Borsa’dan büyük kaçış: 5 haftada 1 milyon küçük yatırımcı sattı çıktı
Acemi kaldıraççının Borsa İstanbul’da 2,9 milyon liralık unutkanlığı (!)
Sosyal medyadan takipçilerine al veya tut tavsiyesi verdikten sonra hisseleri sattığı için ceza yiyen Halil İbrahim Babadağı'ndan komik savunma: Kaldıraçlı işlem yaptığımı, hisseleri 5 gün taşıyamadığımı anlattım ama kabul etmediler.
Halil İbrahim Babadağı'nın savunması Sermaye Piyasası Kurulu'nu (SPK) tatmin etmedi ve fatura yüksek kesildi. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), borsaninizinden adlı 173,000 takipçili sosyal medya hesabı üzerinden takipçilerine al veya tut tavsiyesi verdikten sonra mülkiyetindeki payları Piyasa Bozucu Eylemler Tebliği’nde belirlenen 5 günden önce satması nedeniyle Halil İbrahim Babadağı’na 3 milyon 892 bin 770 lira idari para cezası idari para cezası verdi.
Kurul son aldığı kararla, uzun süredir incelediği Babadağı’nın 3 Temmuz-17 Temmuz 2023 arasında Oyak Çimento Fabrikaları AŞ (OYAKC), Martı Otel İşletmeleri AŞ (MARTI), Europen Endüstri İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ (EUREN), Alarko Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı AŞ (ALGYO), Tureks Turizm Taşımacılık AŞ (TUREX), Petkim Petrokimya Holding AŞ (PETKM), Galata Wind Enerji AŞ (GWIND), Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret AŞ (KARSN) ve Aksa Enerji Üretim AŞ’deki (AKSEN) işlemleri nedeniyle cezayı kesmiş.
Ceza da ceza hani. SPK’nın son zamanlarda banka ve aracı kurumlara verdiği idari para cezasından fazlasına çarptırılan Babadağı’ndan karar sonrası açıklama geldi. Halil İbrahim Babadağı sosyal medya aracılığıyla yaptığı “Yaptım, yaptım ama sor bakalım niye yaptım?” tarzındaki paylaşımla kendini şöyle savunuyordu:
“Dostlar bu ne yazık ki benim. SPK’nın 5 gün kuralına uymadığım için ceza yedim. Savunmamı sundum. Kaldıraçlı işlem yaptığımı, pozisyonları 5 gün taşıyamadığımı anlattım. Ama kabul etmediler. Bu yüzden uzun süredir hisse paylaşmıyorum” dedi.
SPK’nın 5 gün kuralı nedir?
SPK cezaya esas teşkil eden Piyasa Bozucu Eylemler Tebliği’ni tam 3 yıl 8 ay önce yayınlamış. Sosyal medya üzerinden millete “akıl satan” sözde borsa gurularının bu düzenlemeden habersiz olması ve buna göre işlem yapmazlarsa başlarının derde gireceğini bilmemeleri mümkün değil. İlgili tebliğin 6’ncı maddesinin dördüncü fıkrası şöyle diyor:
“Sermaye piyasası araçları hakkında gazete, televizyon, internet veya benzer nitelikte kitle iletişim araçları kullanarak yorum veya tavsiyede bulunduktan sonra, yorum veya tavsiyesini değiştirinceye kadar veya her halükarda 5 iş günü içerisinde, alım veya tut tavsiyesi verdiği halde satmak ya da satım tavsiyesi verdiği halde almak piyasa bozucu eylem olarak değerlendirilir.”
O zaman dönüp bakalım Babadağı’nın açıklamasına. Diyor ki “Kaldıraçlı işlem yaptığımı, pozisyonları 5 gün taşıyamadığımı anlattım ama kabul etmediler”. Zaten SPK 7 Şubat 2020 tarihli tebliğinde bunu açıklamış. O zaman paran ya da ağırlığın (!) yoksa kaldıraçlı işlem yapmayacaksın. Zaten yaptığın alımla para kazanmayı hedefliyorsan niye birkaç gün daha dayanamadın? Açıklamaya nereden bakarsan bak samimiyetsiz ve tutarsız.
O zaman Babadağı’na bir soru da benden gelsin. Bunu sahibi olduğu sosyal medya hesabından da sordum ama yanıt gelmedi: “Peki arkadaş, pozisyonları 5 gün taşıyamadığın için kararı değiştirdiğini, aynı hisseleri pazarlarken yaptığın gibi takipçilerine ‘Ey millet ben çıkıyorum siz de satın’ diyerek bildirdin mi? Yoksa ben satıp paçayı kurtarayım, benden sonrası tufan mı dedin?”
Belki de paçayı kurtarmanın sevinciyle takipçilerini uyarmayı unuttun ve bu da sana 3,9 milyon TL gibi bir çerez parasına mal oldu.
