Dünya basınında ‘sürpriz faiz’e destek yağıyor

Önceki gün aldığı kararla politika faizini 750 baz puan artırarak yüzde 25’e çıkaran Hafize Gaye Erkan yönetimindeki Merkez Bankası’na (TCMB) tebrik ve teşekkür yağıyor. Türkiye’nin önde gelen ekonomistleri kararın TCMB’nin itibarını artırdığına dikkat çekerken, yabancı yatırımcılar ve dış basın tarafından da yeni ekonomi yönetiminin kararlılığının altı çiziliyor. Bugün ABD’li haber ajansı Bloomberg’de yayınlanan haberde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın karar hakkında yorum yapmasının beklendiğine dikkat çekildi. Haberde görüşlerine yer verilen InTouch Capital Markets döviz analisti Piotr Matys, “Önümüzdeki günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan son çarpıcı karar hakkında yorum yapar ve TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan ve ekibinin tam desteğine sahip olduğunu güçlü bir şekilde belirtirse, Türk Lirası en popüler gelişmekte olan para birimlerinden biri haline gelebilir” dedi ve ekledi: “En azından Türkiye Cumhurbaşkanı Merkez Bankası yönetimini bir kez daha değiştirmeye karar verene kadar.”

‘TL rallisi kısa süreli olabilir’

Dünkü büyük faiz artışının yarattığı coşkunun bugün azaldığı ve bu agresif hamlenin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın onayını alıp almadığına dair soru işaretlerini artırdığına dikkat çekilirken, şu ifadelere yer verildi:

“Türk varlıkları, TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan liderliğinde yeni atanan üyelerle Para Politikası Kurulu’nun, gösterge bir haftalık repo faizini beklenenden daha büyük bir artışla yüzde 7,5 yüzde artırarak yüzde 25’e çıkarmasının ardından yükseldi. Ancak yatırımcıların para politikasına daha fazla siyasi müdahale riskine karşı hazırlıklı olması nedeniyle bu ralli kısa süreli olabilir. Erdoğan’ın 2019’dan bu yana üç Merkez Bankası Başkanı’nı görevden alması, lira üzerinde ağır bir yük oluşturan sermaye çıkışını teşvik etti. Nitekim Türk Lirası cuma günü (bugün) dolar karşısında yüzde 2,7’ye kadar değer kaybederek gelişmekte olan para birimleri arasında en kötü performansı gösterdi. Sabahki düşüş, para biriminin perşembe günkü kazançlarının yaklaşık yarısını sildi.”

Merkez Bankası sürpriz yaptı, faizi yüzde 25’e çıkardı; ekonomistler ‘Yetmez ama evet’ dedi

Yatırımcılar ve dünya basını olumlu karşıladı

Faiz artışı, son zamanların en güçlü para politikası adımı olarak dikkati çekerken, yatırımcılar ve dünya basını, bu artışın TCMB’nin enflasyonu düşürme konusundaki kararlılığının bir yansıması olduğuna dikkat çekti. ABD’nin en büyük bankalarından JPMorgan Chase, TCMB’nin yıl sonuna kadar her toplantısında 250 baz puan faiz artışı yapmasını beklediğini belirterek, yıl sonu faiz tahminini yüzde 30’dan yüzde 35’e revize ettiğini duyurdu.

Goldman Sachs ise faiz artırımının reel faiz oranlarını pozitif bölgeye taşımak ve lirayı daha cazip hale getirmek için güçlü bir adım olduğunu vurguladı.

Dünya basınında yer alan haberlerde, ekonomistlerin TCMB’nin güçlü adımının enflasyonla mücadele konusundaki kararlılığını net bir şekilde gösterdiğini belirttiği ve faiz artışını olumlu bulduğu haberleri yer aldı.

Haberlerde, Türkiye’nin seçimlerin ardından daha Ortodoks ekonomi politikalarına yöneldiği anımsatılarak, TCMB’nin faiz oranlarını keskin bir şekilde artırmasının “yeni ekonomi ekibinin enflasyonu düşürme çabasının açık işaretlerinden biri” olduğu yorumu yapıldı.

