İtalya’da feshedilmiş tahtın varisine sessiz veda
Katolik Kilisesi'nin lideri Papa Francis, LGBTİQ+ Katoliklerin gündemde olduğu kurul toplantısı öncesinde 'eşcinsel birliktelikleri kutsamanın yolları olabileceğini' söyleyerek, kendisinden kilisenin eşcinsellikle ilgili öğretisini onaylamasını isteyen beş muhafazakâr kardinale meydan okudu.
Papa Francis’in beş kardinalden ‘dubia’ denilen beş soruluk bir metin almasının ardından 11 Temmuz’da kardinallere yazdığı mektup yayınlandı. Avrupa, Asya, Afrika ve Amerika’da görev yapan muhafazakâr papazlardan oluşan beş kardinal, Francis’e yolladıkları mektupta kilisenin eşcinseller, kadınların dini görevlere atanması, papanın yetkileri ve diğer konulardaki öğretiler konusunda bir açıklık getirmesi konusunda ruhani lidere meydan okudu.
Kardinaller sorularını ve verilen cevabı LGBTİQ+ Katolikler ve bu Katoliklerin kilisedeki yerinin gündemde olduğu üç haftalık büyük kurul toplantısının başlamasından iki gün önce yayınladı. Mektubu imzalayanlar, Aziz İkinci John Paul ve Papa 16’ıncı Benedict tarafından atanan kardinaller kuşağından gelen ve Francis’in politikalarının en sert eleştirmenlerinden bazılarıydı.
Bu kişiler arasında bir zamanlar Vatikan tarihçiliği yapan Alman Walter Brandmueller, Francis’in Vatikan Yüksek Mahkemesi’nin başına getirdiği ABD’li Raymond Burke, Guadalajara’nın emekli başpiskoposu Meksikalı Juan Sandoval, Vatikan’ın litürji ofisinin emekli başkanı Gineli Robert Sarah ve Hong Kong’un emekli başpiskoposu Joseph Zen bulunuyor.
Francis kardinallere verdiği yanıtta eşcinsel evliliklerin kutsal evlilikle karıştırılmamak kaidesiyle kutsanmasının yollarının bulunabileceğini söyledi. Katolik Kilisesi, evliliğin kadın ve erkek arasında ‘çözülemez bir bağ’ olduğuna inanıyor. Bu nedenle de eşcinsel evliliğe yıllardır karşı çıkıyor. Ne var ki Francis, eşcinsel çiftlere heteroseksüel çiftlerle eşit hak tanıyan medeni kanunu desteklediğini ara sıra da olsa ifade ediyor. Avrupa’nın bazı bölgelerinde Katolik rahipler, Vatikan’ın itirazlarına rağmen eşcinsel çiftleri kutsuyor.
Francis’in kamuoyuna yansıyan son mektubu, Vatikan’ın mevcut resmi tutumunda değişikliğe işaret eden son örnek oldu. İnanç Doktrini Cemaati, 2021 yılında yayınladığı bir notta, kilisenin eşcinsel birliktelikleri kutsayamayacağını vurgulamış, buna sebep olarak ‘Tanrı’nın günahı kutsayamayacağını’ göstermişti. Francis ise yeni mektubunda, evliliğin bir erkek ve kadın arasında olduğunu bir kez daha dile getirse de ‘papazların hayırseverliğinin’ sabır ve anlayış gerektirdiğini ve rahiplerin ‘inkarcı, reddedici ve dışlayışı’ yargıçlar haline gelemeyeceğini söylüyor.
“Bu nedenledir ki papazlar bir ya da birden fazla insan tarafından talep edilen ve evlilik konseptini yanlış bir şekilde aktarmayan kutsama biçimlerinin olup olmadığı konusunda sağduyulu davranmalıdır” ifadelerinin yazılı olduğu mektupta, “Çünkü birisi kutsanmayı istediğinde Tanrı’dan yardım ister, daha iyi bir yaşam için yakarır, daha iyi yaşamak için babaya duyduğu güveni ifade eder” sözlerine de yer verildi.
Nesnel olarak ‘ahlaki açıdan kabul edilemez’ durumlar olduğunu belirten Papa, yine de ‘papazların hayırseverliğinin insanlara, içinde bulundukları durumdan tam olarak sorumlu tutulamayacak günahkârlar olarak muamele edilmesini gerektirdiğini’ söyledi. Francis, piskoposlukların bunu birer norm ya da protokol haline getirmesinin ille de gerekli olmadığını ve konunun vaka bazında ele alınabileceğini belirterek, ‘kilisenin normların ötesindeki kanallar üzerinde ilerlediğini’ sözlerini kaleme aldı.
New Ways Ministry’nin yöneticisi Francis DeBernardo, Papa’nın açık sözlülüğünü memnuniyetle karşılayarak, “Papazların aynı cinsiyetten çiftleri kutsamasına izin verilmesi, kilisenin gerçekten de aynı cinsten çiftler arasında kutsal sevginin var olabileceğini ve bu çiftlerin sevgisinin Tanrı’nın sevgisini yansıttığını kabul ettiği anlamına geliyor. Bu kabulleniş, LGBTİQ+ Katoliklerin tam olarak istediği şeyi yansıtmasa da daha kapsamlı eşitliğe doğru büyük bir ilerleme” dedi.
Mektupta imzası bulunan Brandmueller ve Burke, boşanıp medeni nikahla yeniden evlenmiş çiftlerin komünyon almasına izin veren 2016 tarihli açılımın üzerine Francis’e yazılan bir önceki dubia’da imzası olan dört kardinalden biriydi. O dönemde kardinaller Francis’in tutumunun evliliğin bölünmezliğini içeren kilise öğretisini ihlal ettiğinden endişe duyuyordu. Francis bu kardinallerin sorularına hiçbir zaman cevap vermedi. Zaten iki imzacı daha sonra hayatını kaybetti.
Francis bu kez yanıt vermiş olsa da kardinaller cevaptan memnun kalmamış olacak ki söz konusu beş soruyu düzenleyerek yeniden Papa’ya sundular ve ruhani liderden sadece ‘evet’ ya da ‘hayır’ cevabını vermesini istediler. Francis’ten yanıt gelmeyince kardinaller Papa’nın yanıtlarını kamuoyuyla paylaşma kararı alarak insanlara ‘uyarıda bulunmak’ istemiş.
Hastalığı sebebiyle papalık görevini bırakabileceğini defalarca belirten ve istifa mektubunu hazırda bekleten Papa’nın kardinallerin tepkisine nasıl baktığı ise muamma.