Taliban’ın bayram günü: Çin, Afganistan’a büyükelçi atayan ilk ülke oldu

Çin’in Afganistan’a yolladığı Büyükelçi Zhao Sheng’in arabası, polis konvoyu eşliğinde Afganistan’ın Başkanlık Sarayı’na geldi. Üniformalı askerler tarafından karşılanan Zhao, aralarında Molla Muhammed Hasan Akhund ve Dışişleri Bakanı Emir Han Muttaki’nin de bulunduğu üst düzey Taliban yetkilileriyle görüştü.

Taliban’ın Afganistan’ı ele geçirmesinden bu yana ilk kez bir büyükelçi böyle gösterişli bir protokolle karşılandı. ABD ve NATO’nun 20 yıl boyunca varlık gösterdiği Afganistan’dan çekilmesine yol açan Taliban hakimiyetinin ardından hiçbir ülke Taliban’ı Afganistan’ın meşru yöneticisi olarak tanımadı. Ülkenin Birleşmiş Milletler’deki koltuğunda hâlâ Eşref Gani liderliğindeki Batı destekli eski hükümet oturuyor.

Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin de dahil olmak üzere Afganistan’da sadece birkaç ülkenin diplomatik temsilciliği bulunuyor. Çin ve Afganistan özellikle ticari alanda daha yakın ilişkiler kurma konusunda açık davranıyor. Çin henüz Taliban’ı resmi olarak tanımadı ancak Taliban’ın iktidara gelmesinden bu yana ülkeye yeni büyükelçi atayan ilk ülke oldu. Daha önce Çin’in Afganistan’daki diplomatik faaliyetlerini maslahatgüzar Zhao Haihan yürütüyordu.

Asya Toplulukları Politika Enstitüsü Güney Asya Girişimleri Direktörü Farwa Aamer, Çin’in bu hareketini BBC International’a, “Çin, kendisini bölgedeki etkili bir aktör olarak konumlandırmayı amaçlıyor. Özellikle de birçok Batılı ülkenin Taliban’la ilişki kurmakta hâlâ tereddüt ettiği bir dönemde bu, olası bir diplomatik güç gösterisi” sözleriyle değerlendirdi.

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Mart 2022’de Kabil’e sürpriz bir gezi düzenleyerek yeni rejimi ziyaret eden ilk yabancı yetkililerden biri olmuştu. O dönemde Muttaki, Çin’den gelen ziyaretçileri ‘Afganistan’ın kabul ettiği en önemli üst düzey heyet’ olarak tanıtmıştı.

O zamandan beri de Beijing, Afganistan’ın Kuşak ve Yol Girişimi’ne katılması için çeşitli teşviklerde bulundu ve dondurulmuş ulusal mal varlıklarının Taliban’a iade edilmesini desteklediğini göstermişti. Taliban’ın iktidara gelişinin ikinci yıldönümünden kısa bir süre sonra Çin büyükelçiliği maslahatgüzarı Zhao Haihan, Afganistan’daki gidişat hakkında sadece olumlu yorumlar yapmıştı.

Zhao, Global Times gazetesine verdiği bir demeçte, Taliban’dan ‘Afgan geçici hükümeti’ olarak bahsederek, ‘hükümetin ulusal barışın yeniden inşasını ve bağımsız kalkınmayı teşvik etmeye kararlı olduğunu, aktif olarak dış ticarete ve işbirliğine katıldığını, ekonomik kalkınma, yolsuzluğun ortadan kaldırılması, uyuşturucu yasağı, insanların geçim kaynaklarının iyileştirilmesi ve sosyal güvenlik gibi alanlarda birtakım önlemler aldığını ve belli başlı sonuçlar elde ettiğini’ söylemişti.

Muttaki, Zhao’yu karşıladıktan sonra iki ülkenin özel bağları olduğunu belirterek, yeni büyükelçinin gelmesinin ‘önemli bir mesaj verdiğini’ belirtti. Taliban’ın baş sözcüsü Zabihullah Mücahid, AP’ye verdiği demeçte yeni büyükelçilerin güven mektuplarını ülkenin başındaki kişiye sunmalarının bir gelenek olduğunu söyleyerek, “Bu ayrıca diğer ülkelere de ileriye dönük adım atmaları ve hükümetimiz ile iletişime geçmeleri için bir işarettir. İyi etkileşimlerle iyi illişkiler kurmalıyız. Böylelikle önümüzde duran ya da gelecekte karşımıza çıkabilecek tüm sorunları çözebiliriz” dedi.

Taliban’dan bir yasak daha: Kadınların milli parka gitmeleri ‘gereklilik değilmiş’