ABD: ABD’li Bloomberg’in TCMB’nin güçlü adımına ilişkin haberinde, Türkiye’de faizlerin neredeyse son 20 yılın en yüksek seviyesine çıktığı belirtilerek, karar sonrası liranın değer kazandığına ve Türkiye’nin risk priminin azaldığına işaret edildi. Beklentilerin üzerindeki faiz artışının yeni ekonomi kadrosunun enflasyonu kontrol altına almak için daha agresif hamlelerden yana olduğunun ilk işaretini verdiğine değinilen haberde, son faiz artışının mayıs ayındaki seçimlerden bu yana üst üste üçüncü artış olduğu vurgulandı. Haberde, Türk bankalarının hisselerinin, Ortodoks politikalara geri dönme vaadiyle ilgili güçlü bir sinyal gönderilmesi sonrası rekor seviyeleri gördüğü aktarılarak, Borsa İstanbul’da Bankacılık Endeksi’nin son 3 ayın en yüksek seviyesi olan yüzde 9,7’ye kadar yükseldiği kaydedildi. The Wall Street Journal’ın haberinde de söz konusu artışın “hükümetin enflasyonu kontrol altına almak için yavaş hareket ettiği ve bunun ekonomiyi uzun vadede riske attığı” endişelerinin ardından geldiğine dikkati çekildi. TCMB’nin, politika metninde “fiyatlama davranışlarındaki bozulmayı kontrol altına alma” ihtiyacına atıfta bulunduğuna işaret edilen haberde, kararın ardından liranın dolar karşısında değer kazandığı ve devlet tahvili fiyatlarının yükseldiği bildirildi.

Merkezi ABD’de bulunan haber ajansı Associated Press (AP) ise “Türkiye Merkez Bankası, ekonomik değişimin bir başka işareti olarak büyük bir faiz artırımına gitti” başlığıyla bankanın faiz oranını 750 baz puan gibi “agresif” bir oranda artırarak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan yönetiminde daha geleneksel ekonomi politikalarına dönüşün yeni bir işaretini verdiğini vurguladı.

Haberde, merkezi Londra’da bulunan Capital Economics’in “artışın yatırımcılara politika ortodoksluğuna geri dönüşün yolunda olduğu konusunda güven vermek için uzun bir yol katedeceğini ve Türkiye’nin makroekonomik görünümü söz konusu olduğunda bunun bir oyun değiştirici olabileceği” değerlendirmesi aktarıldı.

Fransa: Fransız haber ajansı Agence France-Presse (AFP), TCMB’nin “sürpriz” artış yaptığını başlığına taşırken, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in faiz kararı sonrası yaptığı “fiyat istikrarını sağlamanın öncelikleri olduğuna” yönelik ifadelerine atıfta bulundu. AFP’nin haberinde, liranın faiz kararı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni ekonomi ekibine güven duyduğunu ifade etmesinin ardından dolar karşısında kazandığı değere vurgu yapıldı.

Almanya: Alman ekonomi gazetesi Handelsblatt, TCMB’nin son hamlesiyle piyasaların güvenini yeniden kazanmak ve enflasyonu frenlemek istediğini vurguladı. Bu adımın analistleri şaşırttığı belirtilen haberde, TCMB’nin tedbirinin TL’yi desteklediği kaydedildi. Alman yayıncı Axel Springer SE’nin yan kuruluşu Business Insider, TCMB’nin, sert faiz artışıyla enflasyon ve TL’nin değer kaybına karşı mücadele verdiğini ifade etti. Türkiye’nin yeni ekonomi ekibine işaret eden Business Insider’ın haberinde, Merkez Bankası’nın “enflasyonun düşürülmesi yolunda mümkün olduğunca hızlı ilerlemesi ve fiyat davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için parasal sıkılaştırma sürecine devam edeceğini” söylediği aktarıldı.

Alman Haber Ajansı’nın (DPA) haberinde, faiz oranlarındaki beklenenden fazla artışa değinilerek, buna rağmen politika faizinin enflasyon oranının altında kaldığı anımsatıldı. Gerçekleştirilen güçlü faiz artırımıyla Merkez Bankası’nın, enflasyonla mücadeledeki kararlılığının altını çizmeye çalıştığına işaret edilen haberde, TL’nin karar sonrasında değer kazandığı vurgulandı.

Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesi ise TCMB’nın şaşırtıcı bir hamleyle politika faizini önemli ölçüde artırdığını belirterek, “Artan enflasyonla mücadele konusundaki kararlılığını bir kez daha teyit etti ve mayıs ayı sonunda yapılan seçimlerden sonra benimsediği yeni para politikası rotasının altını çizdi.” ifadelerine yer verdi.

İngiltere: Reuters haber ajansı, TCMB’nin 750 baz puanlık artışının yeniden yükselişe geçen enflasyonla başa çıkma konusunda yeni bir kararlılık işareti verdiğini vurguladı. TCMB’nin adımı için “sürpriz” değerlendirmesinin yapıldığı Reuters haberinde, Merkez Bankası’nın hazirandan bu yana toplam 1.650 baz puanlık artışa gittiği hatırlatıldı. Haberde, söz konusu hamlenin daha geleneksel politikalara doğru atılan en net adım olduğu ve enflasyon beklentilerini dizginlemeye yardım edeceği kaydedildi. İngiliz Financial Times gazetesinin haberinde de TCMB’nin keskin faiz artışının, yıllardır uygulanan “alışılmışın dışındaki” politikalardan kararlı bir şekilde koptuğunu gösteren açık işaretlerden biri olduğu belirtildi.

Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın göreve gelmesinden bu yana faizlerin neredeyse 3 katına çıktığına işaret edilen haberde, en son faiz artışı kararının TCMB’ye 3 yeni başkan yardımcısı atanmasından bu yana atılan ilk adım olduğu vurgulandı. Haberde, yeni başkan yardımcılarının mesleki ve akademik yeterlilikleri nedeniyle yatırımcılar tarafından “sıcak” karşılandığı ifade edildi.

Yeni ekonomi politikaların meyvelerini vermeye başladığına da değinilen haberde, alışılmadık derecede düşük seviyelere inen Merkez Bankası brüt döviz rezervlerinin arttığına ve son dönemde ülkeye gelen yabancı yatırımlara işaret edildi.

Japonya: Japonya’nın en büyük ekonomi gazetesi Nihon Keizai Shimbun (Nikkei) haberinde ise TCMB’nın faiz artırımının enflasyondaki mevcut hızlanma nedeniyle piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleştiğine yer verildi. Seçimden sonra haziranda, eski Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı ve eski ABD Goldman Sachs çalışanlarından Hafize Gaye Erkan’ın TCMB Başkanı olarak atandığı hatırlatılan haberde, şunlar kaydedildi:

“Her ikisinin de piyasa odaklı olması nedeniyle yeni sistem altındaki Merkez Bankası, enflasyonu kontrol altına almak için faiz oranlarının yükseltilmesine öncülük etti. Temmuz sonunda 3 başkan yardımcısı da Ortodoks ekonomistlerle değiştirildi ve bu da beklenenden daha yüksek faiz artışlarını etkilemiş olabilir. Ayrıca, son birkaç yıldır ciddi şekilde erozyona uğrayan piyasa güveninin yeniden tesis edilmesine yardımcı olması da muhtemeldir.”

Yabancı bankalar faiz tahminini yükseltti

Bloomberg’in aktardığına göre, ABD’nin önde gelen bankalarından Morgan Stanley, TCMB için yıl sonu politika faizi tahminini yüzde 20’den yüzde 30’a yükseltti. ABD’nin en büyük bankası JPMorgan da yıl sonu için politika faizi tahminini yüzde 30’dan yüzde 35’e yükseltti. Banka, yıl sonuna kadar her toplantıda TCMB’den 250’şer baz puanlık faiz artışı bekliyor.

İngiliz banka Barclays da TCMB’nin politika faizini 2023 yılı sonuna kadar yüzde 35’e, 2024 sonuna kadar ise yüzde 35’e yükseltmesini bekliyor. Barclays analistleri, bugün yayımladıkları notta, TCMB’nin dünkü kararla büyük ve olumlu bir sürprize imza attıklarını, politika faizinin en çok yüzde 25’e kadar yükseltileceği yönündeki piyasadaki yaygın görüşle çelişen bir adım olduğunu vurguladı.

Merkez Bankası eski Başekonomisti’nden teşekkür ve tebrik

TCMB eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara da, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “Öncelikle bugünkü faiz kararını alan arkadaşlara eski bir kurum çalışanı olarak TCMB’nin itibarını düzeltme anlamında önemli bir adım attıkları için teşekkür ediyorum” diyerek, şöyle dedi:

“Tabii ki son iki yılda anlamsız bir yüksek enflasyon ve servet transferine yol açan, ekonomiye yıllar sürecek ciddi hasarlar veren tuhaf politikalara birçok vatandaş gibi ben de kızgınım ve bugünkü karar bu hissimi azaltmıyor. Yine de en azından, ilk aşamada da olsa, hasar daha da büyümeden kontrol altına alma yönünde bir karar alabildikleri için yeni ekonomi yönetimini tebrik ediyorum. Öte yandan, piyasanın ilk tepkisine bakıp zafer sarhoşluğuna girilmemesi gerektiğini bildiklerini tahmin ediyorum. Çünkü gidilecek çok yol var ve bundan sonraki süreç daha da zorlu geçecek” dedi.

Kusura bakmayın bugün yoğun bir gündü, yeni yazabiliyorum.

Öncelikle bugünkü faiz kararını alan arkadaşlara eski bir kurum çalışanı olarak TCMB’nin itibarını düzeltme anlamında önemli bir adım attıkları için teşekkür ediyorum.

Tabii ki son iki yılda anlamsız bir yüksek… pic.twitter.com/R9Ws56vtb4

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) August 24, 2023

Faiz kararının ekonomik ve psikolojik arka planı

Sürpriz faiz artış rekoru geldi, yenisi 2024 nisanda: Peki banka faizleri kaça çıkacak?