Şimşek’in Chatham House kuralına takılan sözü: ‘Batı’dan izole olmayacağız’
Hazine Bakanı Mehmet Şimşek, New York'ta ABD iş dünyasına 'Türkiye'nin jeopolitik izolasyona girmesine izin vermeyeceğiz' demiş. Yani AB ile, NATO ile, Avrupa Konseyi ile ilişkiler devam edecek.
Hafta başında Türkiye’den New York’a iki uçak kalktı.
Uçaklardan biri A330…
Cumhurbaşkanlığının 2 numaralı Airbus uçağı…
İçinde iş insanları ve gazeteciler var.
Külliyenin daveti ile New York”a gişeden gazeteciler bu uçakta.
Öteki ise B 777…
Türk Hava Yolları’nın tarifeli Boeing uçağı…
Onda da gazeteciler var.
Birinci uçaktaki gazetecilerin işi kolay…
Not tutmak, haber atlatma çabası gereksiz… Dolayısıyla haber atlama korkusu da yok.
Tek işleri Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uçaktaki konuşmasını aktarmak.
O da İletişim Başkanlığınca onaylanan “Copycat” tek metin olduğu için stressiz, keyifli bir New York seyahati olacak…
İçinde olmak istemeyeceğim ikinci uçaktaki gazeteciler
İkinci uçak ise…
İşte o uçakta olmak istemezdim.
Çünkü o uçakta öyle gazeteciler var ki…
Bindiğiniz andan itibaren rahat huzur yok…
Ya haber atlatacaksınız…
Veya biri sizi atlatacak.
Hele hele toplantıya New York’tan katılan biri daha var ki…
Oray Eğin…
CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu’nun seçim öncesi ABD ziyareti sırasında “Kayıp 8 saat” haberi ile, davetli olarak giden gazetecilere o geziyi zehir etmişti.
O hınzır gazeteci finans devinin tepesinde neler yazdı?
New York gezisinin en önemli konusu hiç kuşkusuz yeni Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, dünyanın en büyük finans şirketlerinden Goldman Sachs’ın ünlü binasının tepesinde dünyanın önde gelen yatırımcı şirketlerinin temsilcileri ile yaptığı toplantı idi.
Bu toplantı ile ilgili en renkli ve kimsenin aklına gelmeyen ayrıntıları Oray Eğin’in Haber Türk’teki yazısından öğrendim.
Bu arada Haber Türk yöneticilerinden bir ricam var. Oray Eğin’in, Nagehan Alçı’nın, Nihal Bengisu Karaca’nın yazılarını hep merakla okurdum. Ama artık ana ekranda yazarlar olarak göstermiyorlar ve o nedenle bazı yazılarını kaçırıyorum.
Mesela Nagehan Alçı harika bir iş yapmış ve sel felaketine uğrayan Libya’ya gitmiş. İki gün sonra öğrendim.
Hepsinden rica ettim, sağ olsunlar, yayınlanan yazılarının linklerini bana WhatsApp’la gönderiyorlar.
En kritik toplantıya katılan gazeteciler
Haklıyım.. O uçakta olmak istemezdim.
Nedenlerini de anlatayım…
(*) Hürriyet’ten Sedat Ergin var. Onun dosyalara hakimiyeti, benim için hiç bir şey ifade etmeyen bir cümlenin arkasındaki şifreleri çözme kabiliyeti ve Anglo-Sakson gazetecilik ciddiyeti ile rekabet etmem katiyen mümkün değil.
(*) Ekonomi gazetesinden Vahap Munyar…Onun gazetecilik ciddiyeti iş dünyasının önde gelen isimleriyle kurduğu sağlam ilişki, iş insanlarının ona güvendikleri için söyledikleri şeyler…Bütün bunlarla rekabet edebilmem katiyen mümkün değil.
Nitekim oradan bile çok güzel bir piyasa haberi vermeyi başardı. Birazdan ondan alıp size de aktaracağım.
(*) Sabah”tan Dilek Güngör: Gazetecilik kabiliyeti artı iktidara en yakın gazetede çalışmanın avantajı ve ilişkilerini katarsanız…Onunla da rekabet etmem katiyen mümkün değil. Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Elon Musk’la görüşmesini ilk veren gazeteci o olmuş.
(*) Posta’dan Hakan Çelik…Hem A 330 kadrosunda olması, hem de böyle toplantılarda A777 yolcusu olması avantajı kuvvetli.
(*) Bloomberg HT’den Açıl Sezen de varmış…Onu tanımıyorum ama eminim o kadroya girmek için yeterli referansı vardır.
