisi, “TCMB’nin faiz artışlarının piyasa beklentilerinin de altında kalacağına ilişkin haberler TL’deki değer kaybını tetikliyor. Kademeli faiz artışları zaten zorlu bir yoldu ancak piyasada artışların yetersiz kalabileceği endişesi artık daha belirgin fiyatlara yansımaya başladı… Kamu tarafından kurdaki yükselişi durdurmayı amaçlayan bir döviz satışı da görmüyoruz tüm bunlar TL’de yeni bir değer kaybı getiriyor” dedi.
Bloomberg’e konuşan işlemcilerse Merkez Bankası’nın faiz arttırımı yapacağı toplantı öncesi son dönemde, kamu bankalarının kuru dizginlemek için dolar satmayı bıraktığını belirtti.
TL’nin hızlı değer kayba asgari ücrete yapılan zammın bir kısmını cebe girmeden aldı götürdü. Finansal piyasalar uzmanı İris Cibre, asgari ücretin 28 günde 59 dolar eridiğini belirterek sosyal medya mesajında şunları dile getirdi:
Asgari ücret açıklandığı gün 483 USD iken bugün, yani tam 28 günde 59 USD değer kaybederek, cebe girmeden 424 USD’a indi
Zam görmeden önce 360 USD dı, kur artışı ile beraber tüm fiyatlara ve sonra vergilere zamla beraber asgari ücretlinin geçim iyileştirmesi bugün için 17% oldu,… pic.twitter.com/LwnpIloPYu
— İris Cibre 🐦 (@iriscibre) July 18, 2023