Atatürk’ün mirasıydı: Cumhuriyet’in 100. yılında Alaca Höyük buluntuları ilk defa bir arada

“Kazılara devam ediniz, memleketimizin kültür zenginliklerini daha çok bulacaksınız” bu sözler Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’e ait. Hasta yatağındayken arkeolog Arif Müfid Mansel’in kendisine gösterdiği buluntular üzerine bı sözleri sarf etmişti Atatürk. Bu sözden üç yıl önce genç Cumhuriyetin ilk arkeolojik kazısı büyük bir idealle başlamıştı. Atatürk’ün direktifiyle Çorum’daki Alaca Höyük’te 1935 yılında başlayan kazılar, Türkiye’de arkeoloji bilimi açısından bir dönüm noktası oldu. Heinrich Schliemann’ın ve sonrasında daha nice Avrupalı tarafından gerçekleştirilen yasa dışı kazılarla Anadolu’nun zengin tarihi talan edilirken ilk adımlarını Osman Hamdi Bey’in attığı tarihi eser bilincinin oluşturulmasına dair çabalar Genç Cumhuriyetin de üzerinde önemle durduğu bir politika haline gelmişti.

1935 yılında başlatılan Alaca Höyük kazıları buna en güzel örnek olsa gerek. Binlerce yıllık geçmişe sahip bölgede açığa çıkarılan tarihi eserler ‘Bir İdealin Peşinde: Atatürk ve Alaca Höyük’ sergisisiyle şimdi İstiklal Caddesi’ndeki Yapı Kredi Müzesi’nde. Üstelik Cumhuriyetin 100. yılı şerefine açılan sergiyle Türkiye’nin farklı müzelerinde korunan arkeolojik eserlerin önemli bir bölümü de ilk defa bir arada. Küratörlüğünü Nihat Tekdemir’in, bilimsel danışmanlığını ise Tayfun Yıldırım’ın üstlendiği sergi 10 Mart 2024’e kadar ziyaret edilebilecek.

Alaca Höyük, Cumhuriyetin ilk bilimsel kazısı

Sergi kapsamında Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Alaca Höyük Müzesi, Çorum Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nden 235 arkeolojik ve etnografik orijinal eser İstanbul Yapı Kredi Müzesi’ne getirilerek kronolojik ve tematik bölümler altında sunuluyor. Türk Tarih Kurumu Arşivi’nden seçilen fotoğraflar ve Mahmut Akok tarafından yapılan orijinal çizimlerin bir kısmı da sergide yer alıyor.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk arkeoloğu Remzi Oğuz Arık ve etnolog Hâmit Zübeyr Koşay tarafından 1935 yılında başlatılan Alaca Höyük kazıları Atatürk’ün önderliğindeki ulusal arkeoloji seferberliğinin de en sembolik yansımasıydı. Sergide Alaca Höyük kazılarıyla birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kazıları sayılan Ahlatlıbel, Etiyokuşu, Karaoğlan ve Trakya Vize Tümülüsü kazılarından çıkarılan eserler de yer alıyor.

Atatürk dikkatle incelemiş, övgüyle bahsetmişti

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk metodik klasik kazılarını yapan Arif Müfid Mansel tarafından Kırklareli Vize tümülüslerinden çıkarılan Roma Dönemi arkeolojik eserleri, Mustafa Kemal Atatürk hasta yatağındayken görmek istemiş ve bunlar 1938 yılı sonbaharında Dolmabahçe Sarayı’na getirilmişti.

Atatürk, 1 Kasım 1936 yılında TBMM’de yaptığı açılış konuşmasında Türk arkeloglarının Alaca Höyük’te elde ettiği başarıya dikkat çekmişti. Sergi, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün TBMM’de yaptığı bu konuşmayla başlıyor: “Türk Tarih Kurumu’nun Alaca Höyük’te yaptığı kazılar sonucunda ortaya çıkardığı 5500 yıllık maddi Türk tarih belgeleri, cihan kültür tarihinin yeni baştan incelenmesini ve derinleştirilmesini gerektirecek niteliktedir” demişti.

Türkiye’nin dört bir yanından tarih fışkırıyor: İşte yılın keşifleri