Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın kızı Feyza Erbaş, azalan alım gücüne dikkat çekmek üç çocuğunun fotoğrafının üzerine gezdiği ülkeleri yazarak paylaşmıştı. Fotoğraf ülke genelinde büyük yankı uyandırırken, biz de bu süreçte 9 ana kalem üzerinde 2010, 2018 ve 2023 yılları arasında değişen ekonomik koşulları araştırdık.
Feyza Erbaş’ın paylaşımında en büyük çocuğu için ‘Bu kız 13 ülke gezdi’ deniyordu. O çocuğun 12-13 yaşında, yani 2010 doğumlu olduğunu varsaydık. Ailenin ortanca çocuğu salgın dönemine denk geldiği için anne babası ve ablasıyla sadece 2 kez yurt dışı seyahat yapabilmişti. Erbaş’ın ‘Fasulyem’ dediği en küçük çocuğu ise Euro’nun 30 liraya yükselmesi yüzünden yurt dışı seyahate ve uçaklara ancak uzaktan bakabiliyordu.
Gerçekten de geçmişte ‘orta sınıf’ denebilecek insanlar, hatta gençler yurt dışına sık sık olmasa da seyahate gidebiliyordu. Bugünün döviz kurlarıyla artık en ufak seyahat bile büyük bir lüks. Kendisi İngilizce öğretmenliği yapan, eşinin ne iş yaptığını öğrenemediğimiz Feyza Erbaş, aslında tipik bir yaşam standardını kaybeden orta sınıf örneği sergiliyor; yani bu konuda yalnız değil, Türkiye’de çok sayıda insan Erbaş ve ailesi gibi artan döviz kurları ve enflasyon yüzünden yaşam standardını kaybetti.
Biz de 10Haber’de, bu kaybolan yaşam standardını rakamlara dökmek istedik. 13 yıllık dönemde karşımıza çıkan tablo şöyle:
19 katlık asgari ücret artışa rağmen dolar yakalanamadı
2010’da 1.45 TL olan dolar kuru 2018’e kadar olan süreçte yüzde 154 artarak 3.68 TL’ye çıkarken, 2010’dan 2023’e kadar olan süreçte ise dolardaki artış oranı yüzde 1759 olarak gerçekleşerek 26,96 TL’ye geldi.
2010 ile 2018 yılları arasında Euro’daki artış oranı ise yüzde 124 olarak gerçekleşirken, 18 yıllık dönemde ise artış yüzde 1381 oldu.
2010’da 576.57 TL olan asgari ücret 2018’e kadar yüzde 99.7 artarak 1.603,12 TL’ye geldi. Asgari ücret açısından bakıldığında 2010 yılı ile 2023 yılı arasında asgari ücrette artış oranın yüzde 1877 olarak gerçekleştiği görülüyor.
Yani kağıt üzerinde asgari ücret döviz kurlarından daha fazla artmış durumda ama bu artış bundan 13 yıl önce geliri asgari ücretin üzerinde olan ve ‘orta sınıf’ olarak nitelenen gruplar için iyi değil aksine kötü bir haber. Çünkü ekonomik sorunlar aslında toplumun en altındakilerden çok tam da ortadakileri vuruyor, eskinin orta sınıflarını asgari ücret düzeyine yaklaştırıyor.
Bu fotoğrafa bakıp saydıran sosyal vatandaş, sana bir çift sözüm var
Yüzde 20’nin altında kaldı
Öte yandan, asgari ücretteki oransal artış bile aslında yanıltıcı. Bir işçinin bugün aldığı asgari ücretin dolar karşılığı 2010 yılının gerisinde. 2010’da 532 dolar olan asgari ücret 2018’de yüzde 33 azalarak 356 dolara gelirken, temmuz ayında yapılan yüzde 34’lük asgari ücret zammıyla 423 dolara çıktı. Ancak bu artışa rağmen 2010 yılı ücretinin yine yüzde 20 altında kaldı.
Benzin 5 yılda 5 kat arttı
Orta sınıf olmanın göstergelerinden biri otomobil sahibi olmak. Otomobil sahipliğinde düşüş yok ama bu aracı kullanmak giderek bir ‘lüks’e dönüşmekte.
Yükselen benzin fiyatları son zamanlarda yerli turizme darbe vuran etkenler arasına girdi. 2010’da 3,68 TL olan benzinin litre fiyatı 8 yılda yüzde 71 artarken, 2018 ve 2023 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde bu artış yüzde 440 oldu. 13 yıllık dönemdeki artış ise yüzde 825 olarak gerçekleşti.
Pasaport 13 yılda 15 kat zamlandı
Zamlardan pasaport ücretleri de nasibini aldı. 2010’da 310 TL olan pasaport ücretleri 8 yıllık dönemde yüzde 111.6 artarak 656,10 TL’ye geldi. 13 yıllık dönemde pasaport harç ücretlerine yapılan zam ise yüzde 1495’ü buldu. Yurtdışı harç pulu ücretleri de önemli artışların yaşandığı kalemlerden oldu. 2018’de 15 TL olan harç pulu ücretleri geçen sürede 9 kat artarak 2023 yılında 150 TL’ye çıktı.
2010 Yılı Fiyatları
Dolar Kuru 1,45590 TL
Euro Kuru 2,02710
Gram Altın 60-65 TL
Ekmek Fiyatı 0.40 TL
Asgari Ücret 576.57 TL
Yoksulluk Sınırı 2.826 TL
Açlık Sınırı 867,80 TL
1 Litre Benzin 3,68
Pasaport harç Ücreti 310 TL
2018 Yılı Fiyatları
Dolar Kuru 3,68 TL
Euro Kuru 4,54570 TL
Gram Altın 217.20 TL
Ekmek Fiyatı 1.5 TL
Asgari Ücret 1.603,12 TL
Yoksulluk Sınırı 6.328 TL
Açlık Sınırı 1.714,35 TL
1 Litre Benzin 6,3 TL
10 Yıllık Pasaport Harcı 656,10 TL
2023 Yılı Fiyatları
Dolar Kuru 26,96 TL
Euro Kuru 30,03 TL
Gram Altın 30,03 TL
Ekmek Fiyatı 8 TL
Asgari Ücret 11 bin 402 TL
Yoksulluk Sınırı 33.788,80 TL
Açlık Sınırı 10 bin 373 TL
1 Litre Benzin 34,03 TL
10 Yıllık Pasaport Harcı 4 bin 943 TL
Vicdansızlığın bu kadarı! Vize dolandırıcıları depremzedeleri de hedef almış
Oyunlar ve Bulmacalar