Tayland’da bir dönemin sonu: Darbeci lider emekli oluyor, alt meclis ve senato yeni başbakanı seçecek

2014 yılında darbe yaparak hükümeti düşüren ve dokuz yıl boyunca iktidarda kalan Tayland Başbakanı Prayut Çan-oça siyasetten emekli olacağını söyledi. Türkiye ile aynı gün, 14 Mayıs, seçime giden Tayland’da Prayut’un partisi beşinci olarak feci bir yenilgiye uğradı. Başbakan olmadan önce ordu generali olan Prayut, yeni hükümet kurulana kadar geçici olarak başbakanlığa devam edecek.

69 yaşındaki Prayut, iktidarı boyunca aktivistlerin ve siyasi muhaliflerin tutuklanmasına ve medyanın sansürlenmesine öncülük etmişti. Daha sonra 2019 yılında parlamento tarafından başbakan olarak atanmıştı. Sadık bir monarşi destekçisi ve muhafazakâr olan Prayut, istifa açıklamasında, “Sevgili halkımın yararı için ulusumuzu, dinimizi, monarşiyi korumak için çok çalıştım. İstikrar ve barış için ülkeyi her alanda güçlendirmeye çalıştım ve hem yurt içinde hem de yurt dışında birçok engelin üstesinden geldim” dedi.

İktidarda olduğu süreçte hakkında bir dizi güvensizlik oylaması yapılan; 2020’de görevden alınması, ordu destekli anayasanın iptal edilmesi ve monarşide reform yapılması çağrısında bulunulan kitlesel protestolarla karşı karşıya kaldı. Prayut ise bu eylemlere, protestoculara karşı ‘tüm yasaları’ kullanmakla tehdit ederek karşılık verdi.

Kyoto Üniversitesi Güneydoğu Asya Çalışmaları Merkezi’nde doçent olan Pavin Chachavalpongun’a göre Prayut geri adım atsa bile yönetimi altında ortaya çıkan demokrasi karşıtı yapılar yerinde duruyor. Bunlar arasında seçilmiş milletvekillerinden oluşan alt meclisle bugün yeni başbakanı atamak için oy kullanacak, ordu tarafından atanan senato da var.

Mayıstaki seçimleri “Dayılarınız varsa biz yokuz” sloganıyla kampanya yürüten muhalefet partisi Move Forward kazandı. Parti, 2014 darbesine karışan ordu generallerinden herhangi biriyle koalisyon kurmayı reddetti. Tayland seçim yasalarına göre Pita’nın alt meclisteki 500 milletvekilinin ve senatonun 250 üyesinin çoğunluğunu kazanmak zorunda.

Move Forward lideri iktidara gelebilirse Tayland’ın dokuz yıldır baskılanan siyaset sahnesinde demokrasi solunmaya başlayabilir.  Parti, ordu bütçesini kesme, iktidarı merkezileştirme ve tekeli yıkarak pastadaki payın daha adil dağıtılmasını sağlama sözü vermişti.

Ne var ki parti lideri Pita Limjaroenrat’ın iktidara gelmek için ordu tarafından atanan yeterli sayıda senatörün desteğini alıp alamayacağı belirsiz. Bazı senatörler Pita’yı desteklemeyeceklerini belirtti. Bunun sebebi olarak da ülkede monarşiyi eleştirmenin 15 yıla kadar hapis cezasına yol açabildiği lese majesty yasasını kaldırma vaadini gösterdiler. 2020’deki demokrasi yanlısı protesto hareketinden bu yana aralarında çocukların da bulunduğu 250’den fazla kişi bu yasa sebebiyle tutuklandı.

Olur da Pita parlamentoda yeterli sayıda oy almayı başaramazsa bunun sonucu siyasi kördüğüm ve halkın sokağa dökülmesi şeklini alabilir. Seçim Komisyonu, Pita’nın pozisyonunun askıya alınmasını tavsiye etmesinin ardından Bangkok, Chiang Mai, Lampang, Korat, Surin ve Ubon Ratchathani de dahil olmak üzere çeşitli bölgelerdeki aktivistler toplanma mesajları verdi. 

Yeterince destek alacağından emin olduğunu dile getiren Pita, bağımsız partilerle yaptığı koalisyonla 312 oyu garanti altına kaldı. Geriye senatörlerden ya da koalisyon dışında kalan milletvekillerinden en az 64 oy almak kalıyor. Senatörlerden bazıları halkın iradesini yansıtmak için Move Forward’ı destekleyeceğini söyledi.

Tayland’da 8’li masa: Koalisyondan politika ve yol haritası anlaşması