B777 gazetecisinden atlatma e-bebek haberi
Şimdi geleyim B 777 yolcu listesinden Vahap Munyar ‘ın yazısında okuduğum ilginç habere…
Bu haberi Vahap Munyar’ın yazısından ve Ünlü&Co”nun Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Ünlü’nün ağzından aynen aktarıyorum:
“Son dönemlerde ilk defa halka arz döneminde yabancıların alım yaptıkları işlem e-bebek oldu. Halka arz edilen hisselerin yüzde 5.25’i Esad Capital, yüzde 5.25’ini de Franklin Templeton Investment aldı…”
Türk yatırımcısının ve yabancıların bu e-bebek merakını bir ekonomist bana mutlaka anlatmalı.
Chatham House kuralları Cipriani’de geçersiz olunca
Sedat, Vahap ve Oray’ın yazılarından okuduğumuza göre bu toplantıda “Chatham House kuralları” geçerli olmuş.
O kuralların özeti şöyle:
“Konuşmacıların sözlerini birebir tırnak içinde yansıtmayın. Burada konuşulanları yazılarınızda yayınlarınızda genel olarak değerlendirebilirsiniz.”
Tabii ki bir gazetecinin ağzının tadını kaçıracak bir kural.
Ama katılan gazeteciler kaliteli ve işini bilen insanlarsa, onların yazdıklarından tırnak içinde verilen cümleleri de aşağı yukarı çıkarabiliyorsunuz.
Buna bir de toplantıya katılan iş insanlarıyla konuşmanızıda öğrendiklerinizi ekleyin.
Mesela yine Oray’ın yazısından öğrendiğimize göre toplantıya katılan iş insanlarının çoğu orada verilen vegan yemekleri yemeyip, sonrasında ünlü İtilyan restoranı Cipriani’ye gitmişler.
Tabi ki buralarda Chatham House kuralları unutuluyor…
Akbank’ın 75. yıl gecesinde işinsanları ‘Chatham’sız Şimşek kulislerini almıştı
Bana gelince
Direk katılanlarla konuşmadım ama Çarşamba akşamı Akbank’ın 75’inci kuruluş yıldönümü davetinde iş dünyasının İstanbul’da kalan bazı mensuplarının tek konusu bu toplantıydı.
Onlar neler konuşulduğunu öğrenmişler tabii.
Ben de ne olup bittiğiniz New York’taki toplantıya katılan gazetecilerin yazdıkları ve İstanbu’da “Chatham free” açık bilgilere sahip işinsanlarından öğrendim.
Açık kaynak ve ikinci el gazeteciliği benimki…
Ama bu gazeteciliğin de bir avantajı var… Chatham House kuralları ayağınıza bağ olmuyor.
B777 ekibinin üzerinde birleştiği üç konu
Gazeteci arkadaşlarımız Memet Şimşek’in ekonomik kararlar konusundaki sözlerini ve anlamlarını yazdılar.
Şu üç konuda aşağı yukarı aynı yorumu yaptılar.
(*) Nebati bakanın “Ortodoks” tartışmalı politikası kesinlikle bitti ve tersine döndü.
(*) Faiz politikasından geri dönüş yok.
(*) Cumhurbaşkanın bu kararların arkasında.
Bunları öğrenmek için New York”a gitmek gerekmiyordu.
Chatham House kuralları en çok bu bölümde işlemiş
Asıl merakım Sedat Ergin’in yazısında gördüğüm bazı kavramların ne anlama geldiğini.
Chatham House kuralları galiba asıl onlarla ilgili konularda iyi çalışmış ve perdeleme yapmıştı.
Veya…
Veya o konuları ne dinleyiciler sormaya, ne de Mehmet Şimşek cevaplamaya cesaret etti.
Sedat Ergin’in yazısından ‘tırnak içinde’ ipuçları
Bunun ilk ipucunu Sedat Ergin’in, Mehmet Şimşek’in daha önce Türkiye’de yaptığı bir konuşmadan aktardığı bölümdü.
O konuşmada Chatham House kuralları söz konusu olmadığı için Sedat bunu tırnak içinde, yani direk bakanın ağzından aktarıyordu:
“Önümüzdeki dönemde şeffaflık, tutarlılık, öngörülebilirlik ve uluslararası normlara uygunluk temel ilkelerimiz olacaktır. Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır. Kurala dayalı, öngörülebilir bir Türkiye ekonomisi, özlenen refaha ulaşmamızda anahtar olacaktır.”
Tırnak içinde verilmeyen dört kavramın şifreleri
Bu hatırlatmadan anladığım, Şimşek içerde de bu 4 kavramı telaffuz etti.
(*) BİR: “Şeffaflık” Yani “Merak etmeyin”ekonomiye ait rakamlar bundan böyle TÜİK tarzı değil, şeffaf ve gerçek olacaktır…
Mı demek acaba…
(*) İKİ “Tutarlılık”, Yani “Merak etmeyin” içerde başka dışarda başka, yukarda başka aşağıda başka konuşmayacağız…
Mı demek acaba…
(*) ÜÇ “Öngörülebilirlik”; Yani “Merak etmeyin” yatırım yaparsanız, yarın uygulama ve kanunlarla yatırdığınız paranın kuşa dönmesinden endişe etmeyeceksiniz.