Kaldıraçlı işlem nedir, nasıl çalışıyor?
Babadağı’nın yaptığını söylediği ‘kaldıraçlı işlem’in tanımı esasında kredili işlem. Yani yatırımcının sahip olduğu paradan daha fazlasıyla hisse senedi alarak daha çok para kazanmak istemesi. Bunun için de kredi kullanması şart. Yatırımcı İstanbul’da işlem gören hisse senetlerini iki platformda kredili olarak satın alabilir. Bunlardan birincisi Borsa İstanbul bünyesindeki Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası (VİOP). VİOP’ta genellikle hisse senetleri, endeksler, emtialar, dövizler gibi finansal ürünler işlem görüyor.
VİOP işlemleri, borsa üyesi aracı kurum ve bankalar aracılığı ile yapılabilir. VİOP’ta işlem yapabilmek için yatırımcının VİOP üyesi bir kurumda yatırım hesabı açılması, gerekli teminatın yatırılması, alım ve satım kararlarının aracı kurumlar aracılığıyla ulaştırılması gereklidir. Bu koşulları yerine getiren bireysel, kurumsal ve yabancı yatırımcılar VİOP’ta işlem yapabilir. Bugün itibarıyla VİOP’ta kaldıraç oranı 1’e 5,86’dır. Kaldıraç oranı her hafta Borsa İstanbul tarafından belirlenip açıklanır. Yani yatırımcı, hesap büyüklüğünün en son verilere göre 5,86 katına kadar kredi kullanıp faizini ödeyip işlem yapabilir. Ancak VİOP’ta Borsa İstanbul’da işlem gören bütün hisseler için kaldıraçlı işlem yapılamaz. VİOP’te ancak BİST 30 Endeksi’nde yer alan işlem hacmi büyük hisse senetleri işlem görür.
Yatırımcının kredili işlem yapabileceği bir diğer platform da aracı banka ve aracı kurumlardır. Bu platformdan kullanılacak kredi de kaldıraç oranı 1’e 1’dir. Yani yatırımcıya hesap büyüklüğünün en az bir katı kadar kredi kullandırılabilir. Bu oran aracı kurumla müşteri arasındaki anlaşmayla göre değişiyor. Ancak bu oranın kimi kez 1.5-2’ye çıktığı ve gün içinde bu konuda daha esnek davranıldığı biliniyor.
‘Yaptım ama niye yaptım sor bakalım?’
Babadağı’nın sosyal medyada paylaşım yaptığı hisselere bakıldığında bunlardan Martı Otel İşletmeleri AŞ (MARTI), Europen Endüstri İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ (EUREN), Alarko Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı AŞ (ALGYO), Tureks Turizm Taşımacılık AŞ (TUREX), Galata Wind Enerji AŞ’nin (GWIND) BİS 30 Endeksi’nde bulunmadığı görülüyor. Yani bu hisseler için VİOP’ta kaldıraçlı işlem yapılması, kredi kullanılması mümkün değil. O zaman Babadağı banka ve aracı kurumlardan kredi kullanmış, hisse senetlerinin değer kaybı nedeniyle paniğe kapılıp taşıdığı malları boşaltmış olabilir. Tabii o panik ve heyecanla da takipçilerini hisseleri pazarlarken yaptığından farklı olarak bilgilendirmeyi unuttuğu (!) düşünülebilir.
Ancak tüm bunun planlı şekilde yapılmış olması da mümkün. İşlem hacmi dar hisseleri sosyal medya hesabında yazdığı zaman fiyatın yükseleceğinden emin olan Babadağı’nın beklenti gerçekleştiğinde de “Bu kadar kâr yeter” deyip satmış olması da bir olasılık.
SPK’nın kararında adı geçen hisselerden Oyak Çimento Fabrikaları AŞ (OYAKC), Petkim Petrokimya Holding AŞ (PETKM), Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret AŞ (KARSN) ve Aksa Enerji Üretim AŞ (AKSEN) ise BİST 30 Endeksi’nde yer alıyor. Yani VİOP’ta işlem görüyor ve kredili olarak satın almak mümkün. Babadağı’nın bu hisseleri ise VİOP’ta aldığı düşünülebilir.
Ancak Borsa İstanbul’da büyük portföy sahibi bir yatırımcıya göre bu hisseleri sosyal medya mesajlarıyla yürütmek çok kolay değil. Bu iş için sosyal medya desteğinin yanı sıra ciddi bir para girişi de şart. Aynı kişi, sosyal medya fenomeninin bu hisselerde bir fırsat gördüğü için girmiş ve yükselişi de hızlandırmak için sosyal medya desteği sağlamış olabileceğini ifade ediyor.
Oyunlar ve Bulmacalar