Ukrayna ve Polonya arasında çatlak: Silah tedariki durduruluyor

Rusya’nın Ukrayna işgalinden beri Kiev’in en sadık destekçileri arasında yer alan Polonya, Kiev’e silah tedarik eden ülkeler arasında da yer alıyor. Ayrıca savaştan kaçan bir milyon Ukraynalı da yine Polonya’da ikamet ediyor. Ne var ki Morawievki, çarşamba günü ilişkilerin kökten değişmek üzere olduğunun sinyallerini verdi. İki ülke arasındaki tansiyonu yükselten konu Ukrayna tahılı oldu. Anlaşmazlığı anlamak için olayın başına şöyle kısaca bir göz atalım:

Savaşın başında Ukrayna’dan büyük miktarda tahıl ve gıda kara yoluyla Doğu ve Orta Avrupa ülkelerine gönderilmeye başladı. Bu ürünler özellikle Polonya, Macaristan, Romanya, Slovakya ile Bulgaristan piyasalarına girmeye başladı. Ne var ki Ukrayna tahılının fiyatının daha uygun olması, söz konusu ülkelerdeki çiftçileri rahatsız etti.

Bunun üzerine Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, çiftçilerin kaygılarını gidermek için ürünlerin transit geçişine izin verilmesi halinde çiftçilere ilave destek sağlanması ve Ukrayna’dan gelebilecek bazı ürünlere kısıtlama getirilmesini kapsayan bir plan hazırladı. Bu plan 2 Mayıs’tan itibaren uygulanmaya başladı, böylelikle Ukrayna buğdayı, mısırı, kolzası ve ayçiçeğinin bu beş ülkede satılmaması yönünde geçici tedbirler alındı.

Ancak tedbirlerin 16 Eylül’de sona ermesi ve AB’nin de süreyi uzatmaması sonucu dananın kuyruğu koptu: Polonya, Macaristan ve Slovakya kendi yasaklarını uygulayacaklarını duyurdu. Bunun üzerine Ukrayna’dan da bir hamle geldi söz konusu üç ülkeyi Dünya Ticaret Örgütü’ne şikayet edeceği açıklandı. Morawiecki, konu uluslararası arenaya taşınırsa daha çok Ukrayna ürününün yasaklılar listesine gireceği uyarısında bulundu. Ayrıca Ukrayna’nın Varşova’daki büyükelçisi Polonya’nın Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’ndaki konuşmasında Kiev’in tahıl ihracatı için kara yollarını korumak için çalıştığını ancak diğer ülkelerin ‘siyasi tiyatrosunun’ sadece Rusya’ya yardımcı olduğunu sözlerine ekledi. Bunun üzerine Polonya’dan gerçekten de Rusya’nın işine yarayacak bir hamle geldi.

Seçimler de yaklaşıyor

Çarşamba günü bir muhabirin tahıl ihracatı konusundaki anlaşmazlığa rağmen Varşova’nın Kiev’i silahlarla desteklemeye devam edip etmeyeceğine sorusuna Morawievki, “Artık Ukrayna’ya silah transfer etmiyoruz çünkü Polonya’yı artık daha modern silahlarla donatmaya başlattık” dedi. Polonya, şimdiye kadar Ukrayna’ya Sovyet döneminden kalma silahları tedarik ediyordu.

Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ise, “Boğulmakta olan bir adam eline geçen her şeye tutunur ya, Ukrayna da öyle… Boğulmakta olan bir adam son derece tehlikelidir ve sizi de dibe çekebilir” dedi. Zelenski’nin Duda ile yapacağı görüşme de iptal edildi. Polonya 15 Ekim’deki parlamento seçimlerine hazırlanıyor. Dolayısıyla muhafazakâr Hukuk ve Adalet Partisi, kırsal bölgelerdeki güçlü desteğini kaybetmemek zorunda. Morawiecki, “Bizim için çiftçilerimizin çıkarları en önemli şeydir” sözlerini de dile getirdi.

Tahıl bir sorun olsa da mülteci meselesi de başka bir sorun. Morawiecki’nin aşırı sağcı Konfederasyon Partisi’ndeki rakipleri, seçmenlerin mülteci nefretinden faydalanarak oy kapma peşinde. Geçen ay yapılan bir kamuoyu anketinde Ukrayna’dan mülteci gelmesine olumlu bakan Polonyalıların oranının yüzde 91’den yüzde 69’a düştüğü görüldü. Bunun sebebinin ise ‘mültecilerin ev fiyatlarını yükseltmesi’ ve ‘iş konusunda Polonyalılara rakip çıkması’ gösterildi.

BM üyeleri, Ukrayna savaşı konusunda farklı düşüncelere sahip