Mİ demek acaba…
(*) DÖRT VE EN ÖNEMLİSİ: “Uluslararası normlara uygunluk…Yani “Merak etmeyin” yargı sistemimiz uluslararası normlarda çalışacaktır.
MI acaba…
Cumhurbaşkanı’nın Kavala ve Demirtaş cevabı
Ama önce “Hangi konularda” uluslararası normlara uymayı vadediyoruz ona bir bakalım…
Sadece ekonomi mi kastediliyor yoksa özgürlükler, adalet, İnsan Hakları da bu kavrama dahil mi…
Bakın New York’ta Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sorulan sorulardan biri Osman Kavala, Selahattin Demirtaş ve Gezi davaları tutuklu ve hükümlüleri ile ilgiliydi.
Bir şey dikkatimi çekti.
Cumhurbaşkanı bu sorulara sinirlendi ama cevap verirken sinirlendi, ama “Bu yargının kararı” dedi.
Sorun burada düğümleniyor zaten. Nasıl bir yargı…
Uluslararası normlara göre çalışan mı…
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararlarını hiç dikkate almayan yargı mı…
Şimşek’in konuşmasında en dikkatimi çeken kavram: Jeopolitik izolasyon
Şimdi geliyorum New York toplantısı ile ilgili en kritik konuya.
Kulağıma toplantının bir anında geçen şu kavram takıldı:
“Jeopolitik izolasyon…”
Galiba arkasından şöyle bir devamı da olmuş o cümlenin:
Türkiye’nin jeopolitik izolasyonuna izin vermeyeceğiz…
Yani jeopolitik açıdan tecrit edilmesine…
Chatham House kuralları, bu kavramın hangi cümle içinde ve nasıl bir çerçevede söylendiğini, tırnak içinde vermemize izin vermiyor.
Cipriani’de bile telaffuz edilmeyen bir cümle: Batı’dan tecrite izin yok
Ne Cipriani Restoranına gidenler, ne İstanbul’da konuştukları tanıdıkları orada söylenen cümleyi tam olarak telaffuz etmiyor.
Şimşek mealen şunları söylemiş: NATO, Avrupa Konseyi gibi kuruluşlar global sistemin unsurlarıdır. Türkiye bu global sistemde kalarak ekonomisini geliştirmiştir.
Dolayısıyla bu sistemden izole edilmesine izin verilmeyecek…
Tekrarlayayım.
Bu cümlelerin hiç birini tırnak içinde vermiyorum, çünkü kimsenin ağzından tırnak içinde alamadım. Yani bakanın söylediğini tahmin ettiğim cümleler olarak okuyun.
Açık kaynak ve ikinci el gazetecisi olarak bunu soru cümlelerle açabilirim.
Bu cümle ile acaba Türkiye’nin “Batı İttifakı” içindeki bağlılıklarından vazgeçmeyeceği, NATO, Avrupa Birliği perspektif ve Avrupa Konseyi içinde kalacağı konusunda bir temenni olarak yorumlanabilir mi…
Batı’dan tecrit edilmeye izin verilmeyecek mi?
Eğer böyleyse önemli.
Çünkü Cumhurbaşkanı Erdoğan New York’a gitmeden ve gittikten sonra iki çok önemli cümle kullandı:
“Biz de Avrupa Birliği ile ilişkimizi bitiririz.”
“Batı’ya ne kadar güveniyorsam, Putin’e de o kadar güveniyorum…”
Bu cümleler ben dahil bir çok insanın kafasını karıştırdı.
O nedenle Mehmet Şimşek’in kullandığı “Jeopolitik izolasyon” kavramına çok takıldım.
İnşallah gidişat benim bu yazımdaki aşırı iyimserliği biraz da olsun destekler niteliktedir.
Demek ki iyi gazeteciler uçağa binince gazetecilik güzel günlerine dönüyormuş
Benim New York’tan “Dış kapının mandalı” olarak aktarabileceğim “Chatham House Free” notlarım ve izlenimlerim bunlar.
Son sözüm de şu:
Mehmet Şimşekin toplantısına katılan gazetecilerin bir ortak görüş de şuydu.
Toplantıyı düzenleyen TAİK (Türk Amerikan İş Konseyi) Başkanı Mehmet Ali Yalçındağ başarılı bir iş çıkarmıştı.
Sonuç:
İyi ve özgür gazeteciler uçağa girdiği zaman gazetecilik güzel günlerine dönüyor.
Dolayısıyla ben de yazımda İstanbul gecelerine dönebilirim.
Oyunlar ve Bulmacalar