Sudan’da etnik şiddet artıyor: Burhan savaşın başından beri ilk kez yurt dışına çıktı

Mısır devlet medyasının bildirdiğine göre Sudan’ın fiili lideri General Abdülfettah El Burhan, salı günü Mısır’a geldi. Burhan’ın Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi tarafından havaalanında karşılandığı bildirildi. İki liderin Sudan’daki çatışmayı ‘Sudan devletinin egemenliğini ve bütünlüğünü’ koruyacak şekilde sona erdirme çabalarını ele aldıkları belirtildi. Bununla birlikte ülkede aylardır devam eden çatışmalarla ilgili detaylı bir açıklama yapılmadı.

Savaş başladığından beri ilk kez yurt dışına çıkan Burhan’ın bir sonraki durağının Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad olması bekleniyor.

Sudan, Burhan liderliğindeki ordu ile General Muhammed Hamdan Dagalo öncülüğündeki paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasında baş gösteren gerilimin başta başkent Hartum olmak üzere ülkenin çeşitli bölgelerinde çatışmalara dönüşmesiyle nisan ortalarında kaosun hakim olduğu bir ülke haline geldi.

RSF’in başkentin büyük bir kısmını kontrol ettiği biliniyor. Ne var ki aylardır süren çatışmalarda iki taraf da ne Hartum’u ne de ülkenin diğer kilit bölgelerinde tam kontrolü sağlayamadı. Burhan, Mısır medyasına yaptığı açıklamalarda RSF’yi Sudan’da iktidarı ele geçirmek için savaş başlatmakla suçlayarak, “Savaş suçuna varan iğrenç suçlar işleyen isyancı gruplar tarafından başlatılan bu yıkıcı savaşla karşı karşıyayız” dedi.

Burhan ayrıca ordunun çatışmayı sona erdirmeye ve ‘adil, özgür seçimler’ gerçekleşene kadar bir geçiş dönemi oluşturmaya çalıştığını aktardı. Burhan sözlerine, “Dünyadan bu savaşa objektif ve doğru bir pencereden bakmasını istiyoruz” diyerek devam etti.

Birleşmiş Milletler Göçmenlik Dairesi’ne göre 4.6 milyondan fazla Sudanlı yerinden edildi. Bunların 3.6 milyondan fazlası Sudan içinde daha güvenli bölgelere kaçarken, 1 milyondan fazlası da komşu ülkelere kaçtı. Mısır’a kaçanların sayısı da 285 bini geçti. Mısır’ın Sudan ordusu ve üst düzey generalleri ile uzun zamandır yakın bağlara sahip. Sisi, temmuz ayında Sudan’ın komşularının da katıldığı bir toplantıya ev sahipliği yaparak ateşkes planını açıklamıştı. ABD ve Suudi Arabistan’ın aracılık ettiği ateşkesler şimdiye kadar hep başarısızlıkla sonuçlandı.

Uluslararası Kriz Grubu Afrika Başkanı Murithi Mutiga, bu yazın başlarında Washington Post’a verdiği demeçte, “Her iki tarafın lideri de bunu hayatları için savaştıkları bir şey olarak görüyor. Diplomasiyi zorlaştıran da bu. Devletin çökme riski yüksek, cihatçıların ülkeye sızma riski de var. Somali’yle paralellik taşıyor” demişti.

Etnik şiddet yine baş gösterdi, toplu tecavüz olayları arttı

Hartum sakinlerinin çoğu susuz ve elektrik bir halde yaşamlarını sürdürmeye çalışıyor. Ülkenin sağlık sistemi ise neredeyse çökmüş durumda. İşin en sıkıntılı tarafı ise Darfur’da RSF ve müttefiki olan Arap milislerin etnik Afrikalı toplulukları hedef alması.

RSF’nin kökeni, 20 yıl önce Batı Darfur bölgesinde Arap olmayan etnik gruplara karşı soykırım yapan Cancavid’e dayanıyor. Grubun savaş başladığından beri eski günlerini hatırlayarak ona göre davrandığı görülüyor. Zira aktivistler şimdiye kadar onlarca cinsel saldırı ve toplu tecavüz olaylarını doğruladı ve bu tür saldırıların gerçek sayısının şimdiye kadar belgelenenden daha fazla olmasından korkuluyor.

Ülkenin Kadın ve Çocuklara Yönelik Şiddetle Mücadele biriminin başında bulunan Sulima İskah The Guardian’a verdiği demeçte, “Acımasızca, tamamen aşağılama ve insan onurunu zedelemekten ibaret. Bazen de stratejilerinin bir parçası oluyor. İnsanların evlerini boşaltmalarını sağlamak için kadınları tecavüzle tehdit ediyorlar” diyor.

Aktivistlere ve yerel medyaya göre çatışmalar bu ayın başlarında Güney Darfur eyaletinin başkenti Nyala’da yoğunlaştı ve her iki taraf da nüfusun yoğun olduğu bölgelerde ağır silahlar kullandı. Aktivist Adem Musa, Nyala’nın el-Sekka el-Hadid mahallesine 22 Ağustos’ta yapılan bombardımanda aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu en az 39 sivilin öldüğü bildirildi.

BM’nin İnsani Yardım Yöneticisi Martin Griffiths, Sudan’ın artan insani ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı olmak için acil durum fonuna 20 milyon dolar daha ekleneceğini söyledi. Griffith X’ten yaptığı açıklamada bu yıl Sudan’a fondan toplam 60 milyon dolar tahsis edildiğini bildirdi.

As humanitarian needs soar in #Sudan with critically low funding, I've approved an additional $20M from @UNCERF.

This brings our total CERF allocation to Sudan this year to $60M.

Civilians need life-saving assistance now; humanitarians need access and funding to deliver it. pic.twitter.com/apdNF6HxMr

— Martin Griffiths (@UNReliefChief) August 29, 2023